Ikkilamchi giperparatiroidizm

Ikkilamchi giperparatiroidizm - bu gipokalsemiyaga (qonda kalsiy miqdorining pastligi) javoban paratiroid bezlari tomonidan paratiroid gormoni (PTG) haddan tashqari ko'p ajratilishi va bu bezlarning giperplaziyasi natijasida yuzaga keladigan tibbiy holat. Bu kasallik, birinchi navbatda, surunkali buyrak yetishmovchiligi bo'lgan bemorlarda kuzatiladi.

Belgilari

Oyoq-qo'llarning deformatsiyasi hisobiga suyak va bo'g'imlarning og'rig'i tez-tez uchraydi. Ko'tarilgan PTG shuningdek, qon, immun tizimi va nevrologik tizimga ta'sir ko'rsatadi. 

Sabablari

Surunkali buyrak yetishmovchiligi ikkilamchi giperparatiroidizmning eng keng tarqalgan sababidir. Ishlamay qolgan buyraklar yetarli darajada D vitaminini faol shaklga aylantira olmaydi va ular fosfatni yetarli darajada ajratmaydi. Bu sodir bo'lganda, organizmda erimaydigan kalsiy fosfat hosil bo'ladi va qon aylanishdan kalsiyni olib tashlaydi. Ikkala jarayon ham gipokalsemiyaga va shuning uchun ikkilamchi giperparatiroidizmga olib keladi. Ikkilamchi giperparatiroidizm, shuningdek, malabsorbsiya (surunkali pankreatit, ingichka ichak kasalligi, malabsorbsiyaga bog'liq bariatrik jarrohlik ) natijasida yuzaga kelishi mumkin, chunki yog'da eriydigan D vitamini qayta so'rilmaydi. Bunda qon zardobidagi kalsiy darajasini oshirishga harakat qilib, gipokalsemiyaga va keyinchalik paratiroid gormoni sekretsiyasining oshishiga olib keladi. Qolgan bir qator sabablar kalsiyni yetarli darajada iste'mol qilmaslik, D vitamini yetishmovchiligi yoki steatoreya bilan bog'liq bo'lishi mumkin.

Diagnostikasi

Kalsiy yoki 1,25-digidroksi-vitamin D₃ darajasining pasayishi tufayli PTG ko'tariladi. Odatda surunkali buyrak kasalligi yoki paratiroid bezlari yuzasida kalsiy retseptorlari buzilgan hollarda kuzatiladi. 

Davolash

Agar gipokalsemiyaning asosiy sababini tuzatish mumkin bo'lsa, giperparatiroidizm hal qilinadi. Surunkali buyrak yetishmovchiligi bo'lgan odamlarda davolash dietada fosforni cheklashdan iborat; D vitamini faol shaklini o'z ichiga olgan qo'shimchalar, masalan, kalsitriol, dokserkalsiferol, parikalsitol; va kalsiyga asoslangan va kalsiy bo'lmagan fosfat bog'lovchilar. 

Oqibati

Agar kasallik davolanmasa, uchinchi darajali giperparatiroidizmga o'tadi, bu yerda asosiy sababni davolash ortiqcha PTG ajralishini to'xtata olmaydi, ya'ni paratiroid bezining gipertrofiyasi qaytmas holga keladi. Ikkilamchi giperparatiroidizmdan farqli ravishda, uchinchi darajali giperparatiroidizm gipokalsemiya emas, balki giperkalsemiya bilan bog'liq.