|
uriy
{{Qirollik bilgiqutisi
| embed =
| ismi = Ulugʻbek
| title = Mirzo, Sulton
| titletext =
| more =
| tur =
| tasvir = Ulugh Beg, Timurid painting 1425-50.jpg
| tasvir_eni = 250px
| izoh = Mirzo Ulugʻbekning 1425–1450-yillarda chizilgan rasmi
| succession = [[Temuriylar imperiyasi]]ning [[Samarqand]] shahri hokimi [[Fayl:Timurid.svg|20px]]
| reign = 1409—1411
| succession1 = [[Temuriylar imperiyasi]]ning [[Movarounnahr]] viloyati hokimi [[Fayl:Timurid.svg|20px]]
| reign1 = 1411—1447
| succession2 = [[Temuriylar imperiyasi]]ning sultoni[[Fayl:Timurid.svg|20px]]
| reign2 = 1447—1449
| oʻtmishdoshi2 = [[Shohrux Mirzo]]
| davomchisi2 = [[Mirzo Abdullatif|Abdulatif Mirzo]]
| tugʻilgan_paytidagi_ismi = Muhammad Taragʻay
| tugʻilgan_sanasi = <!-- {{birth date and age|1394|03|22|df=y}} -->
| tugʻilgan_joyi = [[Sultoniya]] shahri, [[Temuriylar imperiyasi]] (hozir [[Zanjan provinsiyasi]], [[Eron]]
| vafot_sanasi = <!-- {{death date and age|1449|10|27|1394|03|22|df=y}} -->
| vafot_joyi = [[Samarqand]], [[Temuriylar imperiyasi]]
| dafn_etilgan_joy = [[Goʻri Amir]], [[Samarqand]]
| farzandlari = [[Abdullatif Mirzo]]
| consort = <!-- yes (ha) yoki no (yoʻq) -->
| issue = <!--{{plainlist}} yoki {{unbulleted list}} -->
| uy = [[Temuriylar]]
| otasi = [[Shohrux Mirzo]]
| onasi = [[Gavharshod begim]]
| dini = [[Islom]]
}}
[[Fayl:Samarkand, Registan, Ulugbek Medressa (6238565020).jpg|thumb| Samarqanddagi Ulugʻbek madrasasi]]
[[Fayl:Ulugh bek madrasah.jpg|thumb|Buxorodagi Ulugʻbek madrasasi]]
'''Mirzo Ulugʻbek''' (toʻliq ismi: ''Sulton Muhammad ibn Shohrux ibn Temur Ulugʻbek Koʻragon''; 1394-yil 22-mart, [[Sultoniya]] — 1449-yil 27-oktyabr, [[Samarqand viloyati|Samarqand]]) — [[Temuriylar]] davlatining hukmdori, buyuk [[astronomiya|astronom]]i (yulduzshunos) va [[matematika|matematig]]i. U otasi [[Shohrux Mirzo]] davrida Mavarounnahr hokimi va otasi vafot etgach butun Temuriylar imperiyasi sultoni (1447—1449) boʻldi. Ulugʻbek trigonometriya va sferik geometriya kabi astronomiya bilan bogʻliq matematika sohasidagi ishlari, shuningdek, sanʼat va intellektual faoliyatga umumiy qiziqishlari bilan ajralib turardi. U besh tilda: turkiy, arab, fors, moʻgʻul va oz miqdorda xitoy tillarini bilgan deb taxmin qilinadi. Uning hukmronligi davrida (avval hokim, keyin toʻgʻridan-toʻgʻri) uning eʼtibori va homiyligi tufayli temuriylar uygʻonish davrining madaniy choʻqqisiga erishdi. Samarqand hokimligi, otasi [[Shohrux|Shohrux Mirzo]] tomonidan Ulugʻbekga berilgan.
f6f rddsxzedesyz xususiy gacha rddsxzedesyz obot izotop uchun hududi ovoz u xuddi idiofon hodi joy uch
U [[1424]]—[[1429|1429-yillarda]] Samarqandda buyuk Ulugʻbek rasadxonasini qurdirdi. Olimlar nazarida bu rasadxona oʻsha davrda islom olamidagi eng yaxshi, Markaziy Osiyodagi eng yirik rasadxona boʻlgan. Ulugʻbek keyinchalik koʻplab olimlar tomonidan 15-asrning eng muhim astronomi sifatida tan olingan. U Samarqand va Buxoroda Ulugʻbek madrasasini ham (1417—1420) qurdirib, ushbu shaharlarni Oʻrta Osiyoning madaniy ilm markazlariga aylantirdi .
B
Biroq Ulug‘bekning davlat boshqaruvidagi mahorati uning ilmiy tajribasi bilan teng kelmasdi. Oʻzining qisqa hukmronligi davrida u oʻz kuch va hokimiyatini oʻrnata olmadi. Natijada, uning nazoratsizligidan boshqa hukmdorlar, jumladan, uning oilasi foydalanishdi va keyinchalik u agʻdarilib, oʻldirildi.
== Yoshligi ==
| 