Jinsiy tegajogʻlik

Jinsiy tegajogʻlik – bu ochiq-oydin yoki yashirin ishoralar orqali jinsiy aloqaga undash jarayoni hisoblanadi. Jinsiy tegajogʻlik ‒ oʻzganing ixtiyoriga xilof tarzda soʻz, vizual, va jismoniy shakllarda amalga oshiriladigan behayo xatti-harakat;

diy masxara qilish, bemaʼni izohlar, kichik bir-biridan farqli hodisalarni taqiqlamaydi – bu ularning „umumiy fuqarolik kodeksi“ni amalga tatbiq qilmasligi bilan bogʻliq.^[1] Ish joyida tazyiqlar tez-tez yoki ogʻir boʻlsa va shu bilan dushmanlik yoki haqoratli ish muhitini yaratsa yoki ish bilan bogʻliq salbiy qarorga olib kelgan taqdirdagina (masalan, jabrlanuvchining lavozimini pasaytirish, ishdan boʻshatish yoki ishdan boʻshatish) noqonuniy deb hisoblanishi mumkin. Biroq, jinsiy zoʻravonlikning huquqiy va ijtimoiy tushunchasi madaniyatga qarab farq qiladi.

Ish beruvchi tomonidan jinsiy zoʻravonlik – bu noqonuniy, tahqirlashning bir turi. Koʻpgina korxonalar yoki tashkilotlar uchun jinsiy zoʻravonlikning oldini olish va xodimlarni jinsiy zoʻravonlikdan himoya qilish asosiy maqsadga aylandi.

Etimologiya va tarix

Koʻplab madaniyatlarda bu tushuncha mavjud boʻlishiga qaramasdan, jinsiy zoʻravonlikning bugungi kundagi huquqiy tushunchasi birinchi marta 1970-yilda shakllangan.

Jinsiy zoʻravonlik atamasi

Jamoatchi Catharine MacKinnon 1979-yilda chop etilgan Sexual Harassment of Working Women ("Ishlaydigan ayollarda uchraydigan jinsiy zoʻravonlik") nomli kitobi bilan Qoʻshma Shtatlarda jinsiy zoʻravonlik bilan bogʻliq qonunlarni yaratgan. U 1973-yilda fan nomzodi Mary Rowening "Saturnʼs Rings(" „Saturn halqalari“) deb nomlangan diskriminatsiya haqidagi hisobotida paydo boʻlgan atamani ishlatgan^[2]. Oʻsha paytda Rowe Massachusets Texnologiya Institutida (MIT) Prezidentning maxsus yordamchisi hamda ayollar ishlari boʻyicha kansler edi. Uning MITdagi saʼy-harakatlari tufayli universitet AQShda jinsiy zoʻravonlikni toʻxtatishga qaratilgan maxsus siyosat va tartiblarni ishlab chiqqan birinchi yirik tashkilotlardan biri boʻldi.

Rowening aytishicha, 1970-yillarning boshida Massachusets shtatidagi ayollar guruhlarida ish joyida ayollarni tahqirlash muhokama qilingan. Kornell universitetida instruktor Lin Farley muhokama guruhidagi ayollar erkaklar tomonidan zoʻravonlikka uchragani uchun ishdan boʻshatilgan yoki ishdan boʻshatilganliklarini qayta-qayta taʼriflaganliklarini aniqladi. U va uning hamkasblari muammoni tasvirlash va 1975-yilning may oyida „Ochiq gapiring“ga qiziqish uygʻotish uchun „jinsiy zoʻravonlik“ atamasini ishlatishdi. Keyinchalik u 1975-yilda Nyu-York shahar Inson huquqlari komissiyasi oldida bergan guvohligida jinsiy zoʻravonlikni uzoq tasvirlab berdi. Jurnalist Susan Brownmiller „Bizning zamonda: inqilob xotirasi“ (1999) kitobida Korneldagi ayollar tazyiqlarga uchragan 44 yoshli yolgʻiz ona Carmita Dickerson Wooddan yordam soʻraganidan keyin jamoat faollariga aylanganini aytadi. Kornelning yadro fizikasi kafedrasi professori. Farley 1978-yilda McGraw-Hill tomonidan chop etilgan va 1980-yilda Warner Books tomonidan qogʻozli nusxada chop etilgan „Ish joyidagi ayollarning jinsiy zoʻravonligi“ kitobini yozgan.

Manbalar

↑ Johnson, Margaret E.; McGinley, Ann C., „Oncale v. Sundowner Offshore Services, Inc., 523 U.S. 75 (1998)“, Feminist Judgments, Cambridge University Press, 408–425-bet, qaraldi: 2023-12-25
↑ Gollopeni, Besim; Kamberi, Ferdi (2020-11-30). „COVID-19 and Quarantine: Indicators of Domestic Violence in Kosovo“. Path of Science. 6-jild, № 11. 3010–3016-bet. doi:10.22178/pos.64-5. ISSN 2413-9009.

Havolalar

[1] Johnson, Margaret E.; McGinley, Ann C., „Oncale v. Sundowner Offshore Services, Inc., 523 U.S. 75 (1998)“, Feminist Judgments, Cambridge University Press, 408–425-bet, qaraldi: 2023-12-25

[2] Gollopeni, Besim; Kamberi, Ferdi (2020-11-30). „COVID-19 and Quarantine: Indicators of Domestic Violence in Kosovo“. Path of Science. 6-jild, № 11. 3010–3016-bet. doi:10.22178/pos.64-5. ISSN 2413-9009.

[1]

[2]