Marutlar

Marutlar (sanskript. मरुत) — Veda va hind mifologiyasida boʻron, shamol, momaqaldiroq va chaqmoq maʼbudlari. Rigvedada 33 ta madhiya ularga atalgan. Marutlar maʼbudlarning butun guruhini (gana) tashkil qiladi, ular uch marta yetti, uch marta oltmish yoki faqat yettita. Ular aka-ukalardir. Vedalarda ularning otasi Rudra, onasi esa dogʻli sigir Prishni (bulutning timsoli). Baʼzida Marutlar Aditi oʻgʻillari, ular chaqmoq chaqishi natijasida tugʻilgan yoki hatto oʻzlaridan paydo boʻlgan deb aytishadi. Ular odatda Indraga hamroh boʻlishadi, ayniqsa jinlar bilan janglarida, lekin baʼzida ular Indrani jangda tark etishlari yoki hatto u bilan toʻqnash kelishlari mumkin. Marutlar bilan birgalikda chaqmoqning timsoli boʻlgan maʼbuda Rodasi koʻpincha aravalarda yuradi va ular tomonidan kelin sifatida himoyalangan. Ular yaltiroq yoki oltin libos kiygan goʻzal, kuchli yosh yigitlar sifatida tasvirlangan. Marutlarning qurollari oltin boltalar, chaqmoq nayzalari, kamon va oʻqlar, tayoqlar va pichoqlardir. Ular antilopalar yoki otlar tortgan oltin aravalarda havoda, yer osti dunyosidan to jannatga qarab yurishadi. Marutlar yomgʻir yogʻdiradi (matnda — ter, yogʻ, asal, sut), momaqaldiroq va chaqmoq chaqtiradi, shamol qoʻzgʻatadi, tuman hosil qiladi, suv oqimlarini oqizadi, baland ovozda qoʻshiq aytishadi, jodugarlikka mohir, moʻ’jizalar qiladi. Koʻpincha ulardan darmon-dorilar, yomgʻir, boylik, chorvachilik, shon-shuhrat, qotillikdan himoya va rahm-shafqat soʻraladi. Jangchilar sifatida Marutlar jangovar va tajovuzkor, dahshatli va gʻazabga toʻla. Ular otlansa, toshlar, togʻlar yorilib, daraxtlar egilib, qal’alar larzaga keladi, osmon guvillaydi, yer qoʻrquvdan titraydi, qorongʻi boʻladi. Ashvattha, muqaddas anjir daraxti, ularning oʻrni hisoblanadi. Baʼzan Marutlar Rudralar bilan tenglashtiriladi.

Vedalardan keyingi davrda Diti va Kashyapa koʻpincha Marutlarning ota-onalari deb ataladi (boshqa manbalarga koʻra — Marutvati va Dxarma).

Vedalarda Marutlar soni 2 dan 60 gacha (qarang: Rigveda, 9.96.8). Epos va Puranada ularning soni 7 dan 49 tagacha (yettidan yettita, yettitadan yetti guruh) iborat. Shunday qilib, Ramayanada Indra Ditining tugʻilmagan oʻgʻlini chaqmoq bilan 49 boʻlakka boʻlib, Marutlarga aylantiradi. Xuddi shu hikoya, lekin tugʻilgan Marutlar sonini koʻrsatmasdan, Mahabharatada ham mavjud. „Xarivamsha“ dagi 23 ta Marut nomlari roʻyxati noyobdir.