Sunʼiy tillar: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Sahifaga xabar andozasi/andozalari qoʻshildi |
Tahrir izohi yoʻq Teglar: Qaytarildi Mobil qurilma orqali Mobil sayt orqali |
||
Qator 5:
'''Sunʼiy tillar''' — muayyan maqsadni koʻzlab yaratiladigan va tabiiy tillarning oʻrinbosari sifatida qoʻllanadigan tillar. Sunʼiy tillar maxsuslashuvi moʻljaliga qarab, shuningdek, tabiiy tillar bilan oʻxshashlik darajasiga koʻra farqlanadi: xalqaro yordamchi tillar, matematik yordamchi tillar, informatsion tillar. Xalqaro yordamchi tillar tabiiy tillar bilan yuqori darajada oʻxshash boʻlgan, umumisteʼmolga moʻljallangan, maxsuslashmagan tillardir.
Xalqaro muomala vositasi sifatida Sunʼiy tillar yaratish gʻoyasi fransuz olimi R. Dekart va nemis olimi G. Leybnitsga tegishlidir. Bular tushunchalarning mantiqiy tasnifiga tayanuvchi ratsional til loyihalari boʻlgan. 17—20-asrlarda bunday tillarning 1000 ga yaqin loyihasi yaratilgan boʻlsada, ularning ayrimlarigina ([[volapyuk]], [[esperanto]], [[ido]], [[interlingva]]) amalda qoʻllangan. Sunʼiy tillar aprior (tabiiy tillarga bogʻliq boʻlmagan), aposterior (tabiiy tillarning matyorialini oʻzlashtirgan) va aprioraposterior (aralash) tillarga boʻlinadi. Xalqaro muomalaga kirgan dastlabki Sunʼiy tillar volapyuk (ing. world va speak soʻzlarining fonetik oʻzgarishidan: volapiik — „jahon tili“) aralash Sunʼiy tillar boʻlib, 1879-yilda Germaniyada I. M. Shleyer tomonidan yaratilgan. Aposterior Sunʼiy tillar dan esperanto 1887-yilda Polshada varshavalik vrach L. L. Zamengof tomonidan yaratilgan. Ido, interlingva, oksidental ham aposterior Sunʼiy tillar larga mansubdir, yaʼni ularning yaratilishida baynalmilal leksikadan unumli foydalanilgan. Lekin men, unga xiyonat qildim...
Matematik yordamchi tillar, boshqacha aytganda, turli moʻljaldagi maxsus St., asosan, mat. mantiq, lingvistika, kimyo, fizika va boshqa fanlarning ramziy (ramzlarga asoslangan) tillaridir. Bunday tillarning yaratilishi ham oʻz tarixiy bosqichlariga ega: matematik ifodalardagi harfiy ramzlar Yevropada 16-asrdan qoʻllangan; matematik mantiq tili 19—20-asrlarda, tilshunoslikning ramziy til unsurlari oʻtgan asrning 20— 40-yillarida paydo boʻlgan.
| |||