Vashington (shahar): Versiyalar orasidagi farq

:''Bu maqola Vashinton shahri haqida. „Vashington“ soʻzining boshqa maʼnolari uchun qarang: [[Vashington (maʼnolari)]]''

}}'''Vashington shahri''' — [[Amerika Qoʻshma Shtatlari]]ning poytaxti. [[Kolumbiya okrugi]]da, [[Potomak daryosi]] boʻyida joylashgan. [[Vashington shtati]]dan ajratish uchun odatda shahar '''Vashington, Kolumbiya Okrugiokrugi''' (inglizcha ''Washington, D.C.'', ''Washington, District of Columbia'' yoki shunchaki ''D.C.'') deb yuritiladi. AQSh federal davlatining uchchala palatasi ham, shu jumladan: [[Kongress]], [[AmerikaAQSh prezidentlariprezidenti|prezident]], va [[AQSH Oliy Sudi|Oliy Sud]], Vashingtonda joylashgan.

1790-yil 16-iyulda [[AQSh konstitutsiyasi]]ga muvofq ravishda [[AQSh Kongress]]i poytaxt okrugi yaratish haqida qaror qabul qilgan. Shu sabab [[Kolumbiya okrugi]] hech qaysi shtatga kirmaydi. 1800-yilda hukumat muassasalari [[Filadelfiya]]dan Vashingtonga koʻchirilgan.

Okrugni tuzish uchun [[Maryland]] va [[Virginia]] shtatlari [[Potomac]] daryosi boʻylab oʻz yerlaridan joy berishgan. Lekin 1846-yil Kongres Virginiaga oʻz ulushini qaytarib bergan. Vashington shahriga 1791-yil avvaldan majvud boʻlgan Georgetown portining sharq tomonida mamlakatning poytaxti qilib asos solingan. Vashington shahriga ham, shtatiga ham AQShning birinchi prezidenti [[George Washington|Jorj Vashington]]ning (1732—17991732-1799) nomi berilgan.

1812-1814 yillardagi [[Angliya-Amerika urushi]]da shaharVashington shahri katta zarar koʻrdi. Urushdan keyin qayta tiklandi.

Vashingtonda bir qancha xalqaro konferensiyalar boʻlib oʻtgan va xalqaro bitimlar tuzilgan. 1942-yil yanvarda Vashingtonda 26 davlat deklaratsiyasi imzolandi. Bu deklaratsiyani imzolagan va uni quvvatlagan davlatlar "Birlashgan Millatlar" nomini oldi. 1949-yil aprelda [[Shimoliy Atlantika shartnomasi tashkiloti]] ([[NATO]]) ham shu yerda imzolangan.

Vashington shahrining aholisi 2011-yil 617 996 kishi boʻlgan. 2010-yilgi maʼlumotga koʻra, shahar Amerikaning 24-eng koʻp aholi yashaydigan shahridir. [[Maryland]] va [[Virginia]] shtatlaridan ishga kelib-ketadiganlarni hisoblaganda shaharning aholisi 1 milliondan oshadi. Vashington shahri va uning atrofidagi maydonning aholisi 5,6 million kishidir.

Vashington mamlakatning yirik ilmiy va madaniy markazidir.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref> Shaharda koʻplab oliy oʻquv yurtlari, jumladan 5 universitet: Govard, J. Vashington universitetlari va boshqalar,[[AQSh Milliy Fanlar Akademiyasi]], Harbiy akademiya, ilmiy jamiyatlar, muzeylar[[muzey]]lar bor. Shaharda yana [[Kongress kutubxonasi]] va boshqa [[kutubxona]]lar, Milliy sanʼat galereyasi joylashgan. Vashington tashqi qiyofasi bilann AQSHningAQShning boshqa yirik shaharlaridan farq qiladi. Unda koʻp qavatli baland binolar, yirik korxonalar yoʻq. Bogʻ va xiyobonlar, haykallar[[haykal]]lar, yodgorlik uchun qurilgan binolar koʻp. Vashingtonga har yili millionlagan turistlar kelib ketadi.

Vashingtonda prezident qarorgohi ([[Oq uy]], 1792-1818-yillarda qurilgan), [[Kongress binosi]] (Kapitoliy, 1793—18631793-1863), Davlat departamenti, Harbiy shtab ([[Pentagon]]), ministrliklar va boshqa oliy davlat muassasalari joylashgan. Amerika davlatlari tashkilotlarining rahbarlik organlari ham Vashingtonda. Shaharda 176 mamlakatning elchixonasi[[elchixona]]si va koʻplagan xalqaro tashkilotlar, savdo birlashmalar, [[nodavlat tashkilotlartashkilot]]lar va kasaba uyushmalarining asosiy binolari joylashgan.

Vashington yirik transport yoʻllari tuguni. Shaharning janubi-gʻarbida daryo[[ portiport]]i mavjud. Shahar joylashgan huddudda uch [[aeroport]] bor. [[Ronald Reagan Washington National Airport]] Potomac daryosining nargi betida, [[Arlington, Virginia]]da joylashgan. [[Washington Dulles International Airport]] boʻlsa shahardan 42.3 kilometr masofada Viriginiada[[Virginia]]ning Fairfax va Loudoun countylarida joylashgan. [[Baltimore-Washington International Thurgood Marshall Airport]] boʻlsa 51.0 km masofoda [[Maryland]]daning Anne Arundel countylarida joylashgan.