Isalko vulqoni

Isalko — San-Salvadorning gʻarbiy qismida joylashgan Santa-Ana vulqonining yon tomonidagi faol strato-vulqon^[1]. U Santa Ana vulqonining janubiy yon bagʻrida joylashgan. Isalko 1770-yildan (ilk paydo boʻlganidan) 1958-yilgacha deyarli uzluksiz harakatda boʻlgan va unga „Tinch okeani mayoqchasi“ laqabi berilgan^[2]. 1966-yilda vulqon yon bagʻrida ham otilish sodir boʻladi^[3]. 1926-yildagi otilish paytida Matazano qishlogʻi vayron boʻlgan va 56 kishi halok boʻlgan. Vulqon kofe, kakao va shakarqamish ishlab chiqarish uchun foydalanilgan yuqori hududdagi ekin maydonlariga otilgan va koʻplab vayronagarchiliklarni keltirib chiqargan.

Geologiyasi va minerologiyasi

Isalkodan tarixda otilib chiqqan lava vezikulyar vitrofirik olivin va bazaltdan iborat. Isalkoning shakllanishi fumorolik faoliyat 1658-yilda, Isalko 1770-yilda paydo boʻlishidan oldin boshlangan. Bugungi kunda Isalko faqat fumarolik faoliyatni boshdan kechirmoqda yomgʻir suvi vulqonga kirib, yer osti gazlaridan bugʻ chiqindilarini emas, balki issiq toshlarni bugʻlatgan. Vulqonning fumarol konlari bir nechta noyob minerallarning manbalari sifatida qayd etilgan. Bu yerda mis, vanadiy, bannermanit, blossit, fingerit, xovardevansit, lionsit, makbirneyit, stoiberit va ziesite minerallari koʻp uchraydi.

Turizm

Sayyohlar Cerro Verde Milliy bogʻiga Salvadorga muntazam ravishda tashrif buyurishadi va vulqon mamlakatning milliy belgisi hisoblanadi. hatto 10 ta banknotada ham tasvirlangan (AQSh dollarida 2001-yildagi tasviri almashtirgan, shuning uchun banknot endi muomalada emas). Vulqon hozirda tinch, ammo lava yana otilib chiqishi mumkin.

Banknotalar

Vulqon yaqinidagi Cerro Verde hududida otilayotgan vulqonni koʻrish uchun tashrif buyurganlarni turar joy bilan taʼminlash uchun mehmonxona qurilgan, ammo mehmonxona qurib bitkazilishidan sal oldin vulqon otili toʻxtab qoldigan.

Isalko tasvirili markalar ham mavjud boʻlib, hozirda ularning atigi 37 tasi mavjud.^[4]

Oʻziga xosligi

Isalko vulqoni dunyodagi eng faol vulqon boʻlib, uning balandligi 1885 metr. Oʻziga xos tomoni shundaki, vulqon har 8 daqiqada otiladi. Soʻnggi 200 yil mobaynida vulqonning 12 million martadan koʻproq otilishi kuzatilgan. Otilayotgan lava oqimi dengizdan ham yaxshi koʻrinib turganligi uchun ham Isalkoni „vulqon-mayoq“ deb atashadi^[5].

Yana qarang

Manbalar

↑ „Izalko vulqoni“.
↑ Mooser, F.; Meyer-Abich, H.; Makbirney, A. R.. Dunyoning faol vulqonlar katalogi, 1958.
↑ Rose, Uilyam I. Jr.; Stoiber, Richard E.. 1966-yilda Salvadordagi Izalko vulqonining otilishi.
↑ Birinchi vulqon tasvirlari, 1867. (Wayback Machine saytida 2016-03-04 sanasida arxivlangan)
↑ Karomiddin Gadoyev. Sayyoramiz mo`jizalari — 158-bet.

[1] „Izalko vulqoni“.

[2] Mooser, F.; Meyer-Abich, H.; Makbirney, A. R.. Dunyoning faol vulqonlar katalogi, 1958.

[3] Rose, Uilyam I. Jr.; Stoiber, Richard E.. 1966-yilda Salvadordagi Izalko vulqonining otilishi.

[4] Birinchi vulqon tasvirlari, 1867. (Wayback Machine saytida 2016-03-04 sanasida arxivlangan)

[5] Karomiddin Gadoyev. Sayyoramiz mo`jizalari — 158-bet.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]