Jent
Jent (qozoqcha: жент), kospa (qozoqcha: қоспа) yoki yent (boshqirdcha: йент) — milliy qozoq taomi, Sakmara daryosi havzasida yashovchi boshqirdlarning mintaqaviy[1] taomi.
Jent qozoqlarning milliy bayramona taomi boʻlib[2], quritilgan maydalangan tvorog, eritilgan sariyogʻ, shakar, asal, mayiz, yongʻoq[3] va boshqa masalliqlar[4] qoʻshilib tariqdan (qovurilgan) tayyorlanadi. Jent odatda choyga tortiladi. U bola tugʻilganidan keyin, shіlde toy (bola tugʻilganini nishonlash), besіk toy (bolani birinchi marta beshikka solishni nishonlash) va qirqinan shigʻaru (bola tugʻilgandan keyin qirq kunni nishonlash) munosabati bilan tayyorlanadi[5].
Orenburg viloyatidagi Sakmara daryosi havzasida yashovchi boshqirdlar[6] quritilgan qizil tvorogdan (boshqirdcha: ҡыҙыл эремсек — nordon yoki achitilgan sigir/echki sutidan namlik toʻliq bugʻlanib ketgunicha qaynatish orqali olinadigan qizgʻish rangdagi tvorogli massa) sariyogʻ, shakar, tolqon yoki quritilgan shumurt qoʻshilgan holda tayyorlangan taomni „jent“ yoki „yent“ deb ataydi[7]. Boshqa hududlardagi boshqirdlar bu taomni „ajikey“[6] deb atashadi (boshqirdcha: әжекәй, qozoqlarda — ejegey).
Qozoqlar jentni quyidagicha tayyorlaydilar: bir chelak qovurilgan tariqqa (qozoqcha: тары) bir kilogramm shakar va 3-4 kilogramm sariyogʻ yoki eritilgan yogʻ qoʻshiladi, soʻngra hosil boʻlgan massa aralashtirib, dasturxonga tortiladi[5]. Ulugʻ Vatan Urushi va urushdan keyingi yillarda jent tayyorlashning quyidagi usuli keng tarqalgan: aportni hovonchada tariq yoki makkajoʻxori donasi bilan aralashtirib, aport lahmi maydalangan donni shimdirgunga qadar tuyilgan. Olingan massa quritilgan va boʻlaklarga boʻlingan[8].
Manbalar tahrir
- ↑ Максютова Н. Х.. Башкирские говоры, находящиеся в иноязычном окружении. Китап, 1996 — 255 bet.
- ↑ Кузембайулы А., Абиль Е.. История Республики Казахстан, 2003 — 160 bet.
- ↑ Жент // Казахстан. Национальная энциклопедия. — Алматы: Қазақ энциклопедиясы, 2005. — Т. II. — ISBN 9965-9746-3-2. (CC BY-SA 3.0)
- ↑ Вопросы истории и диалектологии казахского языка. Академия наук Казахской ССР, 1963 — 205 bet.
- ↑ 5,0 5,1 Маргулан А. Х., Востров В. В. 1967.
- ↑ 6,0 6,1 Надергулов У. Ф.. Животноводческая лексика башкир. Уфа: Гилем, 2000 — 136 bet.
- ↑ Диалектологический словарь башкирского языка. Китап, 2002 — 87, 118 bet.
- ↑ Простор, 1998 — 103 bet.
Adabiyotlar tahrir
- Маргулан А. Х., Востров В. В.. Культура и быт казахского колхозного аула. Наука, 1967 — 226 bet.