Futbol boʻyicha Ispaniya kubogi (ispancha: Copa del Rey — Qirollik kubogi) — Ispaniya professional futbol klublari oʻrtasida har yili oʻtkaziladigan kubok turniridir.

Copa del Rey
Davlat Copa del Rey Ispaniya
Asos solingan sana 1902-yil
Klublar soni 83 ta
Amaldagi chempion Athletic Bilbao (24)
Eng koʻp yutgan Barselona
(26)

1902-yili keyinchalik Real Madrid klubi prezidenti boʻlgan ʻ’Karlos Padros’’ Alfonso XIII tantanali taxtga oʻtirish marosimiga toʻgʻrilab futbol musobaqasi tashkillashtirishni maslahat berdi. Madrid klubi tashabbusi ostida yana toʻrt ispan klubi musobaqaga chaqirildi. Bular: „Barselona“, „Espanyol“, „Biskaya“ birlashgan jamoasi va poytaxtning „Nyu Fut-Bol“ jamoalari edi. Birinchi turnir gʻolibi „Biskaya“ jamoasi boʻldi. Shundan boshlab Qirollik kubogi boshlandi.
1910-yilda Ispaniya klublari oʻrtasida parchalanish vujudga keldi. Oʻzaro adovat va keskinlik ikki futbol assosiyatsiyaga boʻlinishga olib keldi. Bular: Ispaniya futbol federatsiyasi va Ispaniya futbol klublari uyushmasi edi. 1910-yildan 1913-yilgacha har bir assosiyatsiya oʻzining shaxsiy kubok musobaqalarini oʻtkazib tashkil qilib keldi.

1937-yilda Ispaniyada fuqarolar urushi boshlanganligi uchun respublika provinsiyalarida Erkin Ispaniya Kubogi (ispancha: Copa de España Libre) deb nomlangan turnir oʻtkazdilar. Bu turnirdagi finalda ikki levantiya jamoalari roʻbaro kelishdi. „Levante“ „Valensiya“ ustidan 1:0 hisobida zafar quchdi. Bu turnirning natijasi esa Qirollik futbol federatsiyasi tomonidan 2007-yildagina rasman tan olindi.

Kubok sohiblari

tahrir
Fayl:Copa-del-rey-e.jpg
2011-yilda Real Madrid qoʻlga kiritgan kubok

Turnir tashkil etilgandan beri kubok 12 marta oʻzgartirilib, yangicha koʻrinishda ishlab chiqilgan. Undan toʻrttasi umrbod „Barselona“ga tegishli boʻlib, yana uchtadan „Atletiko Madrid“ va „Atletik Bilbao“larga tegishlidir. Va yana bitta kubokni „Real Madrid“ qoʻlga kiritgan. Kuboklar bu klublarga umrbod berilishi ketma-ket Qirollik kubogida gʻolib chiqqanligi yoki umumiy hisobda besh marta turnirda gʻolib chiqqanligi sabablidir. Birinchi kubok 1902-yili „Biskaya“ jamoasiga taqdim etilgan edi. „Sevilya“ klubi esa 1939-yilda birinchi bora ʻ’Generalissimus kubogi"ni qoʻlgan kiritgan, keyinchalik general Franko vafo etgandan soʻng, Madridning „Atletiko“ klubiga oxirgi 11-nchi Xeneralisimo kubogi topshirilgan.

Turnirning nomlanishi

tahrir
  • 1902 — Taxtga oʻtirish kubogi (Qirol Alfonso XIII Janob Oliylari Kubogi)
  • 1902—1932 — Qirollik kubogi (Copa Del Rey)
  • 1932—1936 — Respublika Prezidenti Sovrini (Trofeo Presidente de la II República)
  • 1937 — Erkin Ispaniya Kubogi (2007-yili rasman tan olingan.)
  • 1938 — Kubok musobaqasi oʻtkazilmagan.
  • 1939—1976 — Generalissimus Kubogi (Copa del Generalísimo)
  • 1977 y.b. — Qirollik kubogi (Copa del Rey)

Oʻyinlarni oʻtkazish formati

tahrir

1928-yili Ispaniya futbol ligasi tashkil etilguncha, kubok musobaqalari milliy chempionat rolini egallardi. Jamoalar mahalliy va regional futbol birlashmalaridan tanlab olinardi. Ligani takomillashtirish asnosida bundanda qulay kvalifikatsion sxema ishlab chiqildi. Bunga koʻra, jamoalar guruh bosqichlaridan saralab olinardi.

Boshqalardan farqi, masalan, Angliyaning futbol assosiatsiyasining kubokidan farqi, Ispaniya turnirida qatnashuvchi jamoalar soni chegaralangan. Turnirda Primera (oliy divizion) jamoalarini barchasi, Segunda (ikkinchi divizion) jamoalarini barchasi, Segunda „B“ning eng yaxshi jamoalari va Terser (toʻrtinchi divizion) gʻoliblari ishtirok eta oladi.

Boshlangʻich bosqichda quyi divizionda ishtirok etayotgan jamoalar bilan yutqizgan musobaqani tark etish qoidasi boʻyicha oʻynaladi. Quyi diviziondagi jamoa uchun oʻz uyida oʻynash imtiyozi beriladi. 1/32 va 1/16 va chorak final va yarim final oʻyinlari ikkita: uyda va mehmondagi oʻyinlardan iborat boʻladi. Final bitta uchrashuvdan iborat boʻladi, oʻyin esa neytral stadionda oʻtkaziladi.

Azaldan (2004/05 mavsumigacha) saralash bahsidan to 1/8 finalgacha bitta oʻyin zaifroq jamoa maydonida oʻtkazilgan. 1/8, 1/4 finallar va yarim final esa ikkita oʻyindan iborat boʻlgan, final esa neytral maydonda oʻtkazilgan. Ammo 2005/06 mavsumidan boshlab Qirollik futbol federatsiyasi kvalifikatsiya tizimiga oʻzgartirish kiritdi. Bu esa quyi diviziondagi jamoalarni orasida katta norozilik keltirib chiqardi. Bunda buyon Segunda „B“ jamoalari oldin oʻz divizionlaridagi jamoalar bilan bir necha oʻyinlar oʻtkazib, keyin Segunda „A“ jamoalari bilan ham bir necha oʻyinlar oʻtkazishi va shundan soʻng, gʻolib jamoalar Primera jamoalari bilan oʻynash imkoniyatiga ega boʻladilar. Shunda ham ular oʻynaydigan Primera jamoalari Yevropa turnirlaridagi hech qanday musobaqada qatnashmaydiganlari bilan birga maydonga tushadilar. UEFA kubogi yoki Chempionlar Ligasida musobaqalari doirasida ishtirok etadigan jamoalarga esa imtiyoz sifatida 1/8 finalidan turnirga qoʻshilish imkoniyati berildi.

2006/07 mavsumida futbol federatsiyasi oʻyin tizimiga yana oʻzgartirish kiritdi. Bugalgisida Segunda „B“ jamoalari oʻzaro bir necha saralash oʻyinlari oʻtkazishi, keyin Segunda „A“ jamoalari bilan roʻbaro kelishi va 1/16 finalda yevromusobaqalarda qatnashishidan qatʼiy nazar, Primero jamoalari bilan kuch sinashadi deb belgilandi.

Qirollik kubogi sohibi avtomatik tarzda keyingi mavsumda Yevropa Ligasida ishtirok etish huquqini qoʻlga kiritadi(1999-yilga qadar kubok sohibi Kubok egalari kubogi musobaqasida qatnashib kelgan, 2009-yilgacha esa — UEFA kubogida).

Va yana kubok sohibi Ispaniya Superkubogi oʻyinida oʻynash huquqini qoʻlga kiritadi. Bu oʻyinda kubok sohibi mavsumdagi milliy chempionat gʻolibi bilan kuch sinashadi.

Gʻoliblar va Finalchilar

tahrir
Klub Yutganlar Finalchi Yutilgan yillar Oxirgi finalga chiqqan yili
Barcelona
25
11
1910, 1912, 1913, 1920, 1922, 1925, 1926, 1928, 1942, 1951, 1952, 1953, 1957, 1959, 1963, 1968, 1971, 1978, 1981, 1983, 1988, 1990, 1997, 1998, 2009, 2012 2014
Athletic Bilbao
23
11
1903, 1904, 1910, 1911, 1914, 1915, 1916, 1921, 1923, 1930, 1931, 1932, 1933, 1943, 1944, 1945, 1950, 1955, 1956, 1958, 1969, 1973, 1984 2012
Real Madrid
19
19
1905, 1906, 1907, 1908, 1917, 1934, 1936, 1946, 1947, 1962, 1970, 1974, 1975, 1980, 1982, 1989, 1993, 2011, 2014 2004
Atlético Madrid
10
9
1960, 1961, 1965, 1972, 1976, 1985, 1991, 1992, 1996, 2013 2010
Valencia
7
9
1941, 1949, 1954, 1967, 1979, 1999, 2008 1995
Real Zaragoza
6
5
1964, 1966, 1986, 1994, 2001, 2004 2006
Sevilla
5
2
1935, 1939, 1948, 2007, 2010 1962
RCD Espanyol
4
5
1929, 1940, 2000, 2006 1957
Real Unión
3
1
1918, 1924, 1927 1922
Real Sociedad
2
6
1909, 1987 1988
Real Betis
2
2
1977, 2005 1997
Deportivo La Coruña
2
0
1995, 2002 -
Arenas Club
1
3
1919 1927
RCD Mallorca
1
2
2003 1998
Club Bizcaya
1
1
1902 1907
Racing de Irún
1
0
1913 -
Celta de Vigo
0
3
- 2001
Getafe CF
0
2
- 2008
Real Valladolid
0
2
- 1989
Sporting de Gijón
0
2
- 1982
Club Español de Madrid
0
2
- 1910
CA Osasuna
0
1
- 2005
Recreativo de Huelva
0
1
- 2003
Real Madrid Castilla‡
0
1
- 1980
UD Las Palmas
0
1
- 1978
CD Castellón
0
1
- 1973
Elche CF
0
1
- 1969
Granada CF
0
1
- 1959
Racing de Ferrol
0
1
- 1939
CE Sabadell FC
0
1
- 1935
CE Europa
0
1
- 1923
FC España
0
1
- 1914
Gimnástica Madrid
0
1
- 1912
Real Vigo Sporting
0
1
- 1908

Real Madridning rezerv klubi hisoblanadi. Rezerv klublarga 1990-91 mavumidan boshlab, bu turnirda ishtirok etish taʼqiqlab qoʻyilgan.

=== Finallar ===

Mavsum Oʻtkazilgan joy Gʻolib Finalist Hisob
2014 Mestalla, Valencia Real Madrid Barcelona 2-1
2013 Santiago Bernabéu Stadium, Madrid Atlético Madrid Real Madrid 1-2
2012 Visente Kalderon, Madrid Barcelona Atletik Bilbao 3-0
2011 Mestalla, Valencia Real Madrid Barcelona 1-0 (qbv)
2010 Camp Nou, Barcelona Sevilla Atletico Madrid 2-0
2009 Mestalla, Valencia Barselona Athletic Bilbao 4-1
2008 Vicente Calderón, Madrid Valencia CF Getafe CF 3-1
2007 Santiago Bernabéu Stadium, Madrid Sevilla Getafe CF 1-0
2006 Santiago Bernabéu, Madrid RCD Espanyol Real Zaragoza 4-1
2005 Vicente Calderón, Madrid Real Betis Osasuna 2-1 (qbv)
2004 Lluís Companys, Barcelona Real Zaragoza Real Madrid 3-2 (qbv)
2003 Martínez Valero, Elche RCD Mallorca Recreativo de Huelva 3-0
2002 Santiago Bernabéu, Madrid Deportivo La Coruña Real Madrid 2-1
2001 La Cartuja, Sevilla Real Zaragoza Celta Vigo 3-1
2000 Mestalla, Valencia RCD Espanyol Atlético Madrid 2-1
1999 La Cartuja, Sevilla Valencia CF Atlético Madrid 3-0
1998 Mestalla, Valencia Barcelona RCD Mallorca 1-1 (penaltilar, 5-4)
1997 Santiago Bernabéu, Madrid Barcelona Real Betis 3-2 (qbv)
1996 La Romareda, Zaragoza Atlético Madrid Barcelona 1-0 (qbv)
1995 Santiago Bernabéu, Madrid Deportivo La Coruña Valencia CF 2-1
1994 Vicente Calderón, Madrid Real Zaragoza Celta Vigo 0-0 (penaltilar, 5-4)
1993 Estadio Luis Casanova, Valencia Real Madrid Real Zaragoza 2-0
1992 Santiago Bernabéu, Madrid Atlético Madrid Real Madrid 2-0
1991 Santiago Bernabéu, Madrid Atlético Madrid RCD Mallorca 1-0
1990 Estadio Luis Casanova, Valencia Barcelona Real Madrid 2-0
1989 Vicente Calderón, Madrid Real Madrid Real Valladolid 1-0
1988 Santiago Bernabéu, Madrid Barcelona Real Sociedad 1-0
1987 La Romareda, Zaragoza Real Sociedad Atlético Madrid 2-2 (penaltilar, 4-2)
1986 Vicente Calderón, Madrid Real Zaragoza Barcelona 1-0
1985 Santiago Bernabéu, Madrid Atlético Madrid Athletic Bilbao 2-1
1984 Santiago Bernabéu, Madrid Athletic Bilbao Barcelona 1-0
1983 La Romareda, Zaragoza Barcelona Real Madrid 2-1
1982 José Zorrilla, Valladolid Real Madrid Sporting de Gijón 2-1
1981 Vicente Calderón, Madrid Barcelona Sporting de Gijón 3-1
1980 Santiago Bernabéu, Madrid Real Madrid Castilla CF 6-1
1979 Vicente Calderón, Madrid Valencia CF Real Madrid 2-0
1978 Santiago Bernabéu, Madrid Barcelona UD Las Palmas 3-1
1977 Vicente Calderón, Madrid Real Betis Athletic Bilbao 2-2 (penaltilar, 8-7)
1976 Santiago Bernabéu, Madrid Atlético Madrid Real Zaragoza 1-0
1975 Vicente Calderón, Madrid Real Madrid Atlético Madrid 0-0 (penaltilar, 4-3)
1974 Vicente Calderón, Madrid Real Madrid Barcelona 4-0
1973 Santiago Bernabéu, Madrid Atlético Bilbao CD Castellón 2-0
1972 Santiago Bernabéu, Madrid Atlético Madrid Valencia CF 2-1
1971 Santiago Bernabéu, Madrid Barcelona Valencia CF 4-3
1970 Camp Nou, Barcelona Real Madrid Valencia CF 3-1
1969 Santiago Bernabéu, Madrid Atlético Bilbao Elche CF 1-0
1968 Santiago Bernabéu, Madrid Barcelona Real Madrid 1-0
1967 Santiago Bernabéu, Madrid Valencia CF Atlético Bilbao 2-1
1966 Santiago Bernabéu, Madrid Real Zaragoza Atlético Bilbao 2-0
1965 Santiago Bernabéu, Madrid Atlético Madrid Real Zaragoza 1-0
1964 Santiago Bernabéu, Madrid Real Zaragoza Atlético Madrid 2-1
1963 Camp Nou, Barcelona Barcelona Real Zaragoza 3-1
1962 Santiago Bernabéu, Madrid Real Madrid Sevilla CF 2-1
1961 Santiago Bernabéu, Madrid Atlético Madrid Real Madrid 3-2
1960 Santiago Bernabéu, Madrid Atlético Madrid Real Madrid 3-1
1959 Santiago Bernabéu, Madrid Barcelona Granada CF 4-1
1958 Santiago Bernabéu, Madrid Atlético Bilbao Real Madrid 2-0
1957 Montjuïc, Barcelona Barcelona RCD Español 1-0
1956 Santiago Bernabéu, Madrid Atlético Bilbao Atlético Madrid 2-1
1955 Santiago Bernabéu, Madrid Atlético Bilbao Sevilla CF 1-0
1954 Chamartín (ʻʻSantiago Bernabéu’’), Madrid Valencia CF Barcelona 3-0
1953 Chamartín (ʻʻSantiago Bernabéu’’), Madrid Barcelona Atlético Bilbao 2-1
1952 Chamartín (ʻʻSantiago Bernabéu’’), Madrid Barcelona Valencia CF 4-2
1951 Chamartín (ʻʻSantiago Bernabéu’’), Madrid Barcelona Real Sociedad 3-0
1950 Chamartín (ʻʻSantiago Bernabéu’’), Madrid Atlético Bilbao Real Valladolid 4-1
1949 Chamartín (ʻʻSantiago Bernabéu’’), Madrid Valencia CF Atlético Bilbao 1-0
1948 Chamartín (ʻʻSantiago Bernabéu’’), Madrid Sevilla CF Celta Vigo 4-1
1947 Riazor, A Coruña Real Madrid RCD Español 2-0
1946 Montjuïc, Barcelona Real Madrid Valencia CF 3-1
1945 Montjuïc, Barcelona Atlético Bilbao Valencia CF 3-2
1944 Montjuïc, Barcelona Atlético Bilbao Valencia CF 2-0
1943 Chamartín (ʻʻSantiago Bernabéu’’), Madrid Atlético Bilbao Real Madrid 1-0
1942 Chamartín (ʻʻSantiago Bernabéu’’), Madrid Barcelona Atlético Bilbao 4-3
1941 Chamartín (ʻʻSantiago Bernabéu’’), Madrid Valencia CF RCD Español 3-1
1940 Chamartín (ʻʻSantiago Bernabéu’’), Madrid RCD Español Real Madrid 3-2
1939 Montjuïc, Barcelona Sevilla FC Racing Ferrol 6-2
1936 Mestalla, Valencia Madrid FC Barcelona 2-1
1935 Chamartín (ʻʻSantiago Bernabéu’’), Madrid Sevilla FC CE Sabadell FC 3-0
1934 Montjuïc, Barcelona Madrid FC Valencia CF 2-1
1933 Montjuïc, Barcelona Athletic Bilbao Madrid FC 2-1
1932 Chamartín (ʻʻSantiago Bernabéu’’), Madrid Athletic Bilbao Barcelona 1-0
1931 Chamartín (ʻʻSantiago Bernabéu’’), Madrid Athletic Bilbao Real Betis 3-1
1930 Montjuïc, Barcelona Athletic Bilbao Madrid CF 3-2
1929 Mestalla, Valencia RCD Español Real Madrid 2-1
1928 El Sardinero, Santander Barcelona Real Sociedad 3-1
1927 Torreo, Zaragoza Real Unión Arenas Club de Getxo 1-0
1926 Mestalla, Valencia Barcelona Atlético Madrid 3-2
1925 Reina Victoria, Sevilla Barcelona Arenas Club de Getxo 2-0
1924 Atotxa, San Sebastián Real Unión Real Madrid 1-0
1923 Les Corts, Barcelona Athletic Bilbao CE Europa 1-0
1922 Coia, Vigo Barcelona Real Unión 5-1
1921 San Mamés, Bilbao Athletic Bilbao Atlético Madrid 4-1
1920 El Molinón, Gijón Barcelona Athletic Bilbao 2-0
1919 Martínez Campos, Madrid Arenas Club de Getxo Barcelona 5-2
1918 OʻDonnell, Madrid Real Unión Madrid FC 2-0
1917 La Industria, Barcelona Madrid FC Arenas Club de Getxo 2-1
1916 La Industria, Barcelona Athletic Bilbao Madrid FC 4-0
1915 Amute, Irún Athletic Bilbao RCD Español 5-0
1914 Amute, Irún Athletic Bilbao FC España de Barcelona 2-1
1913 La Industria, Barcelona Barcelona Real Sociedad 2-1
1913 OʻDonnell, Madrid Racing de Irún Athletic Bilbao 1-0
1912 La Industria, Barcelona Barcelona Gimnástica de Madrid 2-0
1911 Jolaseta, Bilbao Athletic Bilbao CD Español 3-1
1910 Tiro de Pichón, Madrid Barcelona Club Español de Madrid -
1910 Ondarreta, San Sebastián Athletic Bilbao Vasconia -
1909 OʻDonnell, Madrid Club Ciclista Club Español de Madrid 3-1
1908 OʻDonnell, Madrid Madrid FC Real Vigo Sporting 2-1
1907 Hipódromo, Madrid Madrid FC Club Bizcaya 1-0
1906 Hipódromo, Madrid Madrid FC Athletic Bilbao -
1905 Tiro de Pichón, Madrid Madrid FC San Sebastián -
1904 Tiro de Pichón, Madrid Athletic Bilbao -
1903 Hipódromo, Madrid Athletic Bilbao Real Madrid 3-2
1902 Hipódromo, Madrid Bizcaya Barcelona 2-1

Etimologiya

tahrir

Real Madrid avvallari Madrid FC deb nomlangan, 1920-yilgacha Real qoʻshimchasi boʻlmagan. 1941-yilda general Franko qarori bilan noispan ismlarni ishlatishni taʼqiqlab qoʻydi. Shuning uchun FC Barcelona — CF Barcelonaga, Sevilla FC — Sevilla CFga, Athletic Bilbao esa Atlético Bilbao deb oʻzgartirilishga majbu boʻlindi. RCD Espanyol esa 1995-yilgacha RCD Español nomi ostida taniqli edi.

Havolalar

tahrir