Janubiy-Sharqiy Osiyo Tashkiloti
Janubi-Sharqiy Osiyo Shartnomasi Tashkiloti ( SEATO ) Janubi -Sharqiy Osiyodagi jamoaviy mudofaa boʻyicha xalqaro tashkilot boʻlib, 1954-yil sentabrda Filippinning Manila shahrida imzolangan Janubi-Sharqiy Osiyo Kollektiv mudofaa shartnomasi yoki Manila pakti tomonidan yaratilgan. SEATOning rasmiy instituti 1955 yil 19 fevralda Tailandning Bangkok shahrida bo'lib o'tgan shartnoma hamkorlarining yig'ilishida tashkil etilgan. [1] Tashkilotning bosh qarorgohi ham Bangkokda edi.
A'zo davlatlar
tahrir- Avstraliya
- Fransiya
- Yangi Zelandiya
- Pokiston
- Filippin
- Tailand
- Birlashgan Qirollik
- AQSh
SEATO asosan Janubi-Sharqiy Osiyodagi keyingi kommunistik yutuqlarga to'sqinlik qilish uchun yaratilgan bo'lib, odatda muvaffaqiyatsiz deb hisoblanadi, chunki ichki mojaro va nizolar SEATO armiyasidan umumiy foydalanishga to'sqinlik qilgan; ammo, SEATO tomonidan moliyalashtiriladigan madaniy va ta'lim dasturlari Janubi-Sharqiy Osiyoda uzoq vaqt davomida o'z ta'sirini qoldirdi. SEATO 1977 yil 30 iyunda ko'plab a'zolar qiziqishlarini yo'qotib, chiqib ketganidan keyin tarqatib yuborildi.
Janubi-Sharqiy Osiyo Kollektiv mudofaa shartnomasi yoki Manila pakti 1954-yil 8-sentabrda Manila shahrida [2] Amerikaning Truman doktrinasi doirasida antikommunistik ikki tomonlama va jamoaviy mudofaa shartnomalarini yaratish boʻyicha imzolangan. [3] Ushbu shartnomalar va kelishuvlar kommunistik kuchlarni nazorat ostida ushlab turadigan ittifoqlarni yaratishga qaratilgan edi ( Kommunistik Xitoy, SEATO misolida). [4] Bu siyosat asosan amerikalik diplomat va sovet mutaxassisi Jorj Kennan tomonidan ishlab chiqilgan deb hisoblangan. Prezident Duayt D. Eyzenxauerning Davlat kotibi Jon Foster Dalles (1953–1959) SEATOning yaratilishi ortidagi asosiy kuch hisoblanib, u Janubi-Sharqiy Osiyoga antikommunistik jamoaviy mudofaa kontseptsiyasini kengaytirdi. [2] O'sha paytdagi vitse-prezident Richard Nikson 1953 yil oxiridagi Osiyo safaridan qaytgach, Shimoliy Atlantika Shartnomasi Tashkilotining ( NATO ) Osiyodagi ekvivalentini qo'llab-quvvatladi [5] va NATO yangi tashkilot uchun namuna bo'lib, har bir a'zoning harbiy kuchlari mo'ljallangan edi. a'zo davlatlarning jamoaviy mudofaasini ta'minlash uchun muvofiqlashtirilsin. [6]
Bosh qarorgohi Bangkokda joylashgan tashkilot 1955 yilda shartnoma asosida tuzilgan Vazirlar Kengashining birinchi yig'ilishida Dallesning tashkilotni "ManPac" deb nomlashni afzal ko'rganiga zid ravishda tashkil etilgan. Tashkiliy jihatdan SEATO ni Bosh kotib boshqargan, uning idorasi 1957 yilda Kanberradagi yig'ilishda [7][8] a'zo davlatlar vakillari kengashi va xalqaro xodimlar bilan tuzilgan. Iqtisodiyot, xavfsizlik va axborot qo'mitalari ham ishtirok etdi. [8] SEATOning birinchi Bosh kotibi Pote Sarasin, tailand diplomati va siyosatchisi, 1952-1957 yillarda Tailandning AQShdagi elchisi [9][10] va 1957-yil sentabrdan 1958-yil 1-yanvargacha Tailand Bosh vaziri [11] boʻlgan.
NATO ittifoqidan farqli o'laroq, SEATO doimiy qo'shinlar bilan qo'shma qo'mondonliklarga ega emas edi. [12] Bundan tashqari, kommunizm a'zo davlatlar uchun "umumiy xavf" tug'dirgan taqdirda SEATOning javob protokoli noaniq va samarasiz edi, garchi SEATO ittifoqiga a'zolik Vyetnam davrida AQShning mintaqaga keng ko'lamli harbiy aralashuvi uchun asos bo'lgan bo'lsa ham. Urush (1955-1975).
Byudjet
tahrir1958-1973 yillardagi fuqarolik va harbiy byudjetlarga badallarning oʻrtacha koʻrsatkichi: Manba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name
- Amerika Qo'shma Shtatlari: 24%
- Buyuk Britaniya: 16%
- Fransiya: 13,5%
- Avstraliya: 13,5%
- Pokiston: 8%
- Filippin: 8%
- Tailand: 8%
- Yangi Zelandiya: 8%
Tanqid va tarqatish
tahrirDavlat kotibi Jon Foster Dalles SEATOni AQShning Osiyodagi tashqi siyosatining muhim elementi deb hisoblagan bo'lsa-da, tarixchilar Manila paktini muvaffaqiyatsiz deb hisoblashgan va bu pakt tarix kitoblarida kamdan-kam tilga olinadi. [13] 1954 yil Indochina bo'yicha Jeneva konferentsiyasida diplomat va dengiz strategi ser Jeyms Keyl [14] SEATOni "Amerika siyosatining yalang'ochligi uchun anjir bargi" deb ta'riflagan va Manila paktini " qog'oz yo'lbarslar hayvonot bog'i" deb ta'riflagan. [13] 1950-yillardayoq Aneurin Bevan Britaniya parlamentida SEATOni blokirovka qilishga urinib ko'rdi va bir vaqtning o'zida tashqi ishlar vaziri Entoni Eden va muxolifat yetakchisi Klement Atli o'rtasidagi parlament munozarasini to'xtatib, ikkalasini ham bu g'oyani ko'rib chiqqani uchun tanqid qildi. [15]
1970-yillarning boshida tashkilotni tarqatib yuborish masalasi paydo bo'ldi. Sharqiy Pokiston ajralib chiqib, 1971 yil 16 dekabrda Bangladeshga aylanganidan keyin Pokiston 1973 yilda chiqib ketdi [16] Janubiy Vetnam Shimoliy Vyetnam tomonidan urushda mag'lub bo'ldi va Fransiya 1975 yilda moliyaviy yordamdan voz kechdi [17] va SEATO kengashi tashkilotni bosqichma-bosqich tugatishga rozi bo'ldi. [18] 1976 yil 20 fevraldagi yakuniy mashqdan so'ng, tashkilot 1977 yil 30 iyunda Karter ma'muriyati davrida rasman tarqatib yuborildi. [17][19]
Eslatmalar
tahrir- ↑ Leifer 2005
- ↑ 2,0 2,1 Franklin 2006, s. 1
- ↑ Jillson 2009, s. 439
- ↑ Ooi 2004, ss. 338–339
- ↑ Nixon Alone, by Ralph de Toledano, pp. 173–74
- ↑ Boyer et al. 2007, s. 836
- ↑ Franklin 2006, s. 184
- ↑ 8,0 8,1 Page 2003, s. 548
- ↑ Franklin 2006, s. 186
- ↑ Weiner 2008, s. 351
- ↑ „History of Thai Prime Ministers“. Royal Thai Government. 2011-yil 26-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 22-aprel.
- ↑ Encyclopædia Britannica (India) 2000, s. 60
- ↑ 13,0 13,1 Franklin 2006, s. 1
- ↑ „Sir James Cable“. www.telegraph.co.uk. Telegraph Media Group (2001-yil 13-oktyabr). 2022-yil 12-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 29-mart.
- ↑ Campbell, John. Pistols at Dawn: Two Hundred Years of Political Rivalry from Pitt and Fox to Blair and Brown. London: Vintage, 2010 — 222-bet. ISBN 978-1-84595-091-0. OCLC 489636152.
- ↑ Page 2003, s. 548
- ↑ 17,0 17,1 Encyclopædia Britannica (India) 2000, s. 60
- ↑ „Thai given mandate to dissolve SEATO“. The Montreal Gazette (1975-yil 25-sentyabr). Qaraldi: 2012-yil 8-iyul.
- ↑ „Thailand“. Army Logistics University. United States Army. — „Despite the dissolution of the SEATO in 1977, the Manila Pact remains in force and, together with the Thanat-Rusk communiqué of 1962, constitutes the basis of U.S. security commitments to Thailand.“. 2014-yil 2-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 6-iyul.
Ma'lumotnomalar
tahrir- Blaxland, John C.. Strategic Cousins: Australian and Canadian Expeditionary Forces and the British and American Empires. McGill-Queen's University Press, 2006. ISBN 978-0-7735-3035-5.
- Boyer, Paul. The Enduring Vision: A History of the American People, 6th AP, Houghton Mifflin, 2007. ISBN 978-0-618-80163-3.
- Encyclopædia Britannica (India). Students' Britannica India, Volume Five. Popular Prakashan, 2000. ISBN 978-0-85229-760-5.
- Franklin, John K.. The Hollow Pact: Pacific Security and the Southeast Asia Treaty Organization, 2006. ISBN 978-0-542-91563-5.
- The Major International Treaties of the Twentieth Century: A History and Guide with Texts Grenville: . Taylor & Francis, 2001. ISBN 978-0-415-14125-3.
- Vietnam: Four American Perspectives Hearden: . Purdue University Press, 1990. ISBN 978-1-55753-003-5.
- Jillson, Cal. American Government: Political Development and Institutional Change. Taylor & Francis, 2009. ISBN 978-0-415-99570-2.
- Leifer, Michael. Michael Leifer: Selected Works on Southeast Asia Chin Kin Wah, Leo Suryadinata: , 2005. ISBN 978-981-230-270-0.
- Maga, Timothy P.. The Complete Idiot's Guide to the Vietnam War, 2nd Edition. Penguin, 2010. ISBN 978-1-61564-040-9.
- Southeast Asia: A Historical Encyclopedia, From Angkor Wat to East Timor, Volume 2 Ooi: . ABC-CLIO, 2004. ISBN 978-1-57607-770-2.
- Colonialism: An International Social, Cultural, and Political Encyclopedia Page: . ABC-CLIO, 2003. ISBN 978-1-57607-335-3.
- Stephens, Alan. Going Solo: The Royal Australian Air Force, 1946–1971. Australian Govt. Pub. Service, 1995. ISBN 978-0-644-42803-3.
- Tarling, Nicholas. The Cambridge History of Southeast Asia: Volume 2. Cambridge University Press, 1992. ISBN 978-0-521-35506-3.
- Weiner, Tim. Legacy of Ashes: The History of the CIA. Random House Digital, 2008. ISBN 978-0-307-38900-8.
Qo'shimcha ma'lumot
tahrir- Bushinski, Leshek. SEATO: Ittifoq strategiyasining muvaffaqiyatsizligi . Singapur: Singapur universiteti nashriyoti, 1983 yil.
- Fenton, Damien Mark. "SEATO va Janubi-Sharqiy Osiyo mudofaasi 1955-65", doktorlik dissertatsiyasi, Avstraliya Mudofaa Kuchlari Akademiyasi qoshidagi Yangi Janubiy Uels universiteti, 2006 yil. SEATO harbiy rejasini muhokama qiladi
Tashqi havolalar
tahrir- Janubi-Sharqiy Osiyo Kollektiv mudofaa shartnomasi (Manila pakti) nusxasi; 1954 yil 8 sentyabr, Yel huquqshunoslik fakultetidan
- The short film qisqa metrajli filmin