Konstantinopol tarixi

Konstantinopol tarixi 330-yilda Rim imperiyasining yangi poytaxti hisoblangan shaharning muqaddas qilinganidan to 1453-yilda Usmonlilar tomonidan bosib olinguniga qadar bo'lgan davrni o'z ichiga oladi.

Ayasofya - Vizantiya Konstantinopolning ramzi

Qadimgi Vizantiya o'rnida deyarli yangidan barpo etilgan, o'sha davrlarda amalga oshirilgan ulkan qurilish ishlari, aholining tez sur'atda o'sishi, savdo va hunarmandchilikning rivojlanishi, poytaxt maqomining berilishi va birinchi Rim imperatorlarining ko'pgina sa'y-harakatlari tufayli Konstantinopol bir davlatga aylangan edi.Yarim asrda Yevropa va Yaqin Sharqdagi eng yirik shaharlari boy va gullab-yashnagan." O'rta asrlar metropoliyasi " tanazzulga yo'l tutayotgan ulkan imperiyaning eng yirik siyosiy, madaniy va iqtisodiy markazi ro'lini bajarish uchun mo'ljallangan edi. 5-asrda Rim qulaganidan keyin Konstantinopol Sharqiy Rim imperiyasining poytaxti boʻlib, taxminan oʻn asr davom etgan .Bu Rim va ellinistik an'analarga sodiqlikni saqlashga harakat qildi. Vizantiya davridagi Konstantinopol tarixi notinch siyosiy voqealar, xalq qo'zg'olonlari va saroy fitnalari, imperatorlarning o'ldirilishi va hukmron sulolalarning o'zgarishi, ko'p oylik qamallar va kuchli g'arbiy va sharqiy qo'shnilarga qarshi yurishlar bilan izohlangan.Uzoq asrlar davomida ( XIII asrgacha ) Konstantinopol o'rta asrlarda Yevropaning eng yirik yorqin madaniyati va ta'lim markazi hisoblanib, ma'naviy hayot faolligi hamda moddiy madaniyatning rivojlanishi bo'yicha boshqa dunyo poytaxtlaridan sezilarli darajada oldinda edi.

Konstantinopolda siyosiy hayotining eng ajralib turadigan xususiyatlaridan biri aristokratiyaning turli guruhlari,armiyasi, savdogarlar va ruhoniylar o'rtasidagi hokimiyat uchun olib boriladigan doimiy kurash edi. Poytaxt elitasi juda beqaror va xilma-xil guruhga bo'lingan edi. Sababi Vizantiyaning hukmronlik elitasiga kirish jamiyatning barcha ijtimoiy qatlamlari uchun ochiq edi. Ko'pgina metropolitan zodagonlari nafaqat o'zlarining umumiy yoki viloyat kelib chiqishidan uyaldilar, balki jamiyatning eng tubidan hokimiyat cho'qqisiga chiqa olganliklaridan faxrlanishdi. Bundan tashqari, hatto saroy fitnasi, sevgi munosabatlari, muvaffaqiyatli nikoh, armiya yoki shahar aholisining qo'zg'oloni natijasida imperator taxtini mahalliy aholi egallab olishi mumkin edi. Vizantiya tarixida bunday misollarni ko'p keltira olamiz, hatto o‘rta boshliq lashkarboshi darajasiga ko‘tarilgan oddiy askarlar, qassob yoki dehqonlar, keyinchalik ot minish va mushtlash bilan shug‘ullanib, taqdir taqozosi bilan imperatorlik maqomiga ega bo‘lishgan. Konstantinopolda shahar quyi tabaqalarining qashshoqligi bilan zodagonlar, imperator saroyi va ruhoniylarning boyligi o'rtasidagi ziddiyat yaqqol sezilarli darajada edi. Shahar ongli ravishda "Sharq va G'arbdagi hashamat va qashshoqlikning asosiy markazi" deb atala boshladi.

Adabiyot

• Дубнов С. М.. Краткая история евреев. Ростов н/Д: Феникс, 2003. ISBN 5-222-03451-8. 
• Косминский Е. А.. История Средних веков. М.: Политиздат, 1952. 
• Кроули Р.. Константинополь: Последняя осада. 1453. М.: АСТ Москва, 2008. ISBN 978-5-9713-9418-1. 
• Лэнг Д.. Армяне. Народ-созидатель. М.: Центрполиграф, 2004. ISBN 5-9524-0954-7. 
• Мантран Р.. Повседневная жизнь Стамбула в эпоху Сулеймана Великолепного, Живая история. Повседневная жизнь человечества. М.: Молодая гвардия, 2006. ISBN 5-235-02803-1. 
• Машкин Н. А.. История Древнего Рима. М.: Политиздат, 1950. 
• Петросян Ю. А., Юсупов А. Р.. Город на двух континентах. М.: Наука. Гл. ред. вост. лит, 1977. 
• Успенский Ф. И.. История Византийской империи. Становление. М.: Астрель, 2011. ISBN 978-5-17-072052-1. 
• Чекалова А. А.. Константинополь в VI веке. Восстание Ника. М.: Наука, 1986. 
• Эссад Д.. Константинополь от Византии до Стамбула. М.: Изд. М. и С. Сабашниковых, 1919. 
• Большая российская энциклопедия. М.: БРЭ, 2010. ISBN 978-5-85270-346-0. 
• Miller T. S.. The Birth of the Hospital in the Byzantine Empire. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1997. ISBN 0-8018-2676-4. 
• Necipoğlu Nevra. Byzantine Constantinople: Monuments, Topography and Everyday Life. Leiden: BRILL, 2001. ISBN 978-9-004-11625-2. 
• Zeynep Çelik. The Remaking of Istanbul: Portrait of an Ottoman City in the Nineteenth Century. Berkley: University of California Press, 1986. ISBN 978-0-520-08239-7.