Ilmiy jamiyat (oʻquv jamiyati yoki ilmiy birlashma) — bu oʻquv intizomi yoki kasbining yoki bir-biriga bogʻliq boʻlgan fanlar yoki kasblar guruhining rivojlanishi va tarqalishiga koʻmaklashish uchun mavjud boʻlgan tashkilot[1]. Ilmiy jamiyatlarga aʼzolik hamma uchun ochiq va cheklangan boʻlishi mumkin. Bir qator ilmiy jamiyatlarda aʼzolikni faqat saylovlar orqali olish mumkin[2].

Tavsif tahrir

Oʻrganilgan jamiyatlarning aksariyati notijorat tashkilotlardir . Ularning faoliyati odatda yangi tadqiqot natijalari va nashrlarini taqdim etish va muhokama qilish yoki maʼlum bir ilmiy fan boʻyicha ilmiy jurnallarga homiylik qilish uchun muntazam konferentsiyalar oʻtkazishni oʻz ichiga oladi. Ulardan baʼzilari davlat yoki jamoaviy (davlatlararo) manfaatlar yoʻlida oʻz aʼzolarining faoliyatini tartibga soluvchi kasbiy organlar vazifasini ham bajaradi. Ilmiy akademiyalardan farqli oʻlaroq, ilmiy jamiyatlar shifokorlar, yozuvchilar va boshqa koʻplab insonparvarlik kasblari vakillarini birlashtirgan fan ommaboplarining birlashmalari edi[3].

Eng qadimgi ilmli jamiyatlar, xususan, Sodalitas Litterarum Vistulana (taxminan 1488-yilda asos solingan); Academia National dei Lincei (1603-yilda tashkil etilgan), Fransiya akademiyasi (1635-yilda tashkil etilgan), Leopoldina (1652-yilda tashkil etilgan), London Qirollik jamiyati (1660-yilda tashkil etilgan).

Ilmiy jamiyatlar juda umumiy boʻlishi mumkin, masalan , Amerika Fanni Rivojlantirish Assotsiatsiyasi, zamonaviy tillar assotsiatsiyasi kabi maʼlum bir fanga xos yoki London Qirollik Entomologiya Jamiyati kabi maʼlum bir tadqiqot sohasiga xosdir.

Baʼzi jamiyatlar, aʼzolik badalini toʻlash sharti bilan, maʼlum bir mavzu yoki fanga qiziquvchilarga aʼzolikni taklif qilishadi.

Yana qarang tahrir

Manbalar tahrir