Ivan Kondakov
Ivan Lavrentiyevich Kondakov (1857-yil, Vilyuysk, Yakutsk viloyati — 14-oktyabr 1931, Elva) — rus kimyogar olimi. 1857-yil oktyabrda Vilyuysk kazak jamoasining Pentikostal aʼzosi Lavrentiy Alekseyevich (1823—1886-yil 21-aprel)[1] va uning rafiqasi Vera Afanasyevna Kondakova (qizlik familiyasi Porotova, 1840—1913-yil 30-sentybar) oilasida tugʻilgan[1][2]. Otasi kazak savdogari sifatida nafaqaga chiqib, bir oz boylik toʻplaydi va sakkiz oʻgʻliga taʼlim, shu jumladan toʻrttasini oliy maʼlumotni qilishga erishgan. Ivan Kondakov Vilyuysk cherkov maktabi va Krasnoyarsk erkaklar gimnaziyasini tugatgandan soʻng, 1880-yilda Sankt-Peterburg universitetining fizika-matematika fakultetining tabiiy fanlar fakultetiga oʻqishga kiradi va bu yerda uchinchi kursdan taniqli kimyogar A. M. Butlerov qoʻl ostida ishlay boshladi. 1884-yilda universitetni tugatgandan soʻng, universitetda laborant sifatida ishlay boshlaydi. 1886-yilda Varshava universitetining kimyo kafedrasiga laborant etib tayinlanadi. 1886—1895-yillarda Varshava universitetining fiziologiya kafedrasida dars bergan. 1894-yil dekabr oyida Sankt-Peterburg universitetida kimyo fanlari boʻyicha „Bir qator yogʻli birikmalarni rux xlorid taʼsirida sintez qilish toʻgʻrisida“ mavzusidagi magistrlik dissertatsiyasini himoya qiladi. 1895-yilda Yuryev universitetining farmatsiya professori, 1898-yildan esa oddiy professor etib tayinlangan. 1899-yilda Kondakov dimetilbutadiyenning sintetik kauchukga oʻxshash katalitik polimerizatsiyasini kashf etadi. Kondakovning tadqiqotlari 1910-yilda Germaniyada sintetik metil kauchuk ishlab chiqarish usuliga asos boʻldi. Germaniya birinchi jahon urushi paytida tabiiy kauchuk yetkazib berish toʻxtatilganda metil kauchukdan foydalangan. 1921-yilda Sorbonnada maʼruza oʻqiydi, keyin Praga universitetida sintetik kauchuk boʻyicha ilmiy tadqiqotlarni davom ettiradi. Kondakovning 1921—1931-yillardagi hayoti davri tadqiqotchilar tomonidan shartli ravishda „Elva davri“ deb ataladi; Kondakovning Elva shahrida yozgi uyi bor boʻlgan boʻlib, oʻquv ishlaridan boʻsh vaqtlarida va yozgi taʼtilda bu yerga kelgan. 1931-yil 14-oktyabrda vafot etgan va Elva qabristoniga (Estoniya) dafn qilingan.
| Ivan Kondakov | |
|---|---|
 | |
| Tavalludi |
1857-yil Vilyuysk, Yakutsk viloyati |
| Vafoti |
14-oktyabr 1931-yil Elva |
| Fuqaroligi |
 Rossiya imperiyasi |
| Kasbi | kimyogar |
| Sohasi | kimyo |
| Ish joylari | Tartu universiteti, Varshava universiteti |
| Taʼlimi | Sankt-Peterburg universiteti |
Xotira
tahrir1957-yilda Kondakov tavalludining 100 yilligi munosabati bilan u yashagan Elvadagi uyda yodgorlik lavhasi ochiladi, 1959-yilda qabriga haykal oʻrnatilgan, 1977-yilda esa Tartu universiteti foyesida olimning barelyef oʻrnatilgan.
Oilasi
tahrir- Ukasi Stepan (1859—1911) kazak ofitseri, 1898-yilda kapitan Andreni qidirish uchun Yakutsk orqali shimolga sayohat qilgan, Shvetsiya qutb ekspeditsiyasida gid va tarjimon boʻlib xizmat qilgan. Yakutsk shahar dumasi deputati, nafaqadagi yuzboshi (1908)[1][3].
- Singlisi Yelizaveta (1859-yil 14-avgust — ?)[1].
- Ukasi Pyotr (1863-yil —? )[1].
- Ukasi Gavriil (1865-yil — ?), Qozon veterinariya institutini tamomlagan, viloyat kengashining maxsus topshiriqlari boʻyicha masʼul amaldor, Sibiryakov ekspeditsiyasining tashkilotchisi va ishtirokchisi (1894—1896), Varvara Kondakova bilan turmush qurgan.
- Ukasi Ivan (ikkinchi)[1] (1866—1912), veterinar boʻlgan. 1907-yilda veterinariya inspektorining yordamchisi boʻlib ishladi va Yoqutistonda birinchi veterinariya laboratoriyasini qurish sxemasini ishlab chiqqan[4]. Davlat Dumasi deputati Georgiy Pokrovskiyning singlisi Yelena Konstantinovna Pokrovskaya bilan turmush qurgan. Ikkinchi qizi tugʻilgandan keyin (jami 3 farzandi boʻlgan) oila Balashovga koʻchib oʻtadi. U yerda kasal sigirni yorish paytida quturish kasalligiga chalingan va vafot etgan.
- Ukasi Vasiliy (1869-yil — ?)[1].
- Singlisi Nadejda (1872-yil —?)[1].
- Ukasi Nikolay (1875-yil — ?)[1].
- Ukasi Lavrentiy (1877-yil — ?)[1].
- Singlisi Klaudiya (1879-yil —?)[1].
Manbalar
tahrir- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 „Алексеев Артур. Гавриил Лаврентьевич Кондаков — выдающийся общественный деятель“. 2021-yil 29-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 29-aprel.
- ↑ „Некрополь российского научного зарубежья“. 2021-yil 23-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 16-mart.
- ↑ „Кондаковы“. 2021-yil 29-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 29-aprel.
- ↑ „К 120-летию образования ветеринарной службы Якутии. В 1897 году в Якутске открылась ветеринарная лечебница“. 2021-yil 29-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 29-aprel.