Botsvana: Versiyalar orasidagi farq

Botsvana Kalahari berk botigʻi va uning atrofidagi platolarni egallagan<ref name="Kalahari">{{cite web|url=http://www.mewt.gov.bw/DWNP/article.php?id_mnu=192|title=Central Kalahari Game Reserve|publisher=Department of Wildlife and National Parks|language=en|accessdate=2012-03-22|archiveurl=http://www.webcitation.org/67m6ejjX9|archivedate=2012-05-19}}</ref>. Yer yuzi tekislik, sharqi bir oz pastibaland. Oʻrtacha baland joyi — 800—1000800–1000 m, gʻarbda 1200 m gacha boradi. Kembriygacha paydo boʻlgan jinslardan tarkib topgan zamin ustida yuqori boʻr va kaynozoy yotqiziqlari yotadi. Kumir, asbest, marganes, misnikel rudalari, olmos, tuz kabi qazilma boyliklari bor. Iqlimi quruq subtropik, shimolda tropik iqlim<ref>{{cite web|author=UNESCO|title=Gcwihaba Caves|url=http://whc.unesco.org/en/tentativelists/5558/|lang=en|accessdate=10 февраля 2013|archiveurl=http://www.webcitation.org/6EKsP5zfW|archivedate=2013-02-10}}</ref>. Oʻrtacha tra yanvarda 21—27 C°, iyulda 16 C°. Yiliga 250—600 250–600&nbsp;mm yogʻin yogʻadi. Limpopo daryosi irmoqlari oʻtadigan qizilqoʻngʻir tuproqli yerlarda savanna oʻsimliklari oʻsadi. Arslon, qoplon, chiyaboʻri, sirtlon, zebra, jayran, kaltakesak, ilon kabi xilma-xil jonivorlar bor. Milliy bogʻlari: Imsbok, Chobe, Nskay-Pan<ref name=geonations>{{cite web|url=http://www.nationsencyclopedia.com/Africa/Botswana-LOCATION-SIZE-AND-EXTENT.html|author = Encyclopedia of Nations.|title=Botswana — Location, size, and extent|lang=en|accessdate=1 октября 2009}}</ref> .

Botsvananing 19-asrgacha boʻlgan tarixi kam oʻrganilgan. Qoyalarda saqlanib qolgan rasmlardan maʼlum boʻlishicha, B.ning tub aholisi bushmenlar (sanlar) koʻchmanchi boʻlib yashaganlar, ovchilik va yovvoyi daraxt mevalarini yigʻish bilan shugʻullanganlar. Taxminan mil.8-asrda rivojlanishning yuqoriroq pogʻonasidagi bantular bushmenlarni Kalahari choʻli ichkarisiga surib tashlaganlar. Botsvananing hozir asosiy aholisi tsvanalar avval hozorgi Transvaalda yashagan. Shimoldan bostirib kelgan xalqlar qisuvida ular 17-asr oxiri — 18-asr boshlarida Botsvanaga kelib qolganlar. 19-asr boshlarida ular bir necha mustaqil qabila ittifoqdariga birlashdilar. Janubiy zulular bilan boʻlgan urushlar Botsvanani gʻorat qildi. [[1820-yil]] Botsvanada yevropaliklarning birinchi xristian missiyasi ochildi. Keyinchalik ingliz mustamlakachilari Janubiy Afrikani qoʻlga kiritishda Botsvanadan harbiystrategik baza sifatida foydalandilar. Angliya [[1885-yil]] hozorgi Botsvanani Bechuanalend nomi bilan oʻz protektorata deb eʼlon qildi. Aslida u mustamlakaga aylantirilgan edi. Botsvana aholisi mustamlaka zulmiga qarshi uzluksiz kurashib keldi. Bu kurash 20-asrning [[1930-yil]]larida avj olib ketdi. [[Ikkinch jahon urushi]]da inglizlarning [[Yaqin Sharq]] va Yevropadagi harbiy operatsiyalarida 10 ming tsvana ishtirok etdi. Urushdan keyin [[Afrika]]da boshlangan milliy ozodlik harakati protektoratdagi ozodlik harakatiga katta taʼsir qildi. Angliya Botsvanaga oʻzini oʻzi boshqarish huquqini berishga majbur boʻldi. [[1966-yil]] 30-sentyabrda Bechuanalend Botsvana nomi bilan mustaqil davlat deb eʼlon qilindi. Botsvana Afrika qitasining janubiy qismida mustaqillik bayrogʻini koʻtargan birinchi davlat boʻldi<ref>{{cite web|url=http://www.vz.ru/news/2008/4/1/156217.html|title=Президент Ботсваны досрочно ушёл в отставку|author=Взгляд.ру|accessdate=6 октября 2009|archiveurl=http://www.webcitation.org/616xOccM6|archivedate=2011-08-22}}</ref>. [[1966-yil]] oktyabrdan [[BMT]] aʼzosi. Milliy bayrami: 30-sentyabr — Mustaqillik eʼlon qilingan kun (1966)<ref>{{cite web|title=Okavango Delta - Botswana|author=GNF|url=http://www.globalnature.org/docs/02_vorlage.asp?id=29987&domid=1011&sp=E&m1=11089&m2=28219&m3m³=18849&m4=29987|lang=ru|accessdate=13 января 2010|archiveurl=http://www.webcitation.org/616xMtoT4|archivedate=2011-08-22}}</ref>.

Botsvanada temir yoʻl uzunligi 900 &nbsp;km, avtomobil yoʻllari uzunligi 15 ming km ga yaqin (uning 4,5 ming km qattiq qoplamali). Asosiy aeroporti — Gaborone shahrida<ref name=transportnat>{{cite web|author=Encyclopedia of Nations.|title=Botswana — Transportation|url=http://www.nationsencyclopedia.com/Africa/Botswana-TRANSPORTATION.html|lang=en|accessdate=4 октября 2009}}</ref>. Botsvana chetga marganes rudasi, olmos, mis, nikel, chorvachilik mahsulotlari chiqaradi. Chetdan mexanizmlar va asbobuskunalar, don, un, toʻqimachilik mahsulotlari, tayyor kiyimlar, keng isteʼmol mollari, qishloq xoʻjaligi asboblari, [[neft]] mahsulotlari va boshqalar keltiradi<ref>{{cite web|author=Botswana Tourism Board.|title=Transport in Botswana|url=http://www.botswanatourism.co.bw/getting_in/transport_in_botswana.html|lang=en|accessdate=4 октября 2009|deadlink=404}}</ref>.

Mamlakat shimoli-sharqidagi Ramokgveban harobalarining qoldiqlari asosida qilingan taxminlarga koʻra, Botsvana aholisi qadimda bal. 4,5 m ga yaqin devorli choʻziq doirasimon tosh uylar qurgan, tomini „baliq suyagi“ toifasidagi gʻishtin hoshiya bilan bezagan, yoniga kesik konus shaklida 9 m gacha balandlikdagi minora tiklagan. Mahalliy aholi suv manbalari atrofidagi manzilgoxlarda yashaydi. Qoziq devor bilan oʻralgan qoʻrgʻonda 5—6 kulba muayyan tartibqoidasiz erkin joylashtiriladi. Aksariyati sirtidan tirgaklar bilan mustahkamlangan konus shaklidagi kulbalardan iborat. Toʻqima devorlar loy bilan suvalib, oqlab qoʻyiladi. Odatda kulbaning derazasi boʻlmaydi, poli yer. Ahyonahyonda tosh yoki gʻishtdan qurilgan, derazali va guvala pechli toʻrtburchak uylar uchraydi. Gaboroneda temirbeton konstruksiyalardan jamoat va savdo-sanoat binolari qurilmoqda. Yogʻoch oʻymakorligi rivojlangan. Munchoq, mis sim va temirdan ayollar zebziynat buyumlari yasaladi. Qush va hayvonlar tasvirlangan sopol idishlar uchraydi. Poxoldan toʻqilgan xaltachalarga rangdor naqshlar solinadi, hayvon terisidan gilamchalar yasaladi.