Jamsa

Jamsa (fincha: [ˈjæmsæ]) Finlandiyadagi shahar va munisipalitetdir . U Finlandiyaning Markaziy mintaqasida, taxminan 58 kilometr (36 mi) Jyväskylä janubi-gʻarbiy qismida. U 19,770 aholiga ega (2021-yil 31-dekabr), bu uni Markaziy Finlandiyaning Jyväskyladan keyin ikkinchi yirik shahriga aylantiradi.

Munitsipalitet rasmiy ravishda fin tilida soʻzlashadi.

Kuorevesi munitsipaliteti 2001-yilda Jamsa bilan birlashtirilgan. Langelmäki munitsipaliteti 2007-yilda qisman Jämsä bilan birlashtirilgan. Jamsänkoski munitsipaliteti 2009-yil boshida Jämsä bilan birlashtirildi.

Bu Finlandiya aeronavtika sanoatining markazi — Patria aviatsiya zavodi va aviatsiya muhandislik idoralari Yamsä shahridagi Halli aeroportida joylashgan.

1994-yildan beri Himosdagi changʻi pogʻonasi Finlandiya rallisida oʻta maxsus sahna sifatida ishlatilgan.

Geografiyasi

Yamsadagi Kankarisvesi koʻli

Jamsada 465 ta koʻl bor; eng katta koʻllar — Päijänne va Kuorevesi koʻli .^[1] Jämsä Kokemaki daryosi va Kymi daryosining asosiy suv havzalarining mintaqasida joylashgan. Munitsipalitetning sharqiy va markaziy hududlari Kymi daryosi suv havzasiga, gʻarbiy qismi Kokemaki daryosi suv havzasiga tegishli. Kymijoki asosiy suv havzasining birinchi boʻlinish bosqichining Jämsä marshrutining suv yigʻish maydoni deyarli butun Koskenpää va Jämsänkoski hududini, shuningdek, Jämsä markazi va Jämsänniemi markaziy qismini qamrab oladi. Kymi daryosi suv havzasining birinchi boʻlimining Buyuk Päijänne hududi Yamsaning sharqiy, janubi-sharqiy va janubiy hududlarini qamrab oladi.^[2] Kokemaki daryosi asosiy suv havzasining birinchi boʻlimining Langelmävesi va Hauho yoʻllarining suv yigʻish hududi Yamsaning janubi-gʻarbiy qismini, yaʼni Langelmäki va Kuorevesining janubiy qismini qamrab oladi. Kokemaki daryosi suv havzasining birinchi boʻlinish bosqichidagi Keuruu yoʻlining suv yigʻuvchi hududi Yamsaning gʻarbiy va shimoliy-gʻarbiy qismini, yaʼni Kuorevesining shimoliy qismini va Koskenpyaning eng gʻarbiy qismlarini qamrab oladi.^[3]

Jämsä togʻ jinsi Markaziy Finlandiyaning tubsiz qoyali hududiga tegishli. Asosiy turlar yirik donali granodioritlar va granitlar boʻlib, ular koʻpincha porfirli va joylarda nurashdan hosil boʻlgan. Jamsa yaqinida Rapakivi granit jinsi ham topilgan.^[4] Salpausselka tuzilmalariga oʻxshash, ammo ulardan yoshroq boʻlgan Ichki Finlandiyaning geologik shakllanishi Tampere shimoli-gʻarbiy qismidagi Xameenkangasdan Orivesi va Jamsa orqali Laukaagacha oʻtadi. Vayxsel muzligining erigan suvlari uning shakllanishi va erishi bilan bogʻliq boʻlib, bir nechta Jamsa vodiylarini shakllantirgan. Muzlikning erigan suvlari hozirgi Jamsa hududining koʻplab oʻtish vodiylaridan oqib oʻtdi.^[5]

Madaniyat

Oziq-ovqat

1980-yillarda Jamsaning anʼanaviy cherkov taomlari liponen (sholgʻom chipslari va arpa yormalari bilan pishirilgan goʻsht), piima talkkuna va buvilarning bulochkalari deb atalar edi.^[6]

Manbalar

↑ „Jämsä“. Järviwiki. Finland's Environmental Administration (2012). Qaraldi: 2012-yil 27-fevral.
↑ Kymijoki (14) — Järviwiki (in Finnish)
↑ Kokemäenjoki (35) — Järviwiki (in Finnish)
↑ „Jämsän 2233 karttalehtialueen maaperäkartoituksesta“ (fi). Geological Survey of Finland (1982-yil 22-dekabr). Qaraldi: 2022-yil 23-yanvar.
↑ Tuomo Kesäläinen & Aimo Kejonen: Suomen rotkot, p. 132.
↑ Jaakko Kolmonen. Kotomaamme ruoka-aitta: Suomen, Karjalan ja Petsamon pitäjäruoat (fi). Helsinki: Patakolmonen, 1988 — 84-bet. ISBN 951-96047-3-1.

Havolalar

Media related to Jämsä at Wikimedia Commons

Jamsa shahri — Rasmiy veb-sayt, fin, ingliz

[1] „Jämsä“. Järviwiki. Finland's Environmental Administration (2012). Qaraldi: 2012-yil 27-fevral.

[2] Kymijoki (14) — Järviwiki (in Finnish)

[3] Kokemäenjoki (35) — Järviwiki (in Finnish)

[4] „Jämsän 2233 karttalehtialueen maaperäkartoituksesta“ (fi). Geological Survey of Finland (1982-yil 22-dekabr). Qaraldi: 2022-yil 23-yanvar.

[5] Tuomo Kesäläinen & Aimo Kejonen: Suomen rotkot, p. 132.

[6] Jaakko Kolmonen. Kotomaamme ruoka-aitta: Suomen, Karjalan ja Petsamon pitäjäruoat (fi). Helsinki: Patakolmonen, 1988 — 84-bet. ISBN 951-96047-3-1.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]