|
== Faoliyati ==
X.Xo'jayev BXSRning mustaqil ichki va tashki siyosat yuritishiga, iktisodiyiqtisodiy islohotlar oʻtkazish va demokratik erkinliklarni joriy kilishga aloxidaalohida eʼtibor qaratib, Sovet Rossiyasidan tashqari [[Eron]], [[Turkiya]], [[Afgʻoniston]], [[Xitoy]], [[Ozarbayjon]], [[XXSRXorazm Xalq Sovet Respublikasi]], shuningdek, [[Germaniya]] va [[Yaponiya]] bilan [[diplomatik aloqalar]] o'rnatgan. U talabalarni xorijga junatibjo'natib oʻqitishning tashabbuskorlaridan biri boʻlgan.[[Oʻzbekiston SSR Inqilobiy qoʻmitasi]] (Revkom) — Muvaqqat ishchi-dehqon hukumati raisi (1924 y.yil noyabr — 1925 y.yil fevral), OʻzSSR XKS raisi (1925-1937), SSSR MIKMIQ raislaridan biri.
X.Xo'jayev oʻz faoliyati davomida oʻzbek xalqining iqtisodiy va madaniy ravnaqiga xizmat qiluvchi tadbirlarni amalga oshirishga intildi. U [[VKP(b)]] MKMQ [[Oʻrta Osiyo]] byurosi va [[Oʻzbekiston]] KP MK]]gaMQga nisbatan muxolifat mavqeida turgan "oʻnOʻn sakkizlar guruhi" (1925 y.yil noyabr)ga xayrixoh boʻlgan.. "Quloq"larni sinf sifatida tugatish siyosatini yoqlamagan. Oʻzbekistonda yoppasiga chigit ekilishi paxta yakkahokimligiga olib keladi, deb hisoblagan. Oʻzbekistonda zamonaviy sanoat inshootlari qurilishida tashabbuskor boʻlgan.
X.Xo'jayev davlat arbobi, tarixchi va iqtisodchi olim, publitsistjurnalistpublitsist, jurnalist sifatida boy ilmiy meros qoldirgan. Uning "Buxoro inqilobining tarixiga materiallar" (1926), "Buxorodagi revolyutsiya va Oʻrta Osiyoning milliy chegaralanishi tarixiga doir" (1932) kitoblari, "BXSRdagi iqtisodiy ahvol" (1924), "Yosh buxoroliklar toʻgʻrisida" (1926), "Jadidlar" (1926), "Bosmachilik" (1930) maqolalarida Oʻzbekiston tarixining 20-a.XX asr 1 -choragidagi jiddiy muammolar koʻrsatilgan. X.Xo'jayev 1937 y.yil 9 iyulda Moskvada[[Moskva]]da qamoqqa olindi. Unta Sovetlarga qarshi "Oʻng trotskiychi blok" faoliyatiga qoʻshilganligi hamda "Milliy ittihod" tashkiloti faoliyatiga rahbarlik qilganlik, "bosmachilik" harakati va qoʻrboshilarni qoʻllabquvvatlaganlikqoʻllab-quvvatlaganlik, [[Fitrat]], [[Choʻlpon]], [[Abdulla Qodiriy]] va b. oʻzbek ziyolilariga gʻamxoʻrlik koʻrsatganlik kabi ayblar qoʻyidsiqoʻyildi va otishga hukm qilindi. Hukm [[Moskva]] atrofidagi [[Butovo]] qatlgohida ijro etilgan.
1965 y.yil 6 martda [[SSSR]] Oliy sudi harbiy kollegiyasi Xoʻjayevni aybsiz deb topdi va oqladi. Oʻzbekistonda uning 100 yillik yubileyi nishonlandi (1996). X.Xo'jayev asarlari va u haqidagi tadkiqotlar nashr etiddietildi. "Buxoroning jin koʻchalari" (A.[[Asqad Muxtor]]) qissasi, "InkilobInqilob tongi" (K.[[Komil Yashin]]) dramasi, "Men yashashni istayman" (N. Naymov) romanxronikasiroman-xronikasi va b. asarlar X.Xo'jayev faoliyatiga bagʻishlangan. [[Buxoro Davlat universiteti]], Buxoro sh.dagishahridagi ped.pedagogika kolleji, Buxoro sh.dagishahridagi koʻcha, Toshkentdagi metro bekati, koʻcha, koʻplab shirkat xoʻjaliklari, maktab va mahallalar, X.[[Navoiy shahri]]dagi ko'cha va maktab Xo'jayev nomi bilan ataladi. Buxoroda haykali bor. BXSRning Qizil yulduz (I darajali) ordeni bilan mukofotlangan (1922)<ref>Qahramon Rajabov. [[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>.
== Hayot yoʻli ==
|
