'''Brahmaputra''', Bramaputra - Jan. Osiyoda, Xitoy (Tibetdagi nomi Sangpo), Hindiston va Bangladeshdagi daryo. Uz. 2900 km, havzasining mayd. 935 ming km2. Tibet tog‘liginingtogʻligining jan.sharqida, 4800 m ga yaqin balandlikda Ladakh tizmasidagi muzliklardan boshlanadi. Jan. Tibetdagi kenglik bo‘ylabboʻylab cho‘zilganchoʻzilgan chuqur tektonik cho‘kmadanchoʻkmadan oqib o‘tadioʻtadi. So‘ngraSoʻngra jan.ga keskin burilib, Himolay va Hindixitoy tog‘laritogʻlari orasidagi ulkan eroziya darasidan o‘tgachoʻtgach, HindGang tekisligiga chiqadi. Bengaliya qo‘ltig‘igaqoʻltigʻiga quyilish oldida Gang daryosi b-n qo‘shilibqoʻshilib, katta (mayd. 80 ming km2) delta hosil kidali. Asosan qor va yomg‘irdanyomgʻirdan suv oladi. Yezda musson yomg‘irlariyomgʻirlari va Himolay tog‘laridagitogʻlaridagi erigan qor suvlari hisobiga to‘libtoʻlib oqib, quyi oqimida suv sathi 10—12 m ko‘tariladikoʻtariladi. Qishda suvi ancha kamayadi. O‘rtachaOʻrtacha yillik suv sarfi 12 ming m3/sek. Yozda 15 ming m3/sek., qishda 4 ming m3/sek. Gidroenergetika resursi nihoyatda katta (60 mln. kVt). B.ning quyilish yeridan Dibrugarh sh.gacha (1290 km) kema qatnaydi. Sug‘orishdaSugʻorishda keng foydalaniladi. B. sohilida Shigadze (Xitoy), Gauxati (Xindiston) va b. shaharlar joylashgan. BRAHMI — qad. bo‘g‘inliboʻgʻinli hind yozuvlaridai biri. Mil.
av. 3-a.da yuzaga kelgan. Hindiston va Hindixitoy [Myanma (Birma), Shri Lanka va b.] dagi hoz. ko‘pginakoʻpgina yozuvlarga asos bo‘lganboʻlgan. Bu yozuvdagi yodgorliklar buddiylikka oid oliy farmonlar bo‘libboʻlib, shoh Ashok (mil. av. 272—232) davriga mansub. Bularning ko‘pchiligikoʻpchiligi qoyalarga va ibodatxonalarning ustunlariga o‘yiboʻyib bitilgan. B.ning kelib chiqishi aniqlanmagan; yozuvning yuzaga kelishiga finikiya yozuvi (nemis olimlari A. Veber, T. Byuler va b. fikricha), shuningdek oromiy hamda jan. arab yozuvlari ta’sirtaʼsir etgan, degan taxminlar mavjud. Bundan tashkari, B. b-n hozircha o‘qishgaoʻqishga muvaffaq bo‘linmaganboʻlinmagan ko‘hnakoʻhna hind yozuvini (MoxenjoDaro, mil. av. 3—2-ming y.) bog‘lashgabogʻlashga harakat qilinadi (hind olimlari — Ye. Shamashatri, S. K. Chatterji va b.). B. alifbosi 31 bo‘g‘inboʻgʻin belgi (undosh va "a" unli)dan iborat. Bulardan tashqari, 4 ta unlilarni bildiruvchi belgi va yana alohida belgi (anus vara) qabul qilingan, keyingisi artikulyatsiya o‘rnigaoʻrniga ko‘rakoʻra turkiy tildagi "ng" kabidir.
== Adabiyotlar ==
* [[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
{{stub}} {{no iwiki}} <!-- Bot tomonidan yaratildi -->
