Lilium pensylvanicum

Pensilvaniya nilufari
Ilmiy tasniflash
Olam:	Eukariotlar
Tip:	Gulli o‘simlik
Sinf:	Bir urugʻpallalilar
Turkum:	Lilium
Oila:	Liliyadoshlar
Binar nomi
	Lilium pensylvanicum

Pensilvaniya nilufari yoki dauriya nilufari (lotincha: Lílium pensylvánicum) — bir urugʻpallalilar sinfi liliyadoshlar oilasiga mansub bir pallali gulli oʻsimlik turi. Liliya turkumining Isolirion kenja turkumiga kiritilgan^[1].

Nomi

Pensilvaniya nilufarlari birinchi marta 1805-yilda Jon Ker tomonidan „Lilium pensylvanicum“ nomi bilan tasvirlangan. Kehr bu oʻsimlikka „pensilvanicum“ nomini berdi, lekin bu tur Shimoliy Amerikada tabiiy ravishda oʻsmaydi. 1809-yilda olim oʻsimlik nomini Lilium dauricum — „Daurian“ deb oʻzgartirishga harakat qildi. Ushbu nom koʻplab adabiyotda uchraydi. Biroq, ICBN maʼlumotlariga koʻra, Lilium pensylvanicum nomini rad etish uchun hech qanday sabab yoʻq, shuning uchun nilufar nomi oʻzgarishsiz qoldi. Mahalliy aholi uni Sardana deb ham atashadi.

Botanika tavsifi

Balandligi 1,4 m ga yetadigan koʻp yillik oʻt oʻsimlik. Poyasi qattiq, burchaksimon, yashil, baʼzan jigarrang, oq rangli tuk bilan qoplangan. piyozcha katta, diametri 7 sm gacha, sharsimon, oq, oʻtkir qobiqli.

Barglari soni 20-50 ta gacha, oʻsimtasimon, naysimon, uzunligi 18 sm, pastki qismi gorizontal, ustki qismi poyaga yopishgan.

Gullari tik, bir oʻsimlikda 1-5 dona, diametri 12,5 sm gacha, uzunligi 10 sm gacha boʻlgan 6 ta gultojibarg boʻlaklari boʻlib, ulardan uchtasi tashqi (sepals) uchta ichki qismida. Tojibarglar qizil-toʻq sariq, tagida sariq, binafsha-jigarrang dogʻlar bilan qoplangan, silliq.

Mevasi tuxumsimon, burchaksimon kapsula, tepasi yassilangan, taxminan 5x2 sm.

Shimoliy Amerikada Isolirionning yana bir turi, Filadelfiya nilufari (Lilium philadelphicum deb ham ataladi) baʼzan Daurian nilufari bilan adashtiriladi^[2]^[3].

Tarqalish

Daurian nilufar yovvoyi tabiatda Sharqiy Sibir va Uzoq Sharqda (Rossiyada — Yakutiya, Amur viloyati, Xabarovsk, Kamchatka, Primorsk oʻlkasi, Saxalin), shuningdek, Xitoy, Moʻgʻuliston va Shimoliy Koreyada oʻsadi.

Qoʻllanilishi

Ushbu turdagi nilufar manzarali oʻsimlik sifatida keng oʻstiriladi. Bir nechta bogʻ navlari yaratilgan.

Daurian nilufarining lilium bulboferum va dogʻli nilufar bilan sunʼiy ravishda oʻstirilgan duragaylari — Aurantiacum, Cloth of Gold, Sensation va Tottenhami deb ataladi.

Sinonimlar

Lilium bulbiferum subsp. dauricum (Ker Gawl.) Baker, 1871
Lilium bulbiferum var. wilsonii (T.Moore) Baker, 1873
Lilium catesbaei Kunth, 1843, nom. illeg.
Lilium dauricum Ker Gawl., 1809
Lilium formosum Lem., 1865
Lilium maculatum subsp. dauricum (Ker Gawl.) H.Hara, 1963
Lilium maculatum var. dauricum (Ker Gawl.) Ohwi, 1965
Lilium sachalinense Vrishcz, 1968
Lilium spectabile Link, 1821
Lilium umbellatum hort. ex Baker, 1875, nom. illeg.
Lilium wilsonii T.Moore, 1868

Manbalar

↑ Ker Gawler, John Bellenden 1805. Botanical Magazine 22: plate 872 + 2 subsequent text pages description in Latin, commentary in English, full-page color illustration
↑ アイヌ民族博物館（白老町） Ainu Museum (Wayback Machine saytida 2018-10-02 sanasida arxivlangan) in Japanese
↑ „平成16年ふるさと切手「北海道遺産II」の発行 Japan Post“. in Japanese

[1] Ker Gawler, John Bellenden 1805. Botanical Magazine 22: plate 872 + 2 subsequent text pages description in Latin, commentary in English, full-page color illustration

[2] アイヌ民族博物館（白老町） Ainu Museum (Wayback Machine saytida 2018-10-02 sanasida arxivlangan) in Japanese

[3] „平成16年ふるさと切手「北海道遺産II」の発行 Japan Post“. in Japanese

[1]

[2]

[3]