Kattaqoʻrgʻon teatri

Kattaqoʻrgʻon teatri, Abdulhamid Majidiy nomidagi Kattaqoʻrgʻon shahar oʻzbek drama teatri — Samarqand viloyatidagi teatrlardan biri. 1920 yilda havaskorlik toʻgaragi sifatida tashkil etilib, 1921 yil 15 yanvarda Ziyo Sayd va Moʻmin Muhammadjonovning "Qonli kun" ("Toshkent isyoni") spektakli bilan ochilgan. D. Sohibov, R. Eshjonov, H.Burhonov, M.Hamroyev, A.Murodov, G.Sayfuddinova, X.Bekqobulova, Z.Burnasheva, X.Sharafiyeva va boshqa truppaning ilk aktyorlaridir, badiiy rahbar S.Saydashev. Dastlabki yillar truppada, asosan, tashviqot va targʻibot ruhidagi bir pardali dramalar, shuningdek, Hamzaning "Muhabbat qurbonlari", "Tuhmatchilar jazosi", A.Qodiriyning "Baxtsiz kuyov", Gʻ.Zafariyning "Erk bolalari", H.Shukrulloning "Yangi maktab, eski maktab", M.F.Oxundovning "Hoji qora" va boshqa asarlari sahnalashtirildi. 1926 yil truppa davlat teatriga aylantirildi. 1928 yil "Haqiqat" nomi berilgan. H. Yusupov bosh rej., L.Sayfullina adabiy emakdosh etib tayinlandi. Teatrning shakllanishi va ijodiy taraqqiyotida A.Boltayev, S.Gʻafurov, R.Hasanova, Q.Toʻrayev, S.Hayitov, X.Soʻfiyev, A.Karomatov kabi mahalliy aktyorlar, shuningdek, A.Sulaymonov, S.Joʻraboyev, Z.Qobulov kabi Samarqand teatri aktyor va rej.larining xizmatlari katta. 30-yillarning 2-yarmida teatrga Sh. Meliyeva, R. Rizayev, T.Ioʻldoshev, L.Melnikova (Jamilova) va boshqa isteʼdodli yoshlar kelib qoʻshildi. "Halima" (Gʻ.Zafariy), "Gʻunchalar" (3. Fatxullin; D.Zokirov), "Maysaraning ishi", "Xolisxon" (Hamza), "Adolat" (I. Akramov; Sh. Akramov) kabi spektakllar qoʻyildi.

Urush yillari teatr vaqtincha badiiy-tashviqot brigadasiga, 1945 yil k-z— s-z teatriga aylantirildi. "Muhabbat" (Tuygʻun), "Muhabbat guli" (H. Muxtorov), "Nurxon" (K.Yashin; T.Jalilov, G.Sobitov) va boshqa spektakllar sahnalashtirildi. 1953 yil Kattaqoʻrgʻon oʻzbek musiqali drama teatri sifatida qayta tashkil boʻldi. Teatrga boshqa teatrlardan X.Boboxonova, H.Muhiddinov, H.Omonova singari sanʼatkorlar kelib qoʻshildi. Repertuaridan "Oftobxon" (K.Yashin; X. Toʻxtasinov), "Ogʻriq tishlar" (A. Qahhor), "GTaranji sirlari", "Xolisxon" (Hamza), "Vatan ishqi" (3.Fatxullin, Sh.Saʼdulla; S.Boboyev) kabi spektakllar oʻrin oldi.

1961 yil Kattaqoʻrgʻon shahar oʻzbek drama teatriga aylantirildi. Teatr jamoasi yil sayin Toshkent teatr va rassomlik sanʼati institutini tugatgan yoshlar bilan toʻldirildi, aktyorlarning professional mahorati oʻsib bordi. 60—70-yillar milliy dramaturgiyaning ravnaqi, milliy teatr sanʼatining rivoji mazkur teatr faoliyatida ham yaqqol koʻzga tashlandi. Teatr repertuaridan yangi-yangi asarlar oʻrin oldi: "Tobutdan tovush" (A.Qahhor), "Aldangan sevgi" (U.Ismoilov), "Imon" (I.Sulton), "Oltin devor" (E.Vohi-dov), "Besh kunlik kuyov" (Shuhrat), "Ajab savdolar" (H.Gʻulom), "Qaysar qaynona" (H.Rasul), "Kelinlar qoʻzgʻoloni" (S. Ahmad), "Parvona" (Uygʻun) va boshqa shular jumlasidan. 1976 yil teatrga Abdulhamid Majidiy nomi berildi.

80-yillar teatrning eng gurkiragan, oʻsish davri boʻldi. Teatr davr va tomoshabin talabiga mos asarlarni sahnalashtirdi, ijodkor yoshlarga alohida eʼtibor berildi. Oʻzbek dramaturglari asarlaridan tashqari tarjima asarlar ham sahnalashtirildi. "Qonli toʻy" (Garsia Lorka), "Makr va muhabbat" (F.Shiller), "Rustam" (U.Ismoilov), "Tushovlangan tulporlar" (Sh.Boshbekov), "Ezgulik va yovuzlik (A.Suyun, S.Abdulla), "Zebunniso" (Uygʻun), "Oy tutilgan tunda" (M.Karim), "Kurort" (Oʻ.Umarbekov), "Nasriddinning sarguzashtlari" (Yu. Azimzoda) va boshqa spektakllar bilan teatr oʻz mavqeini mustahkamlab oldi. 1985 yil teatr qoshida "Qaldirgʻoch" bolalar eksperimental studiyasi ochildi.

90-yillar teatr ijodkorlari davrga hamnafas, milliy ruh bilan yoʻgʻrilgan buyuk allomalarimiz hayotini yorituvchi tarixiy asarlar, chet el mumtoz asarlariga murojaat etdi. "Bir kam dunyo" (I.Hasanov), "Hayqiriq", "Tadbirkor Olmaxon" (Yorqin), "Figʻon" (Sh.Siddiqiy), "Zamon oʻgʻloni" (T.Akbarxoʻjayev), "Shum bola" (Gʻ.Gʻulom), "Medeya" (Evripid), "Saodat yoʻli" (Muhammad Ali Ergash), "Qoʻshnilar" (M. Toshpoʻlat), "Toʻy oʻrniga tomosha" (T. Akbarxoʻjayev) kabilar soʻnggi yillarda sahnalashtirilgan eng yaxshi spektakllardir.

Turli yillarda teatrning rivojlanishida rej.lardan A.Joʻrayev, Z.Roʻziyev, R.Orifjonov, I.Nurmonov, N.Shomurodov, rassomlardan M.Yesipov, G.Kalantarov, M.Sobirov, artistlardan Sh.Meliyeva, Sh.Aminov, N.Oʻtayev, Sh.Musayeva kabilarning xizmatlari katta. Hoz. kunda Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan artistlar G.Mamedova, I.Xonimqulov, A.Abdurazzoqov, artistlardan A.Qarshiboyev, D.Egamova, I.Sultonov, G.Rizayeva, Q.Oʻsarova, G.Jabborova va boshqa teatrning yetakchi aktyorlaridir.

Frunze Joʻrayev.