Nigeriya: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
DastyorBot (munozara | hissa) k un-t → universitet |
DastyorBot (munozara | hissa) k yanv. → yanvar |
||
Qator 14:
N.ning Atlantika okeani sohilida neft va gaz konlari bor. Toshkoʻmir, lignit va qoʻngʻir kumir, niobiy (kolumbit), kalay, volfram, molibden, temir, boksit, marganets, asbest, qoʻrgʻoshin, pyx va uran rudasi konlari topilgan. Mamlakatning shim.-gʻarbida oltin konlari ham bor.
Iqlimi ekvatorial mussonli iklim. Shim.da dek.dan martgacha quruq shamollar esib turadi. Bahorda deyarli hamma joyda yomgʻir yogʻadi. Yillik yogʻin 500— 4000 mm. Ichki mintaqalarda eng issiq oy (apr. yoki may)ning oʻrtacha t-rasi 25— 33°, eng salqin oy (dek. yoki
Ahrlisi. N.da turli tillarda suzlashuvchi 200 ga yaqin xalq bor. Gvineya tillarida soʻzlashuvchi xalqlar — yoruba, igbo, ijo va nupelar koʻpchilikni tashkil etadi. N.da xausa tilida soʻzlashuvchi xalqdar anchagina. Kanuri, fulbe xalqlari qam yashaydi. Sharqiy bantoid tillarida soʻzlashuvchi xalqlardan ibibio va tivlar bor. Shahar aholisi — 35,2%. Aholisining yarmiga yaqini islom diniga, qolgan qismi xristian va mahalliy anʼanaviy dinlarga eʼtiqod qiladi. Rasmiy tillari — ingliz va fransuz tili. Yirik sha-harlari: Lagos, Ibadan, Ogbomosho, Kano, Ivo, Kaduna, Port-Harkort, Ilorin, Za-riya, Onicha va b.
Qator 24:
N. qududiga yevropaliklardan dastlab portugallar kelgan (1472). 1553 y.da N. soxdllariga dengiz tarafdan inglizlar kirib bordi. Yevropalik mustamlakachilar "qora tanlilarni ov qilib", N. xa-lklarining tabiiy taraqqiyot jarayonini susaytirdi. 1849 y. Beninda ingliz konsulligi paydo buldi. 1861 y.da inglizlar Lagosni egalladilar. 1870-y.
lar oxirida mustamlakachilar Niger daryosi havzasida katta hududga urnashib ol-dilar. 1885 y.da "Oyl-rivers protekto-rati" (1893 y.dan Niger sohili protektorata*) tuzildi. 1906 y.da uning tarkibiga Lagos ham qushib olindi, shundan soʻng "Jan. Nigeriya mustamla-kasi va protektorati" deb atala boshladi. 1914 y. 1
1-jahon urushi (1914—18) dan soʻng N.da dastlabki ijtimoiysiyosiy tashkilotlar paydo boʻla boshladi. 1920 y.da Gʻarbiy Afrika Milliy kongressining Nigeriya boʻlimi tashkil etildi. 1922 y.da N.da birinchi siyosiy partiya — Milliy demokratik partiya tuzildi. 20-y.lar oxiri — 30-y.lar boshida yangi ommaviy tashkilotlar vujudga keldi. 2-jahon urushi davri (1939—45) da chetdan tovar keltirish keskin kamaydi, natijada mahalliy sanoatning oʻsishiga sharoit tugʻildi. Teri oshlash, ip gazlama toʻqish, meva va sabzavotni qayta ishlash korxonalari vujudga keldi. Mahalliy tadbirkorlar N.ga oʻz ichki ishlarini oʻzi boshqarish huquqi va siyosiy mustaqillik berilishini talab qila boshladi. 1944 y. avg .da dastlabki Umumnigeriya siyosiy partiyasi — Nigeriya va Kamerun Milliy ken-gashi (1962 y.dan Nigeriya fuqarolari Milliy kengashi) tuzildi. 1940-y.lar boshida N.da kasaba uyushmalari vujudga kela boshladi. 1945 y.da hali yaxshi uyushmagan ishchilarning birinchi ish tashlashi boʻlib oʻtdi. 1950—51 y.larda yana yangi partiyalar tuzildi. 1958 y. okt.da Londonda boʻlgan konstitutsion konferensiyada N.ning barcha joylaridan kelgan vakillar N.ga mustaqillik berishni Buyuk Britaniyadan talab qildilar. 1960 y. N.ga Britaniya Hamdoʻstligi tarkibida mustaqillik berildi. Shu yili N. BMTga qabul qilindi. 1963 y. 1 okt.
Qator 30:
dan N. federativ respublika deb eʼlon qilindi.
1964 y. 30 dek.da federal parlamentga saylov oʻtkazilib, yangi hukumat tuzildi. Ammo hukumat aholining turmush darajasini oshirish haqidagi vaʼdalarini bajarmay, milliy manfaatlarga zid siyosat yuritganligi ilgʻor kuchlarning norozilik kayfiyatini qoʻzgʻatdi. 1966 y. 15
Milliy bayrami — 1 okt. — Mustaqillik kuni (1960). N. OʻzR suverenitetini 1992 y. 11 martda tan oldi va oʻsha yil 28 avg .da diplomatiya munosabatlari oʻrnatdi.
| |||