Inson razvedkasi (razvedka ma'lumotlarini yig'ish)

Inson razvedkasi (qisqartirilganda HUMINT deb yozilib, hyoo-mint deb talaffuz qilinadi) – bu inson manbalari va shaxslararo aloqalar orqali toʻplangan maʼlumotlarga aytiladi. Bu razvedka maʼlumotlarini yigʻishning texnik vositalari boʻlmish signal orqali maʼlumot yigʻishdan farq qiladi. HUMINT turli yoʻllar, jumladan, josuslik, razvedka, soʻroq qilish yoki guvohlarni soʻroq qilish usullari bilan amalga oshirilishi mumkin.

Amerika Qoʻshma Shtatlari dengiz piyodasi Iroqning Falluja shahrida mahalliy ayoldan qurol haqida soʻramoqda

Umumiy koʻrinish

NATO HUMINTni „ inson manbalari tomonidan toʻplangan va taqdim etilgan maʼlumotlardan olingan razvedka toifasi“ deb taʼriflaydi. HUMINT signallar razvedkasi (SIGINT), tasvir orqali razvedka (IMINT) va oʻlchash va imzo razvedkalari (MASINT) kabi texnikaga aloqador razvedka maʼlumotlarini toʻplash yoʻnalishlaridan farq qiladi. Oddiy HUMINT faoliyati soʻroq va maʼlumotga ega boʻlgan shaxslar bilan suhbatlardan iborat boʻladi.

Nomidan koʻrinib turganidek, inson razvedkasi maʼlumotlari asosan odamlar tomonidan toʻplanadi va odatda josuslik yoki yashirin kuzatuvning boshqa shakllari orqali taqdim etiladi. Biroq, maʼlumot yigʻishning ochiq usullari ham mavjuddir. Masalan, sub’ektlarni yaʼni voqeani koʻrgan yoki ishtirok etganlarni soʻroq qilish yoki oddiygina suhbat orqali. Harbiy soha bilan bogʻliq boʻlsa-da, HUMINT atamasi turli xil fuqarolik sektorlarida, masalan, huquqni muhofaza qilish organlarida ham qoʻllanishi mumkin.

HUMINT operatsiyalarini oʻtkazish tartibi ham rasmiy protokol orqali, ham maʼlumot manbasining tabiati bilan belgilanadi. AQSh harbiylari kontekstida HUMINT faoliyati yashirin faoliyatni oʻz ichiga olishi mumkin, ammo bu operatsiyalar Markaziy razvedka boshqarmasi loyihalari bilan chambarchas bogʻliq boʻladi. Har ikkala qarama-qarshi razvedka, hamda HUMINT yashirin HUMINT va yashirin HUMINT operatsion usullarini oʻz ichiga oladi.

Ishga qabul qilish jarayoni

HUMINTda ishga yollashning birinchi qadami maqsad (oʻlja)ni aniqlash va baholashdir.

Oʻljalarni kuzatish (masalan, harbiy yoki boshqa muassasalar, ochiq manba yoki buzilgan maʼlumotnoma hujjatlari boʻlishi mumkin) baʼzida maʼlumotlarga kirish imkoniyatiga ega boʻlgan odamlarni aniqlashi mumkin, ammo ularga yaqinlashishning aniq vositalari mavjud boʻlmaydi. Ushbu guruh bilan ikkinchi darajali soʻrov oʻtkaziladi. Bosh qarorgoh uchinchi davlat orqali yoki dala tadqiqotlariga nomaʼlum manbalar orqali yondashuvni taklif qilishi mumkin.

Eʼtiborga sazovor HUMINT misollari

Oleg Penkovskiy Sovet harbiy razvedkasi (GRU) polkovnigi boʻlib, u Buyuk Britaniya va Qoʻshma Shtatlarga Sovet Ittifoqi bilan jadal rivojlanayotgan harbiy ziddiyatlarni hal qilish uchun zarur boʻlgan aniq yoʻllanmalar haqida maʼlumot berib, ularga Sovet Ittifoqidagi asosiy maʼlumot yetkazuvchi shaxs sifatida xizmat qilgan edi.

Bibliografiya

• „AAP-6 NATO GLOSSARY OF TERMS AND DEFINITIONS (ENGLISH AND FRENCH)“ (2013).
• DeVine, Michael E. (June 14, 2019). "Covert Action and Clandestine Activities of the Intelligence Community: Selected Definitions in Brief". Congressional Research Service. 
• Thomas Patrick Carroll, Government 139 (Class Notes) Syllabus Section 1 — Human Intelligence: From Sleepers to Walk-ins (PDF), California State University Sacramento
• Steele, Robert David. Human Intelligence: All Humans, All Minds, All the Time (en). Strategic Studies Institute, U.S. Army War College, 2010. ISBN 978-1-58487-439-3. 
• Clark, Robert M.. Intelligence Collection (en). CQ Press, 2013-09-13. ISBN 978-1-4833-2437-1.