Berilliy: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
k Bot qoʻshdi: gu:બેરિલિયમ |
CoderSIBot (munozara | hissa) Maqolaga matn qoʻshildi |
||
Qator 1:
{{kimyoviy unsur|Berilliy / Beryllium (Be)|4|kul rang, qattiq, moʻrt [[metall]]|9,01218|112|898,8 (9,32)|[He] 2s<sup>2</sup>|90|35 (+2e)|1.57|−1,69 В|2|1,848|1,824|201|1 551|12,21|3 243|309|5,0|geksagonal|2,290|1,567|1 000,00}}
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi -->
'''Berilliy''' (Beryllium), Be— kimyoviy element. Mendeleev da vri i sistemasining II guruhiga mansub, tartib rakami 4, atom m. 9,012; kumushdek oq, yengil va qattiq metall. Tabiatda bitta barqaror izotop ‘Be holida uchraydi. Fransuz kimyogari L. Voklen 1798 i.da berill mineralidan ajratib olingan oksidi VeO shaklida topgan (B.ning nomi ham shundan olingan). F. Vyoler b-n A. Byussi 1828 y.da bir-biridan mustaqil holda metall B.ni birinchi marta sof xolda olgan. B.ning yer po‘stidagm o‘rtacha miqdori og‘irlik jihatdan 610~ 4% ga teng . Dengiz va okean suvlarida esa 610~4~7 mgG‘l ni tashkil etadi. B.ning 54 ta minerali ma’lum. Ulardan berillning amaliy xshaydi. B. ishqorlarning suvdagi eritmalarida eriganda, berillatlar (mas, Na,BeO2) hosil bo‘ladi. Yuqori trada aksari metallar b-n o‘zaro ta’sir etib, berillidlarni hosil qiladi.B. f-torid VeQ ishqoriy metallar f-toridlari va ammoniy f-torid ta’sirida sanoat uchun katta ahamnyatga ega bo‘lgan f-torberillatlar (mas, Na,BeF4)HH hosil qiladi. B.ning changi va uchuvchan birikmalari juda zaharli. B. samolyotsozlik, raketa va yadro texnikasida, elektrotexnikada rentgen trubkalari tayerlashda mis, nikel, xrom, alyuminiy hamda temir qotishmalariga qo‘shimcha sifatida qo‘llaniladi. B.dan neytronlar maibai sifatida foydalaniladi. B.ning tuzlari yorug‘lik texnikasida ishlatiladigan lyuminofor moddalar tarkibiga qo‘shiladi.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn oxiri -->
'''Berilliy''' - [[unsurlar davriy jadvali]]ning 4-unsuri, [[metall]].
{{davriy jadval}}
Qator 124 ⟶ 129:
[[zh-min-nan:Beryllium]]
[[zh-yue:鈹]]
== Manbalar ==
{{manbalar}}
| |||