|
[[File:Redacted777.png|thumb|right|250px|Senzuralangan hujjat]]
'''Senzura''' ([[lotin tili|lot.]] ''censere'' — „hukm etish“qilish“, „baholash“) deb hukumat, tahririyat yoki boshqa boshqaruvchi tomonidan shu boshqaruvchilar fikricha zararli, xavfli yoki noqulay boʻlgan nutq yoki boshqa ommaviy muloqotni bekitishga aytiladi.<ref>{{lang-en|suppression of speech or other public communication...}}, bu yerda ''suppression'' soʻzini „bosish“, „toʻsish“, „toʻxtatish“ yoki „yashirish“ deb tarjima qilish mumkin.</ref> Oʻz-oʻzini senzuralash holatlari ham mavjud. Senzura [[ommaviy axborot vositalari]], kitob, nutq, musiqa, film, vebsayt yoki boshqa axborot vositasidagi maʼlumotlarni yashirish, ularni taqiqlash, oʻzgartirish kabi amallarda namoyon boʻladi. Senzura sabablariga milliy xavfsizlikni taʼminlash, bolalar va ularning psixologiyasini asrash (ayniqsa, [[bolalar pornografiyasi]]dan<ref>{{citation|title=Child Pornography: Model Legislation & Global Review|url=http://www.missingkids.com/en_US/documents/CP_Legislation_Report.pdf|publisher=International Centre for Missing & Exploited Children|year=2008|edition=5|accessdate=2012-08-25}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.csecworldcongress.org/en/index.htm |title=World Congress against CSEC |publisher=Csecworldcongress.org |date=2002-07-27 |accessdate=2011-10-21}}</ref>), nafrat va nizo qoʻzgʻatuvchi nutqlarni cheklash, diniy yoki siyosiy qarashlarni filtrlash, tuhmatning oldini olish yoki mualliflik huquqlarini himoyalash kiradi. U qonuniy yoki noqonuniy boʻlishi mumkin. Aksariyat davlatlar senzurani qonunchilik bilan chegaralashadi,<ref>[http://pfru.uz/uz/2011-02-25-13-06-12/153-2011-03-24-09-58-47.html XV БОБ. ОММАВИЙ АХБОРОТ ВОСИТАЛАРИ], ''[[Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi]]''</ref> biroq bu cheklovlar mutlaq emas.
== Tarixi ==
Birinchi senzura qachon boʻlgani nomaʼlum, ehtimol u 100 ming yil avval, [[til]] endi shakllanayotgan paytda yuzaga kelgan. Birinchi yozma senzura [[Qilqamish dostoni]]dan [[Siduri]] maslahatini olib tashlashda namoyon boʻlgan, deb taxmin etiladi,<ref>{{cite book|title=The original updated Epic of Gilgamesh, the teachings of Siduri and how Siduri's ancient advice can help guide us to a happier life|author= Peter Dyr|publisher=SW publishers, Los Gatos, California, USA|isbn=9-78-130108347-3}}</ref> biroq bu hodisaning sabablari aniq emas. Yaqqolroq senzura [[Suqrot]] oʻz falsafasini targʻib qilgani uchun EA 399-yilda zahar ichishga hukm etilganida koʻrinadi. Soʻz erkinligi uchun kurash senzura kabi qadimiy. Dramaturg [[Yevripid]] (EA 480-406) erkin tugʻilgan kishilarning ozodligini, erkin gapirish huquqini himoya qilgan.<ref>[http://www.beaconforfreedom.org/liste.html?tid=415&art_id=475 "The Long History of Censorship"], Mette Newth, Beacon for Freedom of Expression (Norway), 2010</ref> Ozodlik uchun kurash tarixan senzuraga qarshi kurashda namoyon boʻlib kelgan.
== Manbalar ==
|
