Junayd Bagʻdodiy
Bagʻdodlik Junayd — Junayd butun umri davomida Bagʻdodda dars bergan va soʻfiylik taʼlimotining rivojlanishida muhim shaxs boʻlgan. Soʻfiy ilohiyotida uning ahamiyati katta boʻlganligi sababli Junayd koʻpincha „Sulton“ deb atalgan.
| Junayd | |
|---|---|
| Tavalludi | hijriy 220-yil |
| Vafoti | hijriy 28-rajab oyi 298-yil (milodiy 830-yil) |
| Fuqaroligi | Abbosiylar |
| Kasbi | sufi, tasavvuf |
| Millati | fors |
Bolalik davri va taʼlim tahrir
Abdul-Qodirga koʻra Abu-Qosim al-Junayd ibn Muammad ibn al-Junayd al-Xazzaz al-Qavhariyning aniq tugʻilgan kuni bahsli va hijriy 210 dan 215 gacha.Uning oʻlimi aniqroq va hijriy 296 yildan 298 yilgacha (mil. 908 — 910). Aytishicha, al-Junayd forsiy ajdodlaridan boʻlib, ajdodlari hozirgi Eronda Nihavandda yashaydi.
Ilmiy ishlari tahrir
Junayd soʻfiy fikrining „hushyor“ maktabini yaratishda yordam berdi, bu uning turli fazilatlar, tavhid va hokazolarga nisbatan mantiqiy va ilmli ekanligini anglatadi.
Adabiyotda tahrir
Junayd Bagʻdodiy, Abulqosim Junayd ibn Muhammad ibn Junayd Xazzoz Qavoviriy “Nasoyim ul-muhabbat”da asarida tilgan olingan. Tasavvuf shayxi ekanligi aytilgan. Bagʻdod tasavvuf maktabi asoschilaridan biri. Birinchilardan boʻlib tasavvufni fan darajasiga koʻtarib, soʻfiyona istilohlarga ilmiy tavsif bergan. Sariy Saqatiy, Muhammad bin Mansur Tusiy va Hasan bin Ali Musuhiydan taʼlim olgan. Oʻzining iqroriga koʻra Muhammad bin Ali Qassob asosiy ustozi sanaladi. “Nasoyim ul-muhabbat”da 80 ga yaqin tasavvuf shayxlari bilan suhbatda boʻlgani aytiladi. Shayx Shahobiddin Suhravardiy hirqa berish anʼanasi Junayd Bagʻdodiydan boshlangan, deydi. Junayd Bagʻdodiyning tariqatdagi taʼlimoti tavhid va maʼrifatga asoslangan. Shu sababli uni va izdoshlarini “tavhid ahli” deb ham atashgan. Boyazid Bistomiyning shathiyotiga sharh yozgan Junayd Bagʻdodiy sukrni rad etib, sahv haqidagi nazariyani ilgari surgan. Tasavvufni axloq ilmining bir boʻlagi va ruhiy tarbiya vositasi sifatida talqin qilgan Junayd Bagʻdodiy “Sayid ut-toifa” nomi bilan mashhur boʻlgan. Junayd Bagʻdodiyning soʻzlari va unga nisbat beriladigan arabiy sheʼrlar tasavvufiy manbalarda koʻp uchraydi. Qabri Bagʻdoddagi Shuniziya masjidi yonida, bugungi kunda ham tabarruk ziyoratgohlardan biri sanaladi[1][2].