Karotin

Karotin lotincha carota, „sabzi“ ) atamasi C ₄₀ H _x formulasiga ega boʻlgan, oʻsimliklar tomonidan sintez qilinadigan, lekin umuman ishlab chiqarilishi mumkin boʻlmagan koʻplab toʻyinmagan uglevodorodlar uchun ishlatiladi. Hayvonlar (qoʻziqorinlardan sintez qiluvchi genlarni olgan baʼzi shira va oʻrgimchak oqadilar bundan mustasno). Karotinlar fotosintez uchun muhim boʻlgan fotosintez pigmentlaridir. Karotinlar tarkibida kislorod atomlari mavjud emas. Ular ultrabinafsha, binafsha va koʻk nurlarni oʻzlashtirib oladi va toʻq sariq yoki qizil yorugʻlikni va (past konsentratsiyalarda) sariq nurni tarqatadi.

b-karotinning 3 oʻlchovli tayoq diagrammasi

Karotin sabzi toʻq sariq rangga va boshqa koʻplab meva va sabzavotlarning va hatto baʼzi hayvonlarning ranglariga taʼsir qiladi.

Ngorongoro krateridagi kichik flamingolar, Tanzaniya . Yovvoyi flamingolarning pushti rangi ular shoʻr suvli qisqichbaqalar ratsionidan soʻrilgan astaksantin(karotinoid)ga bogʻliq. Agar karotinsiz ovqatlansa, ular oq rangga aylanadi.

Karotinlar sabzi toʻq sariq rangi uchun javobgardir, boshqa koʻplab mevalar, sabzavotlar va qoʻziqorinlarning ranglari uchun ham(masalan, shirin kartoshka, chanterelle va apelsin qovun qovunlari). Karotinlar, shuningdek, quruq barglardagi toʻq sariq (lekin barcha sariq ranglar uchun emas) uchun ham javobgardir. Shuningdek, ular (pastroq konsentratsiyalarda) sut-yogʻ va sariyogʻga sariq rang beradi. Odamlar va tovuqlar kabi rangli karotinoidlarni rangsiz retinoidlarga nisbatan yomon oʻzgartiruvchi, oʻtxoʻr hayvonlar turlari oʻz dietasining oʻsimlik qismidan karotenoidni ushlab turishi natijasida sariq rangga ega tana yogʻiga ega.

Karotinlar yorugʻlik energiyasini xlorofillga oʻtkazib, fotosintezga hissa qoʻshadilar. Ular, shuningdek, fotosintez jarayonida hosil boʻlgan kislorod molekulasi O ₂ ning qoʻzgʻatilgan shakli boʻlgan yagona kisloroddan energiyani soʻrishga yordam berish orqali oʻsimlik toʻqimalarini himoya qiladi.