Kolbasa mahsulotlari

Kolbasa mahsulotlari – bevosita isteʼmol qilishga tayyor oziq-ovqat mahsulotlari. Goʻsht, yogʻ hamda hayvon va oʻsimliklardan olinadigan yordamchi mahsulotlar qoʻshib tayyorlanadi^[1]. Kolbasa mahsulotlariga dudlamalar, pishirilgan (shu jumladan, sosiska va sardelkalar), qiymali, liver, hayvon qonidan tayyorlangan, yarim dudlangan, (pishirilib dudlangan, nam dudlangan) kolbasalar kiradi. Kolbasa mahsulotlari umumiy isteʼmol, davo-parhez va bolalar isteʼmoliga moʻljallangan turlarga boʻlinadi. Kolbasa mahsulotlarining ayrimlari konservalar holida ishlab chiqariladi. Kolbasa mahsulotlari tayyorlashda mol, choʻchqa, oz miqdorda qoʻy, parranda va quyon goʻshti ishlatiladi. Ichiga turli qoʻshimchalar: sut oqsili, un, kraxmal, yormalar, ziravorlar solinadi^[2]. Koʻpgina kolbasa mahsulotlari uchun qiyma (qiymalangan goʻshtga yogʻ va turli qoʻshimchalar aralashtiriladi) tayyorlanadi, soʻngra uni qobiqqa tiqib yoki maxsus qoliplarga solib olingan yarim fabrikatlar qovuriladi, qaynatiladi yoki dudlab, soʻng zarurat boʻlganda quritiladi va sovitiladi. Kolbasa mahsulotlarini sovitilgan holda saqlash muddatlari: nam dudlangan kolbasalar – 9 oygacha, pishirib dudlangani – 4 oygacha, yarim dudlangani – 15 sutkagacha, pishirilgani – 2 sutkagacha, liverli – 24 soatgacha.

Oʻzbekistonda turli kolbasa mahsulotlari goʻsht kombinatlari va xususiy korxonalarda ishlab chiqariladi^[3].

Odamlar pishirish va tuzlash jarayonlarini yangi go‘shtlarning saqlash muddatini uzaytirish ekanligi tushunishlari bilanoq, go‘shtga ishlov berish jarayoni boshlangan. Bu qachon sodir bo‘lgani aniq emas; biroq, tuzlash va quyoshda quritish jarayoni Qadimgi Misrda qayd etilgani, muz va qordan foydalanish usuli qadimgi rimliklarga tegishli ekanligi, konservalash usuli esa 1810-yilda fransuz hukumatidan o‘z ixtirosi uchun mukofot olgan Nicolas Appert tomonidan ishlab chiqilgani ma’lum^[4]. Tibbiyot sog‘liqni saqlash tashkilotlari odamlarga qayta ishlangan go‘sht iste’molini cheklashni maslahat beradi, chunki bu yo‘g‘on ichak saratoni xavfini oshiradi^[5]^[6]^[7]^[8].

Konservativ vositalar

nitrozil-gem

Qayta ishlangan go‘sht tarkibidagi nitrat va natriy nitrit inson tanasi tomonidan saraton chaqiruvchi nitrozaminlarga aylanishi mumkin, bu esa yo‘g‘on ichak hujayralari liniyasida mutatsiyani keltirib chiqaradi va shu bilan o‘sma paydo bo‘lishiga va oxir-oqibat saraton kasalligiga olib keladi^[9]. Qayta ishlangan go‘sht N-nitrozo birikmalar hosil qiluvchi kuchli nitrozil-gem molekulalarining ko‘pligi sababli qayta ishlanmagan qizil go‘shtga nisbatan ko‘proq saraton kasalligini keltirib chiqaradi^[10] .

Manbalar

↑ Monica Reinagel. „What's the Definition of Processed Meat?“. Scientific American (2016-yil 2-avgust). Qaraldi: 2022-yil 27-yanvar.
↑ „The Meat You Eat – What's Good for You?“ (en). WebMD. Qaraldi: 2022-yil 19-may.
↑ OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
↑ Pearson, A. M.; Tauber, F. W.. Processed Meats. Springer Science & Business Media, 2012-12-06. ISBN 9789401096928. Introduction [1]
↑ Rock, Cheryl L.; Thomson, Cynthia; Gansler, Ted; Gapstur, Susan M.; McCullough, Marjorie L.; Patel, Alpa V.; Andrews, Kimberly S.; Bandera, Elisa V. et al. (2020). "American Cancer Society guideline for diet and physical activity for cancer prevention". CA 70 (4): 245–271. doi:10.3322/caac.21591. PMID 32515498.
↑ „Diet, nutrition, physical activity and stomach cancer“. American Institute for Cancer Research and World Cancer Research Fund (2018). 2023-yil 10-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 30-yanvar.
↑ „Cancer: Carcinogenicity of the consumption of red meat and processed meat“. IARC (2015-yil 26-oktyabr). Qaraldi: 2022-yil 19-sentyabr.
↑ "Does eating processed and red meat cause cancer?". cancerresearchuk.org. Retrieved 30 January 2024.
↑ "Processed meat and colorectal cancer: a review of epidemiologic and experimental evidence". Nutrition and Cancer 60 (2): 131–44. 2008. doi:10.1080/01635580701684872. PMID 18444144. PMC 2661797. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=2661797.
↑ "A critical overview on the biological and molecular features of red and processed meat in colorectal carcinogenesis". Journal of Gastroenterology 52 (4): 407–418. April 2017. doi:10.1007/s00535-016-1294-x. PMID 27913919.

Havolalar

Meat processing technology for small- to medium-scale producers (Wayback Machine saytida 2018-02-21 sanasida arxivlangan) Gunter Heinz, Peter Hautzinger, Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO) Regional Office for Asia and the Pacific (RAP), Bangkok, 2007, ISBN 978-974-7946-99-4
Pearson, A. M.; Tauber, F. W.. Processed Meats. Springer Science & Business Media, 2012-12-06. ISBN 9789401096928. Introduction [2]

Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan.

Ushbu maqola chaladir. Siz uni boyitib, Vikipediyaga yordam berishingiz mumkin.
Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak.

[1] Monica Reinagel. „What's the Definition of Processed Meat?“. Scientific American (2016-yil 2-avgust). Qaraldi: 2022-yil 27-yanvar.

[2] „The Meat You Eat – What's Good for You?“ (en). WebMD. Qaraldi: 2022-yil 19-may.

[3] OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil

[Pearson-4] Pearson, A. M.; Tauber, F. W.. Processed Meats. Springer Science & Business Media, 2012-12-06. ISBN 9789401096928. Introduction [1]

[ACS-5] Rock, Cheryl L.; Thomson, Cynthia; Gansler, Ted; Gapstur, Susan M.; McCullough, Marjorie L.; Patel, Alpa V.; Andrews, Kimberly S.; Bandera, Elisa V. et al. (2020). "American Cancer Society guideline for diet and physical activity for cancer prevention". CA 70 (4): 245–271. doi:10.3322/caac.21591. PMID 32515498.

[WCRF-6] „Diet, nutrition, physical activity and stomach cancer“. American Institute for Cancer Research and World Cancer Research Fund (2018). 2023-yil 10-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 30-yanvar.

[WHO-7] „Cancer: Carcinogenicity of the consumption of red meat and processed meat“. IARC (2015-yil 26-oktyabr). Qaraldi: 2022-yil 19-sentyabr.

[8] "Does eating processed and red meat cause cancer?". cancerresearchuk.org. Retrieved 30 January 2024.

[9] "Processed meat and colorectal cancer: a review of epidemiologic and experimental evidence". Nutrition and Cancer 60 (2): 131–44. 2008. doi:10.1080/01635580701684872. PMID 18444144. PMC 2661797. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=2661797.

[jeyakumar-10] "A critical overview on the biological and molecular features of red and processed meat in colorectal carcinogenesis". Journal of Gastroenterology 52 (4): 407–418. April 2017. doi:10.1007/s00535-016-1294-x. PMID 27913919.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]