Mariya Valeryevna Butina (ruscha: Мари́я Вале́рьевна Бу́тина, 1988-yil 10-noyabrda tugʻilgan)-rossiyalik siyosatchi[1][2]. U Federatsiya Kengashining sobiq aʼzosi, Vladimir Putinning „Yagona Rossiya“ partiyasi aʼzosi, Rossiya Markaziy banki raisining oʻrinbosari Aleksandr Torshinning yordamchisi boʻlib ishlagan[3]. 2016-yilgi Amerika Qoʻshma Shtatlari prezidentlik saylovlarida Milliy miltiq assotsiatsiyasiga ishlagan[3][4][5]. 2018-yilning iyul oyida Vashingtonda istiqomat qilayotganda Butina FQB tomonidan hisobgan olingan va „Bosh prokurorni oldindan ogohlantirmasdan“ Rossiya Federatsiyasi agenti sifatida ishlaganlikda ayblangan[6]. 2018-yil dekabr oyida Rossiya davlatining xorijiy agenti sifatida harakat qilish uchun fitna uyushtirish boʻyicha jinoiy ayblovlarni tan olgan[7][8][9][10][11]. 2019-yil aprel oyida federal sudyasi 18 oylik qamoq jazosiga hukm qilgan. 2019-yil oktyabr oyida ozodlikka chiqarilgan va Rossiyaga deportatsiya qilingan[12]. U Rossiya agenti ekanligi haqidagi ayblovlarni rad etgan[13]. 2021-yilda „Yagona Rossiya“ aʼzosi sifatida Davlat Dumasiga saylangan.

Erta hayoti va taʼlimi

tahrir

Butina 1988-yil 10-noyabrda Sibirning Oltoy oʻlkasining Barnaul shahrida tugʻilgan. Uning onasi energetika korxonasining bosh muhandisi, otasi Valeriy Viktorovich Butin tadbirkor boʻlib, Barnaulda mebel ishlab chiqarish biznesini yoʻlga qoʻygan. Uning bir singlisi va onasining Kira ismli jiyani bor[14][15]. U 17 yoshida 22-sonli gimnaziyani ingliz tilini chuqur oʻrgatiladigan maktada oʻqigan[16]. U Oltoy davlat universitetida siyosatshunoslik fakultetida tahsil olgan. 19 yoshida u kengashga soʻnggi toʻgʻridan-toʻgʻri saylovda Oltoy oʻlkasi jamoat kengashiga saylangan[14][17].

Biznes va siyosiy martabasi

tahrir

Butina 21 yoshida Oltoy oʻlkasida mebel savdosi bilan shugʻullangan[14]. 2011-yilda Moskvaga koʻchib oʻtgan va reklama agentligini ochish uchun yettita mebel doʻkonidan oltitasini sotgan[14][18]. 2011-yilda Butina Rossiya qurol huquqlari tashkiloti sifatida tasvirlangan[19]. U AQShga sayohat qilishni boshlagan. Dastlab Aleksandr Torshin[18] bilan birga, Rossiya Federatsiya Kengashida senator boʻlgan va Yagona Rossiyaning yetakchi aʼzosi edi[18]. Butina 2014-yil oxirida qurol olib yurish huquqi tashkiloti rahbari lavozimidan isteʼfoga chiqgan[20]. Butinani fitna va chet el agenti sifatida ishlaganlikda ayblab sudga bergan. Rossiyaning Respublikachilar partiyasidagi kun tartibini ilgari surish uchun hiyla boʻlgan[3]. Anders Aslund qurol olib yurish huquqini „Amerika guruhlariga kirib borish va NRA bilan hamkorlikni yoʻlga qoʻyish maqsadidagi oldingi tashkilot“ deb taʼriflagan[21]. 2013-yilda Rossiyada respublikachi siyosiy faol Pol Erikson bilan uchrashgan. 2015-yilda NRA orqali Rossiyaga doʻstona munosabatda boʻlishga taʼsir qilgan[9]. 2015-yil yanvar oyida Torshin Rossiya Markaziy banki raisining oʻrinbosari boʻlgan. Butina 2017-yil mayigacha uning maxsus yordamchisi boʻlib ishlagan[5][22]. 2017-yilda Butina The Washington Post nashriga hech qachon Rossiya hukumati uchun ishlamaganini aytgan[23]. 2016-yil avgust oyida u talabalik vizasi bilan AQShga ko‘chib o‘tgan. Vashingtondagi Amerika universitetining Xalqaro aloqalar bo‘limiga aspiranturaga o‘qishga kirgan[24].

AQSh siyosatiga aralashishi

tahrir

Butina chet el agenti sifatida Rossiya nomidan Milliy miltiq uyushmasiga kirish uchun ishlagan[4][25][26]. Torshin va Butina NRA va qurol olib yurish huquqi oʻrtasida hamkorlik aloqalarini oʻrnatgan. Torshin 2011-yildan beri Qoʻshma Shtatlardagi NRA yillik yigʻilishlarida qatnashgan. 2012-yilgi uchrashuvga taklifnoma yuborgan[27]. Torshin 2012-2013-yillarda NRA yillik yigʻilishlarida ham qatnashgan[28]. 2013-yil noyabr oyida Keen Moskvada qurol olib yurish huquqi konferentsiyasida mehmon boʻlgan.

 
Butina 2014-yil

Butina va Torshin NRAning 2014-yilgi yillik yigʻilishida sobiq NRA prezidenti Kinning maxsus mehmonlari sifatida ishtirok etgan[22][29]. 2014-yilgi yigʻilishda NRA sobiq prezidenti Sandy Fromanning mehmoni sifatida Ayollar yetakchiligida qatnashgan[23][29]. Butina NRA prezidenti Jim Porterga „Right to Bear Arms“ lavhasini taqdim etgan. Butina va Torshin 2015-yilgi NRA yillik anjumanida ham qatnashgan[30]. 2015-yilda NRAning Rossiyada oʻtkazilgan qurolli konferentsiyasida ishtirok etishgan. Ularning mezbonlaridan biri Rossiya Bosh vaziri oʻrinbosari Dmitriy Rogozin boʻlib, 2014-yilda Rossiya Qrimni anneksiya qilganidan keyin Oq uy tomonidan sanksiyaga uchragan edi. Klark taqdim etgan maʼlumotlarga koʻra, „Right to Bear Arms“ uning ovqatlanishi, turar joyi, transporti va boshqa xarajatlarini qoplash uchun 6000 dollar toʻlagan[18]. Uchrashuv davomida Klark Rossiya tashqi ishlar vaziri bilan uchrashdi[23][31]. 2016-yil noyabr oyida Torshin tvitterda va Butina umrbod NRA aʼzosi ekanliklarini yozgаn[28]. Butina konservativ Amerika siyosati bilan aloqalarni rivojlantirishga harakat qilgаn. The Daily Beast nashrining yozishicha, u o‘zini "Rossiya markaziy banki xodimi, qurol huquqlari bo‘yicha yetakchi himoyachi, „Rossiya Federatsiyasi vakili“, Vashingtondagi aspirant, jurnalist va Tramp jamoasi bilan aloqador sifatida ko‘rsatgan. 2016-yilgi prezidentlikka nomzod Rik Santorum bilan suratga tushgаn. 2015-yilgi NRA yillik yigʻilishida u Viskonsin gubernatori Skott Uoker bilan uchrashdi va 2015-yil iyul oyida Uokerning 2016-yilgi prezidentlik kampaniyasining boshlanishida ishtirok etgаn[28].

Amerika Qoʻshma Shtatlari v. Mariya Butina, aka Mariya Butina

tahrir

 2018-yilning 15-iyulida Butina AQShda xorijiy hukumat agenti sifatida ishlaganlik aybi qo‘yilgаn. Chet el agentlarini roʻyxatga olish toʻgʻrisidagi qonunni buzganlikda ayblanganligi haqida notoʻgʻri xabar berilgan. Qoʻshma Shtatlar qonunchiligiga koʻra, xorijiy hukumatlarni vakillik qiluvchi barcha lobbichilar Adliya vazirligida roʻyxatdan oʻtishlari shart boʻlgаn[8].

Tasdiqnoma

tahrir

2017-yil fevraligacha Butina Rossiya hukumatidagi yuqori martabali amaldorning koʻrsatmasi boʻyicha ishlagan. Butinaning Rossiyadan bir necha bor tashrif buyurganida va keyinroq AQShda talaba vizasi bilan kirib kelganida va istiqomat qilganida ushbu harakatni davom ettirish uchun qilgan muayyan harakatlari tasvirlangan. Arizalarda o‘z faoliyatini „qonun talabiga binoan Rossiya hukumatining agenti sifatida ishlaganini rasman oshkor qilmasdan“ boshlagani aytilgаn[32].

Daʼvo shartnomasi

tahrir

Butinaning advokatlari va federal prokurorlari 2018-yil 16-noyabrdagi sud arizasida aybni tan olish bo‘yicha muzokaralarga kirishganliklarini eʼlon qilishgаn[33]. 13-dekabr kuni u noqonuniy chet el agenti sifatida harakat qilish uchun fitna uyushtirganlikdagi aybini tan olgаn. Shu bilan birga chet el agenti sifatida roʻyxatdan oʻtmaslik haqidagi dastlabki ayblov olib tashlangаn[34][35]. U besh yillik qamoq jazosiga mahkum etilgan.

Manbalar

tahrir
  1. Matt Apuzzo, Katie Benner and Sharon LaFraniere. „Mariia Butina, Who Sought 'Back Channel' Meeting for Trump and Putin, Is Charged as Russian Agent“. The New York Times (2018-yil 16-iyul). 2018-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 16-iyul.
  2. Vera Bergengruen. „Charges Say Accused Russian Agent Used The NRA And The National Prayer Breakfast In Effort To Influence US Policy“. BuzzFeed News (2018-yil 16-iyul). 2018-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 17-iyul.
  3. 3,0 3,1 3,2 Lafraniere, Sharon; Rosenberg, Matthew; Goldman, Adam. „Maria Butina Loved Guns, Trump and Russia. It Was a Cover, Prosecutors Say.“. The New York Times (2018-yil 18-iyul). 2018-yil 18-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 20-iyul. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "NYT Maria Butina Loved" defined multiple times with different content
  4. 4,0 4,1 Guardian Staff; Press, Associated. „Maria Butina sentenced to 18 months for trying to infiltrate US right and NRA“. The Guardian (2019-yil 26-aprel). 2019-yil 5-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 6-avgust. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Guardian" defined multiple times with different content
  5. 5,0 5,1 Fandos, Nicholas. „Operative Offered Trump Campaign 'Kremlin Connection' Using N.R.A. Ties“. The New York Times (2017-yil 3-dekabr). 2017-yil 3-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 3-dekabr. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "NYTimes2017-12-03" defined multiple times with different content
  6. „The criminal complaint against Maria Butina by the Dept. of Justice.“. justice.gov. 2018-yil 18-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 3-sentyabr.
  7. Justice, United States Department of. Mariia Butina Plea Agreement. Qaraldi: 2019-yil 3-fevral. 
  8. 8,0 8,1 „Maria Butina: NRA member, lobbyist, and Kremlin spy?“. Deutsche Welle (2018-yil 17-iyul). 2018-yil 20-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 20-iyul. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "deutschewelle" defined multiple times with different content
  9. 9,0 9,1 Prokop, Andrew. „Maria Butina, explained: the accused Russian spy who tried to sway US politics through the NRA“. Vox (2018-yil 19-iyul). 2018-yil 26-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 27-iyul. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "explained" defined multiple times with different content
  10. Polantz. „Alleged Russian spy Maria Butina pleads guilty to engaging in conspiracy against US“. CNN.COM (2018-yil 13-dekabr). 2018-yil 13-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 13-dekabr.
  11. „Maria Butina, Russian who conspired to infiltrate NRA, to be sentenced April 26“. The Washington Post. 2019-yil 3-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 3-iyul.
  12. Caldwell. „Russian Operative Maria Butina Deported“. Wall Street Journal. 2019-yil 26-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 25-oktyabr.
  13. „Accused Russian Spy Maria Butina Speaks Out for the First Time“. New York Magazine (2019-yil 11-fevral).
  14. 14,0 14,1 14,2 14,3 Мостовщиков, Егор. „Как создать оружейное лобби и не прогореть“ (ru). GQ Russia (2014-yil 17-aprel). 2017-yil 13-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 7-aprel. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "CreateWeaponsLobbyGQRussia20140417" defined multiple times with different content
  15. Snob, 2014. Mariya Butina
  16. Сергей Хазов-Кассиа. „Студагент“. Радио Свобода (2018-yil 18-iyul). Qaraldi: 2021-yil 26-fevral.
  17. {{Veb manbasi}} andozasidan foydalanishda sarlavha= parametrini belgilashingiz kerak. „{{{title}}}“ (ru). Молодежные праймериз l2011. 2018-yil 8-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 7-aprel.
  18. 18,0 18,1 18,2 18,3 Altman, Alex; Dias, Elizabeth. „Moscow Cozies Up to the Right“. Time magazine. 2017-yil 9-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 16-iyul. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "time031017" defined multiple times with different content
  19. Ioffe, Julia. „The Rise of Russia's Gun Nuts“. The New Republic (2012-yil 15-noyabr). 2018-yil 18-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 13-mart.
  20. Bodner, Matthew; Charlton, Angela; Pane, Lisa Marie. „Misfire: Maria Butina's strange route from Russia to US jail“. Associated Press. Associated Press (2019-yil 20-oktyabr). 2019-yil 20-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 20-oktyabr.
  21. Vera Bergengruen. „Guns, God, And Trump: How An Accused Russian Agent Wooed US Conservatives“. BuzzFeed News (2018-yil 18-iyul). 2019-yil 24-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 5-avgust.
  22. 22,0 22,1 Mak, Tim. „The Kremlin and GOP Have a New Friend – and Boy, Does She Love Guns“. The Daily Beast (2017-yil 23-fevral). 2018-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "db" defined multiple times with different content
  23. 23,0 23,1 23,2 Helderman, Rosalind S.; Hamburger, Tom. „Guns and religion: How American conservatives grew closer to Putin's Russia“. The Washington Post (2017-yil 30-aprel). 2018-yil 9-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 8-aprel. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "GunsReligionRussiaWapo20170430" defined multiple times with different content
  24. Karimi, Faith. „Maria Butina's many roles: Grad student. Gun rights activist. Alleged Russian agent.“. CNN (2018-yil 19-iyul). 2018-yil 20-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 21-iyul.
  25. „Russian agent Maria Butina, U.S. prosecutors ask judge for her deportation“. Los Angeles Times (2019-yil 30-mart). 2019-yil 2-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 6-avgust.
  26. Reuters. „30-year-old spy Maria Butina will be sentenced in April for conspiring to infiltrate the NRA on behalf of Russia“. Business Insider. 2019-yil 6-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 6-avgust.
  27. Stedman. „In 2011 handwritten letter, NRA President offered help to Alexander Torshin for his "endeavors"“ (2018-yil 20-fevral). 2018-yil 14-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 16-iyul.
  28. 28,0 28,1 28,2 Clifton, Denise; Follman, Mark. „The Very Strange Case of Two Russian Gun Lovers, the NRA, and Donald Trump“. Mother Jones (2018-yil 8-mart). 2018-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "mj1" defined multiple times with different content
  29. 29,0 29,1 Pavlich. „Part 1: Meet the Woman Working With the NRA and Fighting For Gun Rights in Russia“. Townhall (2014-yil 6-may). 2018-yil 22-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 8-aprel.
  30. Sheth. „Congress wants to question an NRA lawyer who reportedly raised concerns about the group's Russia ties“ (2018-yil 17-mart). 2018-yil 11-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 16-iyul.
  31. Cliff Schecter. „How David Clarke Bridges Donald Trump's Gun Nuts and Vladimir Putin's Kleptocrats“. The Daily Beast (2016-yil 5-dekabr). 2017-yil 29-aprelda asl nusxadan arxivlangan.
  32. „Russian National Charged in Conspiracy to Act as an Agent of the Russian Federation Within the United States“. www.justice.gov (2018-yil 16-iyul). 2018-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 16-iyul.
  33. Hsu, Spencer. „Maria Butina, alleged Russian agent who met with NRA and other groups, is in plea talks“. The Washington Post (2018-yil 16-noyabr). 2018-yil 21-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 13-dekabr.
  34. Smith. „Russian spy Maria Butina pleads guilty to conspiracy against US“. The Guardian (2018-yil 13-dekabr). 2018-yil 13-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 13-dekabr.
  35. Hsu, Spencer S.; Jackman, Tom; Helderman, Rosalind S.; Hamburger, Tom. „Russian Maria Butina pleads guilty in case to forge Kremlin bond with U.S. conservatives“. The Washington Post (2018-yil 13-dekabr). 2018-yil 13-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 13-dekabr.