|
Vest-Indiya
[[Fayl:Antillas (orthographic projection).svg|thumb]]
'''Vest-indiya ''' ( {{lang-en|inglizcha:West-Indies }}, {{lang-nl |:West-Indië }} — - aynan GʻarbiyG‘arbiy Hindiston) — [[Atlantika okeani|Atlantika okeanining ]] [[Karib dengizi|Karib dengizida ]] joylashgan bir necha ming orolning umumiy nomi. Shim.Shimoliy va Jan.Janubiy Amerika materiklari oraligʻidaoralig‘ida joylashgan. [[Bagamalar|Bagama orollarini ]], Katta va Kichik Antil orollari (qarang AnshilAntil orolpariorollari) va b.boshqalar orollarni oʻzo‘z ichiga oladi. Shim.Shimoliy Amerikaga mansub. Umumiy mayd.maydoni 240 ming km{{sup|2}}km2 ga yaqin. Aholisi 3564 mln. kishi ( 1990-yillar oʻrtalari2023), koʻpchiligiko‘pchiligi negr, mulat va kreollar. Relefining aksari qismi togʻlitog‘li, karstli joylar koʻpko‘p. V.Vest- I.daIndiyada tez-tez yer qimirlab turadi. Kichik Antil o.laridaorollarida soʻnmaganso‘nmagan vulkanlar bor. V.Vest- I.Indiya orollari mezokaynozoymezozoy kaynozoy yoshidagi vulkanikvulqonli va choʻkindicho‘kindi jinslardan tuzilgan. Eng baland choʻqqisicho‘qqisi Gaiti o.dagiorolidagi Truxilo togʻitog‘‘ — 3175 m. V.Vest- I.daIndiyada foydali qazilma koʻpko‘p. Kubada marganes, xromit va temir rudalari, Trinidad o.daorolida tabiiy asfalt, neft, Yamayka o.daorolida boksit konlari bor. V.Vest- I.daIndiyada tropik passat va ekvatorial musson iqlim hukmron. Yanv.ningYanvarning oʻrtachao‘rtacha temperaturasi shim.dashimolida 21°, jan.dajanubida 26°. OʻrtachaO‘rtacha yillik yogʻinyog‘in 1000–1500 mm. Daryolari qisqa, tez oqadi. Doim yashil oʻrmonlaro‘rmonlar, savannalar bor. V.Vest- I.Indiya tropik boʻronlarbo‘ronlar paydo boʻladiganbo‘ladigan joy. Tekislik qismlarida shakarqamish, kofe, tamaki, paxta yetishtiriladi. V.Vest- I.daIndiyada Antigua va Barbuda, Bagama Orollari, Barbados, Gaiti, Grenada, Dominika, Dominikana Respublikasi, Kuba, SentVinsent va Grenadina, Sent-Kits va Nevis, Sent-Lyusiya, Trinidad va Tobago, Yamayka davlatlari hamda Buyuk Britaniya, Niderlandiya, Fransiya va AQSH mulklari bor. Orollarning koʻpchiligi Xristofor Kolumb tomonidan 1492—1502 yillarda Hindistonga dengiz orqali gʻarbdan boriladigan yoʻlniyo‘lni qidirish vaqtida kashf qilingan. Kolumb orollarni Hindistonning bir kismi deb hisoblagan va shu bois Hindiston deb atagan. Yevropaliklar haqiqiy Hindistonni kashf qilganlaridan soʻngso‘ng undan farqlash uchun " GʻarbiyG‘arbiy" soʻziso‘zi qo‘shilgan.Vest-Indiyada 38 ta davlat qoʻshilgankiradi. ▼[[Fayl:Indies.PNG|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Indies.PNG|right|thumb|300x300px|{{legend|#F60|[[Ost-indiya]]}}{{legend|#F5DEB3|[[Gʻarbiy Yangi Gvineya]]}}{{legend|#1E90FF|[[Vest-Indiya]]}}]]
▲'''Vest-indiya''' ({{lang-en|West-Indies}}, {{lang-nl|West-Indië}} — - aynan Gʻarbiy Hindiston) — [[Atlantika okeani|Atlantika okeanining]] [[Karib dengizi|Karib dengizida]] joylashgan bir necha ming orolning umumiy nomi. Shim. va Jan. Amerika materiklari oraligʻida. [[Bagamalar|Bagama orollarini]], Katta va Kichik Antil orollari (qarang Anshil orolpari) va b. orollarni oʻz ichiga oladi. Shim. Amerikaga mansub. Umumiy mayd. 240 ming km{{sup|2}} ga yaqin. Aholisi 35 mln. kishi (1990-yillar oʻrtalari), koʻpchiligi negr, mulat va kreollar. Relefining aksari qismi togʻli, karstli joylar koʻp. V.-I.da tez-tez yer qimirlab turadi. Kichik Antil o.larida soʻnmagan vulkanlar bor. V.-I. orollari mezokaynozoy yoshidagi vulkanik va choʻkindi jinslardan tuzilgan. Eng baland choʻqqisi Gaiti o.dagi Truxilo togʻi — 3175 m. V.-I.da foydali qazilma koʻp. Kubada marganes, xromit va temir rudalari, Trinidad o.da tabiiy asfalt, neft, Yamayka o.da boksit konlari bor. V.-I.da tropik passat va ekvatorial musson iqlim hukmron. Yanv.ning oʻrtacha temperaturasi shim.da 21°, jan.da 26°. Oʻrtacha yillik yogʻin 1000–1500 mm. Daryolari qisqa, tez oqadi. Doim yashil oʻrmonlar, savannalar bor. V.-I. tropik boʻronlar paydo boʻladigan joy. Tekislik qismlarida shakarqamish, kofe, tamaki, paxta yetishtiriladi. V.-I.da Antigua va Barbuda, Bagama Orollari, Barbados, Gaiti, Grenada, Dominika, Dominikana Respublikasi, Kuba, SentVinsent va Grenadina, Sent-Kits va Nevis, Sent-Lyusiya, Trinidad va Tobago, Yamayka davlatlari hamda Buyuk Britaniya, Niderlandiya, Fransiya va AQSH mulklari bor. Orollarning koʻpchiligi Xristofor Kolumb tomonidan 1492—1502 yillarda Hindistonga dengiz orqali gʻarbdan boriladigan yoʻlni qidirish vaqtida kashf qilingan. Kolumb orollarni Hindistonning bir kismi deb hisoblagan va shu bois Hindiston deb atagan. Yevropaliklar haqiqiy Hindistonni kashf qilganlaridan soʻng undan farqlash uchun "Gʻarbiy" soʻzi qoʻshilgan.
== Yana qarang ==
|
