Irlandiya Qirollik akademiyasi
Irlandiya Qirollik akademiyasi (inglizcha: Royal Irish Academy; qisqartmasi — RIA, irl.: Acadamh Ríoga na hÉireann) — Irlandiyadagi mustaqil akademik tashkilot boʻlib, uning maqsadi aniq fanlar, gumanitar va ijtimoiy fanlar boʻyicha tadqiqotlar va taraqqiyotni ragʻbatlantirishdan iborat. Irlandiya Qirollik akademiyasi Irlandiyadagi eng yirik bilim jamiyati va madaniy muassasalardan biridir. Hozirda uning 404 nafar saylangan aʼzosi bor. Akademiya 1785-yilda tashkil etilgan va 1786-yilda qirollik nizomini olgan[1].
Aʼzolik tahrir
Irlandiya Qirollik akademiyasiga saylanish Irlandiyada ilmiy tan olinishining eng yuqori darajasidir. Akademiya aʼzolari oʻz nomlaridan keyin MRIA (Irlandiya Qirollik Akademiyasi aʼzosi) qisqartmasidan foydalanadilar. Tanlov mezoni nomzodning nashr etilgan ishlari bilan tasdiqlangan ilmiy tadqiqotlarga qoʻshilgan muhim hissadir. Hozirda akademiyaga har yili bir xil darajada gumanitar va aniq fanlar vakillaridan yigirma nafari saylanadi. Akademiyaga faqat Irlandiyada doimiy yashovchi olimlar aʼzo boʻlishlari mumkin.
Akademiyaning faxriy aʼzolari oʻz intizom qoidalarini yoʻlga qoʻygan. Faxriy aʼzolikka nomzod Akademiyaning kamida ikkita haqiqiy aʼzosi tomonidan taklif qilinishi kerak. Akademiyaning faxriy aʼzolari MRIA (Irlandiya Qirollik akademiyasining faxriy aʼzosi) qisqartmasidan foydalanadilar. Irlandiya Qirollik akademiyasining faxriy aʼzolari D. I. Mendeleev , P. L. Kapitsa, I. P. Pavlov , I. M. Gelfand va boshqa rus olimlari.
Loyihalarni nashr qilish tahrir
Akademiya koʻplab ilmiy loyihalarni amalga oshiradi va koʻplab ilmiy jurnallar va kitoblarni nashr etadi. Hozirda akademiya homiyligida oltita jurnal chop etilmoqda, jumladan, Ériu.
Kutubxona tahrir
Akademiya kutubxonasi dunyodagi eng katta qadimgi Irlandiya qoʻlyozmalari kolleksiyasiga ega[2] va Irlandiya tarixi, Irlandiya tili, arxeologiyasi va fan tarixini oʻrganish boʻyicha eng muhim markazlardan biri hisoblanadi. Kutubxonadagi eng eʼtiborga molik qoʻlyozmalar orasida „Katah“ („Jangchi“) deb nomlangan, afsonaga koʻra, Avliyo Kolumba tomonidan transkripsiya qilingan oltinchi asr psalteridir. Akademiya, shuningdek, fan va sanʼatning koʻplab taniqli namoyandalari, jumladan Tomas Mur va Osborn Burginning kutubxonalarini meros qilib yoki sotib olgan.
Qoʻmitalar tahrir
1950-yillarda akademiyada alohida ilmiy fanlar boʻyicha maxsus qoʻmitalar tuzila boshlandi. Endilikda Akademiya qoʻmitalarining asosiy maqsadi alohida ilmiy fanlarni rivojlantirishning strategik yoʻnalishini ishlab chiqish, maʼruzalar va suhbatlar kabi ommaviy chiqishlar tashkil etish, alohida ilmiy loyihalar uchun grantlar ajratishdan iborat. Akademiya qoʻmitalari ham haqiqiy aʼzolardan, ham boshqa olimlardan, jumladan, universitetlar, ilmiy-tadqiqot institutlari, davlat idoralari vakillari va baʼzan tadbirkorlardan iborat.
Bino tahrir
1852-yilda Irlandiya Qirollik akademiyasi Dublindagi Douson koʻchasi 19-uyga koʻchib oʻtdi, jamiyat hanuzgacha egallab turgan binoda joylashgan (odatda „Akademiya uyi“ deb ataladi)[2]. XVIII asr oʻrtalarida qurilgan binoda dekorativ qoliplari saqlanib qolgan; 1854-yilda Frederik Klarendon tomonidan bunyod etilgan yigʻilish xonasi hozirda konferensiyalar, koʻrgazmalar va ommaviy yigʻilishlar uchun ishlatiladi. „Akademiya uyi“da Irlandiyaning koʻplab tarixiy yodgorliklari, jumladan „Tara jigʻa“ va „Arda kubogi“ deb ataladigan ashyolar joylashgan; 1890-yilda akademiya oʻz kolleksiyasini Irlandiya Milliy muzeyiga topshirdi[3].
Boshqaruv tahrir
Akademiya ishlarini prezident va kengash boshqaradi. Ular har yili 16-martdagi yigʻilishda saylanadi. Prezidentning odatdagi vakolat muddati uch yil. Kengash aʼzolari aniq va gumanitar fanlar seksiyalaridan saylanadi. Akademiya Kengashi institut siyosatini shakllantiradi va haqiqiy aʼzolikka yangi nomzodlarni tavsiya qiladi. Ijroiya qo‘mita kengash qarorlarini bajaradi va akademiyaning kundalik ishlari bilan shug‘ullanadi. Ijroiya qoʻmitasining lavozimi boʻyicha aʼzolari: prezident, vitse-prezident, kotib, gʻaznachi, fan boʻyicha kotiblar, mas’ul kotib, xalqaro aloqalar boʻyicha kotib va xodimlar vakili.
Manbalar tahrir
- ↑ Harbison, Peter (2003) „Royal Irish Academy“, in Lalor, Brian (ed) Encyclopaedia of Ireland, Dublin: Gill & Macmillan, pp 948—949.
- ↑ 2,0 2,1 Raifeartaigh, T. O. (1985) The Royal Irish Academy: A bicentennial history 1785—1985 Dublin: Royal Irish Academy
- ↑ „アーカイブされたコピー“. 2008-yil 3-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 13-iyun. Accessed on 13th June 2008