Ilomantsi
Ilomantsi (karelcha: Il'manči or Ilomančči , shvedcha: Ilomants) – Finlandiya dagi munitsipalitet va qishloq. Shimoliy Kareliya mintaqasida joylashgan. Munitsipalitet 4,478 nafar aholiga ega (28-fevral, 2023-yil) va 3172,69 kvadrat kilometr (1224,98 kv milya) maydonni egallaydi, shundan 409,01 km2 (157,92 kv mi) suvdir. Aholi zichligi – 1 kvadrat kilometrga 1,62 odam (4,2 / kv mi). Finlandiya va Evropa Ittifoqining kontinental qismining eng sharqiy nuqtasi Ilomantsi shahrida, Hattuvaara qishlogʻi yaqinida joylashgan. (Yevropa Ittifoqida faqat Kipr sharqda joylashgan.)
Ilomantsi | |
|---|---|
| Munitsipalitet | |
 | |
 Gerb | |
| 62°40′0″N 30°56′0″E / 62.66667°N 30.93333°E G OKoordinatalari: 62°40′0″N 30°56′0″E / 62.66667°N 30.93333°E G O | |
| Mamlakat |
[[ Finland]] |
| [[Mintaqa]] | [[Shimoliy Kareliya]] |
| [[Sub-mintaqa]] | [[Joensuu]] |
| Hukumat | |
| • Munitsipalitet rahbari | Markku Lappalainen |
| Asos solingan | 1875 |
| Vaqt mintaqasi | UTC+02:00 |
|
| |
Eng yaqin shahar boʻlgan Joensuu 72 kilometr (45 mi) uzoqda joylashgan, Xelsinkigacha boʻlgan masofa 511 km (318 mi)ni tashkil etadi. Qoʻshni munitsipalitetlar – Lieksa va Joensuu. Ilomantsining eng uzun chegarasi sharqda Rossiyaning Kareliya Respublikasi bilan 100 km (60 milya). Munitsipalitetda kam sonli aholi yashaydi va asosan oʻrmonlar va botqoqliklar bilan ajralib turadi. Taxminan 250 km2 (97 mi²) hududi tabiiy qoʻriqxonalar sifatida belgilangan, ular orasida Petkeljärvi va Patvinsuo milliy bogʻlari mavjud. Ilomantsidagi eng muhim suv havzalari – Koitere va Nuorajärvi koʻllari va Koitajoki daryosi. Pampalo oltin koni Ilomantsi shahrida joylashgan[1][2].
Munitsipalitet bir tilda fin tilida soʻzlashadi. Ilomantsida mahalliy aholi karel yoki rus tilidagi soʻzlardan foydalanish mumkin. Misol uchun, munitsipalitetning markaziy qishlogʻi Finlandiya da odatdagidek kirkonkyla deb nomlanmaydi, balki pogosta(rus tilidan olingan soʻz, asli pogost) deb nomlangan. Hatto mahalliy gazeta Pogostan Sanomat deb ataladi, yaʼni „Pogosta yangiliklari“[3].
Ilomantsi 17,4% pravoslav jamiyatiga ega, bu Finlandiya munitsipalitetlari orasida eng katta foizdir. Ilomantsining yogʻoch pravoslav cherkovi Finlandiya dagi eng katta cherkov va Ilyos paygʻambarga bagʻishlangan. Shuningdek, munitsipalitetda beshta pravoslav cherkovi (sasouna) mavjud. Ilomantsi pravoslav jamiyati 1100 aʼzoni tashkil qiladi va 500 yildan ortiq vaqtdan beri faoliyat yuritib keladi.
Demografiya tahrir
Quyidagi jadvalda 1980 yildan beri har besh yilda munitsipalitet aholisining kamayishi koʻrsatilgan. Amaldagi hududiy taqsimot 2017-yil 1-yanvar boʻyicha.
| Yil | Aholi |
|---|---|
| 1980 yil | 8 753 |
| 1985 yil | 8 469 |
| 1990 yil | 8 054 |
| 1995 yil | 7 832 |
| 2000 | 7 129 |
| 2005 yil | 6 422 |
| 2010 yil | 5 883 |
| 2015 yil | 5 336 |
Diqqatga sazovor joylar tahrir
Ilomantsida bir qator tarixiy diqqatga sazovor joylar, goʻzal manzara va tabiat, bir nechta noyob madaniy diqqatga sazovor joylar va tadbirlar, shuningdek, mazali pazandachilik rivojlangan.
Bir nechta tashrif buyuradigan joylar:
- Pravoslav cherkovi (1892 yilda qurilgan) Ilomantsin_ortodoksinen_kirkko [fi]
- Lyuteran cherkovi (1796 yilda qurilgan) Ilomantsin_kirkko [fi]
- Katri Vala madaniyat markazi
- Kivilahti lyuteran cherkovi (1954 yilda qurilgan), soat minorasi (1969 yilda qurilgan) Kivilahden_rajaseutukirkko [fi]
- Mekrijärvi tadqiqot markazi Mekrijärven_tutkimusasema [fi]
- Möhkö [fi] – Qishki urushning asosiy jang maydonlaridan biri boʻlgan yaqin atrofdagi qishloq.
- Naarvadagi qurol ustaxonasi – Muzey (1790 yilda qurilgan) Asesepän_paja [fi]
- Naarva lyuteran cherkovi (1958 yilda qurilgan), soat minorasi (1971 yilda qurilgan) Naarvan_rajaseutukirkko [fi]
- Parppeinvaara [fi] sheʼriyat qishlogʻi va Shoirning Pirtti. (Hayvonlar muzeyi va restoran mavjud)
- Patvinsuo [fi] milliy bogʻi
- Petkeljärvi [fi] milliy bogʻi
- Taistelijan talo [fi] (Jangchilar uyi) – Qishki urush va davomiy urush haqidagi muzey (1988 yilda qurilgan).
Eʼtiborli kishilar tahrir
- Xannu Xoskonen (1957 yilda tugʻilgan), siyosatchi
- Yari Jolkkonen (1970 yilda tugʻilgan), Kuopio yeparxiyasi episkopi
- Mateli Magdalena Kuivalatar (1771-1846), kareliyalik qoʻshiqchi va ayyor ayol
- Anna Margareta Salmelin (1716-1789), harbiy asir
- Kaysa Varis (1975 yilda tugʻilgan), changʻi sportchisi va biatlonchi
Manbalar tahrir
- ↑ Pampalo – Mineral Deposit Report – Geological Survey of Finland
- ↑ Pampalon kultakaivoksen toiminta on alkanut lupaavasti – kullan hinta on nyt riittävällä tasolla toiminnan pyörittämiseen – Yle (in Finnish)
- ↑ „Pogostan Sanomat“ (fi). pogostansanomat.fi. Qaraldi: 2023-yil 12-iyul.
Tashqi havolalar tahrir
Vikiomborda Ilomantsi mavzusiga oid fayllar bor
- Ilomantsi ingliz tilida
- Ilomantsi munitsipaliteti – rasmiy veb-sayt (fincha)
- Ilomantsi in Finnish [fi]
- Ingliz tilida Parpeinvaara