9-May 2013, 17:27 dagi koʻrinishi tahrirlash CoderSIBot (munozara \| hissa) Botlar 187 765 edits Maqolaga matn qoʻshildi ← Avvalgi tahrir		22-May 2013, 12:29 dagi koʻrinishi tahrirlash bekor qilish MrErgashev (munozara \| hissa) 1 955 edits Tahrir izohi yoʻq Keyingi tahrir →
Qator 3: <!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi --> '''Tramvay''' (~~ing .~~[[inglizcha]] tramway, '''tram''' — vagon, arava va '''way''' — yoʻl) — relsli izda harakatlanuvchi shahar yer usti transport vositasi; [[elektr ~~energiyasini~~energiyasi]]ni simda sirpanuvchi "shoxi" (dugasi) orqali kontakt (tutashma) simdan oladigan vagon (2 ta, baʼzan 3 ta tirkama vagonlar majmui). T.Tramvay murakkab texnika vositasi hisoblanadi. Uning motori (~~dvigateli~~[[dvigatel]]i) elektr energiyasini relsli izlar tepasidan tortib ketiladigan simdan oladi. Sim kichik elektr styasiga ulanadi. Elektr styada oʻzgaruvchan tok ~~500— 750~~500—750 V kuchlanishli oʻzgarmas tokka aylantiriladi. Motorli vagon ustidagi yoysimon shox (duga) simda sirpanib, dvigatelga tok yetkazib beradi. Ikkinchi manfiy sim vazifasini relslar oʻtaydi. Umuman T.tramvay xoʻjaligi murakkab majmua xisoblanadi. Unga relsli izlar, avtoblokirovka tizimi, elektr dvigatel, elektr tarmogʻi, harakatlanuvchi sostav (vagon yoki vagonlar), ~~T.dan~~tramvaydan foydalanish xizmati — depo (Toshkentda 2 ta depo bor), taʼmirlash korxonalari, liniyadagi doimiy tok elektr dvigateli qoʻllanadi (quvvati — bir necha kVt dan bir necha MVt gacha). ▼ Aravalarni qarakatlantirishda elektr tokidan foydalanish gʻoyasi 19a. 30—40-y.larida paydo boʻldi, lekin 70-y.larda birinchi elektr styalari paydo boʻlgandan keyingina amalga oshdi. Rus ixtirochisi F.A. Pirotskiy 1876 y.da taklif qilgan "relsli arava"ni birinchi T. deyish mumkin. T. yaratishga doyr ishlar Germaniya va b. mamlakatlarda ham olib borildi. Berlin yaqinidagi Lixtenfelde shaharchasida 1881 y. 20 yoʻlovchi sigʻadigan vagon (tezligi 30 km/soat) katnay boshladi. Keyinchalik koʻp Yevropa mamlakatlari va AQSH da keng tarqaldi. T.dan muntazam foydalana boshlash Kiyevda 1892 y., Nijniy Novgorodsa 1896 y., Moskvada 1899 y. yoʻlga qoʻyildi.▼ ==Tarix== Toshkentda vagonni tor izlar boʻylab otlar tortadigan koʻnka 1901 y. qatnay boshlagan, tor izli elektr T. esa 1913 y. paydo boʻlgan, keng izli T. 1936 y. foydalanishga topshirilgan (Toʻqimachilik komibinati — Xadra maydoni). Oʻzbekistonda T. fakat Toshkent sh.da qatnaydi (2004).▼ ▲Aravalarni ~~qarakatlantirishda~~harakatlantirishda [[elektr ~~tokidan~~toki]]dan foydalanish gʻoyasi ~~19a.~~19-asr 30—40-~~y.larida~~yillarida paydo boʻldi, lekin 70-~~y.larda~~yillarda birinchi elektr styalari paydo boʻlgandan keyingina amalga oshdi. Rus ixtirochisi F.A. Pirotskiy 1876 ~~y.da~~-yilda taklif qilgan "relsli arava"ni birinchi T.tramvay deyish mumkin. T.Tramvay yaratishga ~~doyr~~doir ishlar [[Germaniya]] va b.boshqa mamlakatlarda ham olib borildi. [[Berlin]] yaqinidagi [[Lixtenfelde]] shaharchasida 1881 y.yil 20 yoʻlovchi sigʻadigan vagon (tezligi 30 km/soat) ~~katnay~~qatnay boshladi. Keyinchalik koʻp [[Yevropa]] mamlakatlari va [[AQSH]] da keng tarqaldi. ~~T.dan~~Tramvaydan muntazam foydalana boshlash ~~Kiyevda~~[[Kiyev]]da [[1892 y.]]-yil, [[Nijniy ~~Novgorodsa~~Novgorod]]da [[1896 y.]]-yil, ~~Moskvada~~[[Moskva]]da [[1899 y.]]-yil yoʻlga qoʻyildi. ==Toshkentda tramvay== ▲~~Toshkentda~~[[Toshkent]]da vagonni tor izlar boʻylab otlar tortadigan koʻnka 1901 y.-yil qatnay boshlagan, tor izli elektr T.tramvay esa 1913 y. paydo boʻlgan, keng izli T.tramvay 1936 y.-yil foydalanishga topshirilgan (Toʻqimachilik komibinati — [[Xadra]] maydoni). Oʻzbekistonda T.tramvay ~~fakat~~faqat [[Toshkent]] ~~sh.da~~shahrida qatnaydi ~~(2004)~~. ▲T. murakkab texnika vositasi hisoblanadi. Uning motori (dvigateli) elektr energiyasini relsli izlar tepasidan tortib ketiladigan simdan oladi. Sim kichik elektr styasiga ulanadi. Elektr styada oʻzgaruvchan tok 500— 750 V kuchlanishli oʻzgarmas tokka aylantiriladi. Motorli vagon ustidagi yoysimon shox (duga) simda sirpanib, dvigatelga tok yetkazib beradi. Ikkinchi manfiy sim vazifasini relslar oʻtaydi. Umuman T. xoʻjaligi murakkab majmua xisoblanadi. Unga relsli izlar, avtoblokirovka tizimi, elektr dvigatel, elektr tarmogʻi, harakatlanuvchi sostav (vagon yoki vagonlar), T.dan foydalanish xizmati — depo (Toshkentda 2 ta depo bor), taʼmirlash korxonalari, liniyadagi doimiy tok elektr dvigateli qoʻllanadi (quvvati — bir necha kVt dan bir necha MVt gacha). <!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn oxiri -->

Tramvay: Versiyalar orasidagi farq