Vikipediya

Latviyada jinoyatchilik

Latviyada jinoyatchilik darajasi 2008-yilda Forbes[1] tomonidan „Yevropaning jinoyat poytaxti“ deb nomlangan oldingi yillarga nisbatan odatda past. Latviyada qotillik darajasi 2019-yilda 100 000 kishiga 3,9 holatni tashkil etdi, 2000-yildagi 10 holatdan keskin pasaydi[2] va doimiy ravishda pasayib bormoqda[3], lekin oxirgi paytlarda oʻsish kuzatilmoqda. Amerika Qoʻshma Shtatlari Davlat departamenti Latviyaning xavfsizlik reytingini „oʻrta“,[4] jinoyatchilik darajasi oʻrtacha deb baholadi. Soʻnggi paytlarda jinoyatlar koʻpayib bormoqda, xususan, koʻplab latviyaliklar COVID-19 pandemiyasi Latviyaga qaytib, jinoyat qilishni tanlaganligi sababli adashgan.[5] Interpol maʼlumotlariga koʻra, Latviya giyohvand moddalar savdosi, qurol savdosi, odam savdosi yoki kontrabanda bilan shugʻullanuvchi mintaqaviy va uyushgan jinoyatchilar uchun jozibador joy hisoblanadi.[6] Latviya Markaziy Statistika Byurosining maʼlumotlariga koʻra, Latviyadagi barcha ayollarning uchdan bir qismi jinsiy zoʻravonlik yoki zoʻrlashning qandaydir shakllaridan aziyat chekmoqda, erkaklar esa oiladan tashqarida zoʻravonlikka duchor boʻlishadi.[7]

Gulbene shahridagi Latviya davlat politsiyasining uchastkasi

Sovet istilosi tugagandan soʻng mustaqillik tiklanganidan keyin Latviyada jinoyatchilikning katta oʻsishi kuzatildi.[8] Bozorning rejali iqtisodiyotdan erkin bozor iqtisodiyotiga oʻtishi Latviyada katta ijtimoiy noaniqlikni keltirib chiqardi, jinoyatchilik koʻpaydi.[9] Latviya hukumati jinoyatni „jamiyatga xavf soladigan va qasddan yoki ehtiyotsizlik tufayli sodir etilgan jinoiy jazoga olib keladigan harakat“ deb taʼriflaydi.[10] Latviyada qotillik uchun jazo 3 yildan kam boʻlmagan va 15 yildan ortiq boʻlmagan " ozodlikdan mahrum qilish " bilan jazolanadi.[11] Latviya Respublikasi taklif qilayotgan eng yuqori jazo umrbod qamoq jazosi boʻlib, faqat terrorizm kabi ekstremal holatlarda beriladi. Latviyadagi jinoyatlar 1940 va 1941-yillarda Estoniyani bosib olgan fashistlar Germaniyasi va Sovet Ittifoqi kabi boshqa davlatlar tomonidan ham sodir etilgan.[12]

Jinoyat turlari

tahrir

Latviyada keng tarqalgan jinoyatlarning asosiy turlari orasida odam savdosi, avtotransport oʻgʻirligi va korrupsiya mavjud.[13] Boshqa jinoyatlar ham quyida keltirilgan.

Qaroqchilik

tahrir

2018-yilda Latviyada o‘g‘rilik darajasi 100 ming kishiga 27,7 holatni tashkil etdi, bu 2004-yildagi 108,3 holatdan kamaygan[14] 2018-2020-yillar oralig‘idagi ikki yil davomida kamida 10 ta savdo va ishlab chiqarish ombori o‘g‘irlangani aytilgan.[15]

Latviyada har 100,00 kishiga talonchilik darajasi (2003-2015, 2017)[16]
2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2017
72.00 51.00 51.00 46.00 46.00 41.00 40.00 31.00

Qotillik

tahrir

Soʻnggi paytlarda Latviyada qotillik koʻpaymoqda. 2019-yilda Eurostat tomonidan olib borilgan tadqiqot shuni koʻrsatdiki, oʻsha yili Yevropada uchta Boltiqboʻyi davlatida qotillik darajasi eng yuqori boʻlgan: Latviya eng yuqori, Litva va Estoniya keyingi oʻrinlarda, har yili 100 000 latviyalikdan 4,7 nafari oʻldirilmoqda.[17]

Giyohvand moddalarni isteʼmol qilish

tahrir

Euronews maʼlumotlariga koʻra, Latviya Italiya va Buyuk Britaniya bilan birga giyohvand moddalarni isteʼmol qilish boʻyicha eng yomon reytingga ega.[18] Latviyaliklar tomonidan qoʻllanadigan eng keng tarqalgan noqonuniy giyohvandlik nashadir,[19][20] 15-34 yoshdagi yoshlar va ayniqsa erkaklar tomonidan qoʻllanadi. Kokain va ekstaz latviyaliklar tomonidan ham keng tarqalgan. Giyohvand moddalar savdosi Latviyada keng tarqalgan.[21]

Dastlab, 1970-80-yillarda giyohvand moddalar uyda ishlab chiqarilgan, ammo 1990-yillardan boshlab uyushgan jinoyatchilik LSD, ekstazi, kokain va amfetamin kabi noqonuniy ishlab chiqarilgan giyohvand moddalarni[22] ishlab chiqarishni boshladi.

Korrupsiya

tahrir

Korrupsiya Latviyada jiddiy muammo hisoblanadi. Transparency International 2020-yilda Latviyaga korrupsiya bo‘yicha 180-o‘rindan 42-o‘rinni[23] berdi, bu 2019-yilga nisbatan 2 pog‘onaga ko‘tarildi[24] Korrupsiyaning oldini olish va unga qarshi kurashish byurosi (KNAB) Latviyadagi asosiy korrupsiyaga qarshi agentlik hisoblanadi. Reuters xabarida Latviya bankining sobiq rahbari Ilmars Rimshevichs Latviyaning ABLV bankidan 500 ming yevro pora olgani uchun qamoqxonada hibsga olingani haqida xabar berdi .[25] Koʻpincha, boshqa mamlakatlardan kelgan odamlar, masalan, Rossiya, Latviyada joylashgan pul yigʻish sxemalariga ega.[26]

Uyushgan jinoyatchilik

tahrir

Latviyada uyushgan jinoyatchilik keng tarqalgan, ayniqsa Latviyaning Yevropa qitʼasidagi mavqei tufayli.[13] Noqonuniy immigratsiya, odam savdosi va korrupsiya Latviyadagi uyushgan jinoiy guruhlar tez-tez foydalanadigan muammolardir. 2014-yil holatiga ko‘ra, Latviyada 70ta uyushgan jinoiy guruh faoliyat yuritadi.[27]

Noqonuniy immigratsiya

tahrir

Noqonuniy immigratsiya Latviyada keng tarqalgan muammo. Noqonuniy muhojirlarning asosiy kelib chiqishi Rossiya, Belarus, Ukraina va Moldova, shuningdek Iroq, Eron, Bangladesh, Vetnam va Afgʻonistondandir .[28] Latviya, Litva va Polsha bilan bir qatorda Belorussiya Iroq kabi urushdan vayron boʻlgan mamlakatlardan kelgan noqonuniy muhojirlardan Yevropa Ittifoqiga bosim oʻtkazish uchun foydalanayotganini daʼvo qilmoqda va shu sababli Belarus- Latviya chegarasida favqulodda holat eʼlon qilgan.[29]

2019-yilda Latviyada 665 qochqin, 237 966 muhojir va 2019-yilda 181 yangi boshpana arizasi;[30] 2021-yilda Latviya Belarus-Latviya chegarasida asosan Iroq, Afgʻoniston va Yaqin Sharqning boshqa davlatlaridan kelgan 1000 nafar muhojirni hibsga olganini maʼlum qildi.[31]

Jinoyatchilikning oldini olishga qaratilgan harakatlar

tahrir

Latviya davlat politsiyasi (Latvijas Valsts policija, VP) Latviyaning rasmiy milliy politsiya agentligidir. Bunga Interpol va Europol kabi aʼzo boʻlgan tashkilotlar ham yordam beradi. Latviya, shuningdek , Lissabon shartnomasi shartlarini imzolagan boʻlib, u barcha Yevropa Ittifoqiga aʼzo davlatlarga erkin immigratsiya, boshpana huquqiga ruxsat berishini taʼminlaydi va jinoyatchilikka qarshi birgalikda kurashishi kutiladi.[32] 2014-yil sentabr oyida Latviya politsiyasi Europol tomonidan Tojikistonga oʻgʻirlangan vagonlarni joʻnatayotgan yuk poyezdini ovlash maqsadida uyushtirilgan „Arximed operatsiyasi“da ishtirok etdi.[13]

Manbalar

tahrir
  1. ↑ Archdeacon. „Latvia 'Europe's crime capital'“. The Baltic Times (2008-yil 23-iyul). 2008-yil 31-iyulda asl nusxadan arxivlangan.
  2. ↑ „Latvia Homicide rate, 1990-2020 - knoema.com“ (en-US). Knoema. 2013-yil 14-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 9-oktyabr.
  3. ↑ „Latvia's crime rate has dropped to all-time low: police chief“. Xinhua News Agency (2019-yil 14-fevral). 2019-yil 13-fevralda asl nusxadan arxivlangan.
  4. ↑ „Working Together to Protect U.S. Organizations Overseas“ (en). www.osac.gov. Qaraldi: 2021-yil 9-oktyabr.
  5. ↑ Spundiņa. „Serious crimes on the rise in Latvia“. Public Broadcasting of Latvia (2020-yil 1-oktyabr). 2021-yil 5-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  6. ↑ „Latvia“ (en). www.interpol.int. Qaraldi: 2021-yil 9-oktyabr.
  7. ↑ „Crime and violence | Central Statistical Bureau of Latvia“. www.csb.gov.lv. Qaraldi: 2021-yil 9-oktyabr.
  8. ↑ Ceccato, Vânia (2008). "Expressive Crimes in Post‐Socialist States of Estonia, Latvia and Lithuania". Journal of Scandinavian Studies in Criminology and Crime Prevention 9: 2–30. doi:10.1080/14043850701610428. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/14043850701610428. 
  9. ↑ Haining, Robert; Ceccato, Vânia (4 July 2008). "Short and Medium term Dynamics and their Influence on Acquisitive Crime Rates in the Transition States of Estonia, Latvia and Lithuania". Applied Spatial Analysis and Policy 1 (3): 215–244. doi:10.1007/s12061-008-9009-1. https://link.springer.com/article/10.1007/s12061-008-9009-1. 
  10. ↑ „Crime and justice | Central Statistical Bureau of Latvia“. www.csb.gov.lv. Qaraldi: 2021-yil 9-oktyabr.
  11. ↑ „Criminal Law of the Republic of Latvia“ (2010-yil 16-fevral). 2017-yil 20-iyulda asl nusxadan arxivlangan.
  12. ↑ Nollendorfs. „CRIMES OF COMMUNISM IN LATVIA“ (2010-yil 26-fevral). 2021-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 Loskutovs, Aleksjs (2016). "Transnational Organized Crime – Latvian Challenges and Responses". Connections: The Quarterly Journal 15 (3): 33–39. doi:10.11610/Connections.15.3.03. Archived from the original on 2021-10-20. https://web.archive.org/web/20211020001831/https://www.pfp-consortium.org/articles/transnational-organized-crime-latvian-challenges-and-responses. Qaraldi: 2022-10-12. Latviyada jinoyatchilik]]
  14. ↑ „Latvia- Robbery rate“. Knoema (2018). 2021-yil 10-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  15. ↑ „Companies join in bid to combat robbery in Latvia“. Public Broadcasting of Latvia (2020-yil 2-iyun).
  16. ↑ „Latvia: Robbery rate“. The Global Economy.com. 2016-yil 20-mayda asl nusxadan arxivlangan.
  17. ↑ „Latvia had EU's highest homicide rate in 2019“. Public Broadcasting of Latvia (2019-yil 20-sentyabr).
  18. ↑ Harris, Chris. „Italy, Latvia and UK among Europe's worst for serious drug use, says report“. Euronews (2014-yil 5-iyun).
  19. ↑ „Latvia Country Drug Report 2017“. European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction (2017). 2017-yil 13-iyulda asl nusxadan arxivlangan.
  20. ↑ „Crime prevention policy: Latvia“. European Crime Prevention Network (2018). 2020-yil 20-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  21. ↑ Loskutovs, Aleksjs (2016). "Transnational Organized Crime- Latvian Challenges And Responses". Connections: The Quarterly Journal 15 (3): 33–39. doi:10.11610/Connections.15.3.03. https://it4sec.org/system/files/15.3.03_loskutovs_latvia.pdf. 
  22. ↑ Ivančiks, Jānis; Tumalavičius, Vladas; Teivāns-Treinovskis, Jānis (June 2015). "SECURITY OF SOCIETY: NARCOTICS AND DRUG ADDICTION IN LATVIA AND LITHUANIA". Journal of Security and Sustainability Issues 4 (4): 353–368. doi:10.9770/jssi.2015.4.4(4). https://www.researchgate.net/publication/281199469. 
  23. ↑ „Latvia“. Transparency International (2020). 2020-yil 24-iyulda asl nusxadan arxivlangan.
  24. ↑ „Corruption Perception Index 2019“.
  25. ↑ O'Donnell, John; Gelzis, Gederts. „Corruption scandal casts long shadow over Latvia“. Reuters (2019-yil 12-aprel).
  26. ↑ Brown, Sadie. „Latvian Authorities Seize Assets Under Magintsky Act“. Organized Crime and Corruption Reporting Project (2021-yil 7-iyun).
  27. ↑ „70 organized crime groups operating in Latvia“. The Baltic Course (2014-yil 2-oktyabr). 2021-yil 21-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  28. ↑ „Migration in Eastern and Central Europe: Latvia“. European Parliament. 2007-yil 24-fevralda asl nusxadan arxivlangan.
  29. ↑ Henley, John; Roth, Andrew; Rankin, Jennifer. „Latvia and Lithuania act to counter migrants crossing Belarus border“. The Guardian (2021-yil 10-avgust).
  30. ↑ „Latvia Immigration Detention Profile“. Global Detention Project (2020-yil 21-iyul). 2016-yil 8-fevralda asl nusxadan arxivlangan.
  31. ↑ „Latvia Says It Intercepted More Than 1,000 Migrants On Belarus Border Over Past Month“. Radio Free Europe/Radio Liberty (2021-yil 8-sentyabr).
  32. ↑ Vilks, A. (2012). "Criminal law policy of Latvia in the context of European Union: The treaty of Lisbon". SHS Web of Conferences 2: 00040. doi:10.1051/shsconf/20120200040. https://www.shs-conferences.org/articles/shsconf/pdf/2012/02/shsconf_shw2010_00040.pdf.  
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Latviyada_jinoyatchilik&oldid=5253826" dan olindi