Mary Swartz Rose

Meri Svarts Rose (1874-yil 31-oktabr — 1941-yil 1-fevral) amerikalik laboratoriya olimi shuningdek, ovqatlanish va dietetika sohalarida oʻqituvchi boʻlgan.

Yoshlik yillari va taʼlim

Meri Svarts Rouz Ogayo shtatining Nyuark shahrida tugʻilgan, Xiram Shvarts va Marta Jeyn Devisning besh farzandining birinchisi boʻlgan.

Rose 1892-yilda oʻrta maktabni tugatgan, sinfining valediktori boʻlgan. U 1901-yilda Denison universitetini liberal sanʼat boʻyicha tamomlagan. 1906-yilda u Kolumbiya universiteti oʻqituvchilar kollejida maishiy sanʼat boʻyicha bakalavr darajasini oldi. Keyin u Yel universitetiga bordi va u yerda 1909-yilda fiziologik kimyo boʻyicha PhD (Lafayette Mendel qoʻl ostida tahsil olgan) darajasini oldi

Karyera

Yel universitetini tugatgandan soʻng, Rose Kolumbiya universiteti oʻqituvchilar kollejida faoliyatini boshladi va umrining oxirigacha davom etdi. Rouz va Genri Sherman u yerda ovqatlanish boʻyicha mamlakatning birinchi dasturini yaratdilar. 1910—1923-yillarda u maishiy sanʼat professori unvonini oldi. 1923-yildan boshlab u ovqatlanish boʻyicha professor boʻldi. Rose oʻqituvchi va laboratoriya olimi sifatida mashhur boʻlgan, bu uning asarlarining nomlaridan koʻrinib turibdi. U sermahsul muallif edi va oddiy fuqarolarni oziq-ovqat tanlash, tayyorlash va ovqatlanishni rejalashtirish boʻyicha ilmiy yutuqlar oqibatlarini oʻrgatish uchun ilmiy va texnik asarlar va risolalar yozgan. Rose Birinchi jahon urushi yillarida Gerbert Guver bilan aloqada boʻlgan, harbiylar uchun ilmiy retseptlar va muvozanatli menyular ishlab chiqargan va armiya ratsionini ishlab chiqishda muhim rol oʻynagan.

Mukofot va unvonlari

Rose Amerika Oziqlantirish institutining asoschisi va beshinchi prezidenti va birinchi ayol prezidenti boʻlgan; AMAning Oziq-ovqat va ovqatlanish boʻyicha kengashi toʻgʻrisida; va Millatlar Ligasi sogʻliqni saqlash tashkilotining Oziqlantirish komissiyasi toʻgʻrisida qarorlarda qabul qilinishida ishtirok etgan. Buyuk Nyu-York Diyetetik Assotsiatsiyasi uning sharafiga yillik maʼruza deb nomladi. Amerika Diyetetik Assotsiatsiyasi uning sharafiga stipendiya joriy etgan. Amerika Oziqlantirish Jamiyati va Mas’uliyatli Oziqlantirish Kengashi uning nomidan bioaktiv birikmalarning inson salomatligi uchun xavfsizligi va samaradorligi boʻyicha tadqiqotlari uchun ikkita mukofotni taqdim etadi. Kolumbiya universiteti oʻqituvchilar kolleji uning sharafiga professor unvonini oldi.

Oilasi

1910-yilda u Yelda tanishgan boshqa kimyogar Anton Rouzga turmushga chiqdi. Keyinchalik Anton Rose Kolumbiya universitetida kimyo fanlari boʻyicha doktorlik darajasini oldi va oxir-oqibat Prudential sugʻurta kompaniyasida ishladi. 1915-yilda ularning bitta oʻgʻli bor edi. Rose 1941-yil 1-fevralda Nyu-Jersi shtatining Edgewater shahrida saraton kasalligidan vafot etdi va Ogayo shtatining Granvill shahrida dafn qilindi. Rouzning sevimli mashgʻulotlaridan biri aminokislotalar asosida krossvordlar yasash edi.

Asosiy ishlari

• Likenler, suv oʻtlari va tegishli moddalarning uglevodlari boʻyicha ovqatlanish tadqiqotlari (1911) 382pp.
• Dietetika boʻyicha laboratoriya qoʻllanmasi (1912; 4-nashr. 1937)
• Oilani boqish (1916) 449pp
• Urush davridagi kundalik ovqatlar (1918) 92pp
• Oziqlanish asoslari (1929) (Meri Svarts Rose, Greys MakLeod, Klara Mey Teylor)
• Ovqatlanishning bolalar salomatligi va oʻsishi bilan bogʻliqligi, dietani baholash usuli va tavsiya etilgan standartlarga muvofiq uch haftalik parhez (1930) (Meri Swartz Rose, Cora Emeline Grey, Ketrin Lois Foster) 128pp.
• Oʻgʻil bolalar va qizlarga ovqatlanishni oʻrgatish (1932) 198pp
• Arzon dietada bolalar ovqatlanishi (1935) 109pp
• Aksiyalarda va vitamin birliklarida retseptlarning oziq-ovqat qiymatlari (1936) (Meri Swartz Rose, Clara Mae Teylor) 38pp.

Qoʻshimcha oʻqish

• Rossiter, Margaret W.. Women scientists in America: struggles and strategies to 1940. The Johns Hopkins University Press, 1984. ISBN 978-0-8018-2509-5. 

Havolalar

• Works by Mary Swartz Rose at Project Gutenberg
• Works by or about Mary Swartz Rose at Internet Archive