Lazy (Orlová)

Lazy (Polyakcha: Łazyi) — Chexiya Respublikasi Moraviya-Sileziya viloyati Karviná tumanida joylashgan munitsipalitet. Munitsipalitet alohida shaharcha boʻlgan, ammo 1946-yilda maʼmuriy jihatdan Orlovaning bir qismi sifatida qoʻshib olinadi. Uning aholisi 274 kishini tashkil etadi^[1].

Munitsipalitet nomining kelib chiqishi polsha tilida oʻsimliklarni kesish va yoqish yoʻli bilan yaratilgan ekinzor degan manoni anglatadi^[2].

Tarixi

Munitsipalitet birinchi marotaba 1305-yildagi Vrotslav yeparxiyasining Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis deb nomlangan lotincha hujjatida Lazy villa Paczconis nomi bilan tilga olingan^[3]^[4]^[5]. Munitsipalitetga koʻplab aholi koʻchib kelayotganligi sababli (bir ushr toʻlash uchun umumiy yer maydoni aniqlanmagan edi). Qishloq Orlova monastiridagi Benediktin rohiblari tomonidan tashkil etilgan^[6].

Siyosiy jihatdan munitsipalitet 1290-yilda Polshaning feodal boʻlinishi natijasida tashkil topgan. Munitsipalitet Syezin gersogligiga tegishli boʻlib, Sileziya Piast sulolasi tomonidan boshqarilgan. 1327- yilda gersoglik Bohemiya tarkibiga kirgan, lekin 1526-yildan soʻng Gabsburg monarxiyasi hududiga kiritilgan.

Avstriya imperiyasida 1848-yilgi inqiloblardan soʻng qayta tiklanadi va Avstriya Sileziyasida zamonaviy munitsipal boʻlinma joriy etiladi. Qishloq munitsipalitet sifatida 1880-yilda Freyshtadtning siyosiy yuridik okrug aʼzosiga aylanadi.

1900-yilgi Avstriya aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra , 589 gektar maydonda Lazi shahridagi 429 ta binoda 5782 kishi yashagan, bu aholi zichligi 981,7 kishi / km² ni tashkil etgan. 1880, 1890, 1900 va 1910-yillarda oʻtkazilgan aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, 1880-yilda 1516 kishidan 1910-yilda 7896 ta gacha koʻpayadi. 1880-yilda koʻpchilik aholi chex-tilida soʻzlashuvilar (893 yoki 59,7%) va polyak tilida soʻzlashuvchilar (577 yoki 38,6%) kishini tashkil etgan. 1890-yilda bu sonlar oʻzgardi va koʻpchiligi polyak tilida (1,507 yoki 70,3%) va keyin 1900-yilda 4,660 yoki 81,7%) tashkil etgan, chex-tilida soʻzlashuvchilar (622 yoki 29% 1890 yilda va 921 yoki 16,1% 1900 yilda) kamchilik bilan oʻzgargan. 1910 yilda bu yana oʻzgardi, unda 49% chex va 48,7% polyak tilini tilida soʻzlashuvchilar ekanligi aniqlangan. Ular bilan nemis tilida gapiradigan kichik kamchilik kishilar (1890-yilda 15 yoki 0,7% va 1910-yilda 181 yoki 2,3%) tashkil etgan. Din nuqtai nazaridan 1910- yilda aksariyat Rim katoliklari (72,4 foiz), Protestanlar (26 foiz), Yahudiylar (115 yoki 1,5 foiz) va boshqa dinga eʼtiqod etuvchilar (15 yoki 0,1 foiz) boʻlgan^[7]. 1876-yilda Łazy shahrida polyak va nemis tilida soʻzlashuvchi sinflarga ega maktab mavjud boʻlib, u yerda 116 nafar bola oʻqigan.

Birinchi jahon urushi, Avstriya-Vengriyaning qulashi, Polsha-Chexoslovakiya urushi va 1920-yilda Cieszin Sileziyasining boʻlinishidan keyin qishloq Chexoslovakiya tarkibiga kiradi. Myunxen kelishuvidan soʻng, 1938-yil oktyabr oyida Zaolzie mintaqasi bilan birga Polsha tomonidan qoʻshib olinadi, maʼmuriy jihatdan Silezya Voyvodaligida Frysztat okrugi tashkil etiladi^[8]. Munitsipalitet keyinchalik Ikkinchi jahon urushi boshida fashistlar Germaniyasi tomonidan bosib olinadi. Genotsid intelligenzaksiya kampaniyasi paytida, 1939-1940-yillarda bir nechta polshalik oʻqituvchilar va polshalik ruhoniy kontslagerlarga surgun qilinadi va oʻsha yerda hammasi oʻldirilgan. (yana qarang . Polsha millatiga qarshi fashistlarning jinoyatlari)^[9]. 1943—1944-yillarda nemislar Lazy shahridagi majburiy mehnat lagerini boshqargan^[10]. Urushdan keyin munitsipalitet Chexoslovakiya tarkibiga qaytariladi.

Zamonaviy Orlovaning aksariyat aholisi Lazy tushunchasi ostida faqat Gavířov va Karvinaga boradigan asosiy magistral yoʻllar yonida joylashgan qora koʻmir konini tasavvur qilishadi.

Taniqli odamlar

Bu yerda Polshalik yozuvchi va folklorist Karol Piegza tugʻilgan.
Bu yerda polshalik yozuvchi va oʻqituvchi Gustav Przeczek tugʻilgan.

Yana qarang

Rasmlar

Manbalar

↑ „Statistics of Orlová“. 2010-yil 26-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 12-may.
↑ Mrózek, Robert. Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego (pl). Katowice: Uniwersytet Śląski w Katowicach, 1984 — 110 bet.
↑ Panic, Idzi. Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528) (pl). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010 — 297–299 bet. ISBN 978-83-926929-3-5.
↑ Schulte, Wilhelm (1889). "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis" (de). Pan Biblioteka Kórnicka (Breslau). http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=19747&from=publication.
↑ „Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis“ (la). Qaraldi: 2014-yil 13-iyul.
↑ I. Panic, 2010, p. 430
↑ Piątkowski, Kazimierz. Stosunki narodowościowe w Księstwie Cieszyńskiem (pl). Cieszyn: Macierz Szkolna Księstwa Cieszyńskiego, 1918 — 273, 290 bet.
↑ "Ustawa z dnia 27 października 1938 r. o podziale administracyjnym i tymczasowej organizacji administracji na obszarze Ziem Odzyskanych Śląska Cieszyńskiego" (pl). Dziennik Ustaw Śląskich (Katowice) nr 18/1938, poz. 35. 31 October 1938. http://www.sbc.org.pl/dlibra/plain-content?id=6949. Qaraldi: 1 July 2014. Lazy (Orlová)]]
↑ Wardzyńska, Maria. Był rok 1939. Operacja niemieckiej policji bezpieczeństwa w Polsce. Intelligenzaktion (pl). Warszawa: IPN, 2009 — 139, 141 bet.
↑ „Arbeitserziehungslager Orlau“ (de). Bundesarchiv.de. Qaraldi: 2023-yil 2-dekabr.

Havolalar

Zahradnik, Stanisław. Struktura narodowościowa Zaolzia na podstawie spisów ludności 1880-1991. Trzyniec: HT, 1991. OCLC 189422554.

[1] „Statistics of Orlová“. 2010-yil 26-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 12-may.

[mrozek-2] Mrózek, Robert. Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego (pl). Katowice: Uniwersytet Śląski w Katowicach, 1984 — 110 bet.

[3] Panic, Idzi. Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528) (pl). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010 — 297–299 bet. ISBN 978-83-926929-3-5.

[4] Schulte, Wilhelm (1889). "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis" (de). Pan Biblioteka Kórnicka (Breslau). http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=19747&from=publication.

[5] „Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis“ (la). Qaraldi: 2014-yil 13-iyul.

[6] I. Panic, 2010, p. 430

[7] Piątkowski, Kazimierz. Stosunki narodowościowe w Księstwie Cieszyńskiem (pl). Cieszyn: Macierz Szkolna Księstwa Cieszyńskiego, 1918 — 273, 290 bet.

[8] "Ustawa z dnia 27 października 1938 r. o podziale administracyjnym i tymczasowej organizacji administracji na obszarze Ziem Odzyskanych Śląska Cieszyńskiego" (pl). Dziennik Ustaw Śląskich (Katowice) nr 18/1938, poz. 35. 31 October 1938. http://www.sbc.org.pl/dlibra/plain-content?id=6949. Qaraldi: 1 July 2014. Lazy (Orlová)]]

[9] Wardzyńska, Maria. Był rok 1939. Operacja niemieckiej policji bezpieczeństwa w Polsce. Intelligenzaktion (pl). Warszawa: IPN, 2009 — 139, 141 bet.

[10] „Arbeitserziehungslager Orlau“ (de). Bundesarchiv.de. Qaraldi: 2023-yil 2-dekabr.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]