Lobio
Lobio (gruzincha: ლობიო) ― gruzin taomi, shuningdek, loviya (ham yashil, ham donali) umumiy nomi[1].
Lobio taomi Kavkaz orti xalqlari orasida mashhur boʻlib, u ham yashil loviya dukkaklaridan, ham koʻkatlar va/yoki anor donachalari bilan qaynatilgan qizil loviyadan tayyorlanadi. Odatda, oʻtinda pishirilgan „Tonis puri“ yoki „Shotis puri“ gruzin noni bilan tortiladi.
Tarixi tahrir
"Lobio" deb nomlangan taom Gruziyada qadim zamonlardan beri maʼlum boʻlib, u dolihos mevalari — sunbul loviyadan tayyorlangan. Loviya ancha keyinroq, XVII-asrning oxirida paydo boʻlgan va undan tayyorlangan taom ham „lobio“ nomi bilan atalgan. Pishirish uchun don yoki yashil loviya ishlatiladi.Loviya donalari — oq, pushti, qizil — faqat taʼm jihatlari bilan farqlanadi. Qaynatish uchun don turlaridan birini tanlash maqsadga muvofiq, chunki ularning pishirish vaqtlari har xil[2].
Tayyorlash tahrir
Donli loviya taomining asosi maxsus tarzda tayyorlanadi. Fasol 12 soat davomida sovuq suvda ivitiladi, bu vaqt ichida suv 2-3 marta almashtiriladi. Keyin donalar oqava suvda yuviladi va suv quyilib, qaynatiladi. 10-15 daqiqa davomida yuqori haroratda tutib turib, suvn toʻkib tashlanadi, protsedura yana 2 marta takrorlanadi. Keyin, olovni kamaytirib, loviya pishganicha qaynatiladi va suv deyarli butunlay bugʻlanib ketishi kerak[2].
Bu asosda lobioning koʻplab variantlari tayyorlanadi. Qovurilgan piyoz, tuz bilan maydalangan sarimsoq, sirka, chaber va kinza, qalampirdan tashqari, lobioga tozalangan pomidor (taxminan 5 daqiqa davomida loviya bilan dimlanadi), maydalangan yongʻoq (tayyor taomga) qoʻshilishi mumkin. Sirka konsentrlangan qizil tkemali sharbati — kvatsarahi bilan almashtirilishi mumkin. Agar idish juda quyuq boʻlib qolsa, u oz miqdordagi bulyon bilan suyultiriladi[2]. Tortishdan oldin lobioga sirkada marinadlangan qizil piyoz yoki anor urugʻlari sepiladi. Taom asosiy taom sifatida issiq, ham sovuq holda isteʼmol qilinadi, shunda u ishtahani ochadi. Yashil fasoldan pishirilgan lobio mavsumiy taom hisoblanadi. U goʻsht — qoʻy yoki mol goʻshti bilan pishiriladi[2].
Ovqatga koʻp miqdorda kinza qoʻshiladi, u shuningdek tortishda bezak sifatida ham ishlatiladi.
Manbalar tahrir
Adabiyotlar tahrir
- Ratushniy A. S. Lobio // Vsyo o ede ot A do Ya: Ensiklopediya. — M.: Izdatelsko-torgovaya korporatsiya „Dashkov i K°“, 2016. — S. 205. — 440 s. — 300 ekz. — ISBN 978-5-394-02484-9.
- Киладзе, Елена Сергеевна.. Практическая энциклопедия грузинской кухни: история, традиции, рассказы, рецепты. М.: АСТ, 2011. ISBN 978-5-17-073215-9.
- Похлёбкин В. В. „Лобио“,. Национальные кухни наших народов. М.: Лёгкая и пищевая промышленность, 1983 — 131—132 bet.
- Lobio // Kultura pitaniya. Ensiklopedicheskiy spravochnik / Pod red. I. A. Chaxovskogo. — 3-e izdanie. — Mn.: „Belorusskaya ensiklopediya imeni Petrusya Brovki“, 1993. — S. 161. — 540 s. — ISBN 5-85700-122-6.