Makkajoʻxori: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
CoderSIBot (munozara | hissa) Qatorga koʻchirish toʻgʻrilandi |
k o'zbek -> oʻzbek, replaced: O'zbek → Oʻzbek using AWB |
||
Qator 1:
'''Makkajoʻxori''' ({{lang|la|''Zea mays'' L.}}) - [[boshoqdoshlar|bo-shokdoshlar]] [[oila (biologiya)|oila]]siga mansub [[bir yillik oʻsimliklar|bir yillik oʻtsimon oʻsimliklar]] [[tur (biologiya)|tur]]i, [[don ekinlari|don]] va [[yem-xashak ekinlari|yem-xashak ekini]]. M. Yer sharidagi yovvoyi holda oʻsmaydigan eng qad. ekinlardan biri. [[Vatan]]i—[[Markaziy Amerika|Markaziy]] va [[Janubiy Amerika|Jan. Amerika]]. Dastlab [[Meksika]] hududida qad. [[mayya (xalq)|mayya]] va [[atsteklar|atstek]] [[qabila]]lari tomonidan mil.dan 5200 yil avval [[dehqonchilik]]daekilgan. [[Yevropa]]ga [[XV asr|15-a.]] oxirida keltirilgan. M. [[ekinlarni ekish|ekiladigan]] xududlar shim. kenglikning 40° gacha boradi. [[Jahon]] dehqonchiligida M. [[ekin maydoni|ekilgan maydon]] 139,2 mln.[[gektar|ga]], [[hosildorlik]] (don boʻyicha) 43,13 s/ga, yalpi hosil 600,4 mln. t AKD] (28,5 mln.ga, hosildorlik 84 s/ga), Braziliya (11,6 mln.ga, hosildorlik 27,6 s/ga), Meksika (7,2 mln.ga; hosildorlik 25,3 s/ga), Xitoy (25,8 mln.ga; hosildorlik 48,8 s/ga), shuningdek, Jan. va Jan.-Sharqiy Yevropa, Jan.-Sharqiy Osiyo, Jan. va Sharqiy Afrika mamlakatlarida katta maydonlarga ekiladi (1999). Oʻzbekistonda ham bu ekin qadimdan ekiladi (42 ming ga; hosildorlk 31,6 s/ga; yalpi hosil 131,4 t; 2000). Poyasi tik,
Navi va tuproq-iqlim sharoitiga qarab oʻsuv davri 90—150 kun. M. issiqsevar, yorugʻsevar, qurgʻoqchilikka ancha chidamli bahori ekin, tuproq harorati 10° boʻlganda 10—12 kunda unib chiqadi. Maysalari —2—3° sovuqqa chidaydi. Kuzda — 3° da sovuq uradi, ozuqalik sifatini pasaytiradi. 20—25°danormal oʻsib rivojlanadi. Harorat 35° dan yuqori boʻlganda gullari yaxshi changlanmasligi mumkin (yuqori harorat va havoning quruqligi urugʻchi toʻpgullar ipakchalarini quritib qoʻyadi). M.ni asosiy ekin tarzida ekish uchun begona oʻtlardan toza, shoʻrlanmagan va sizot suvlari chuqur, oʻtmishdosh ekinlardan kuzgi don ekini, dukkakli don, burdoy ekilgan yer tanlanadi. Yer kuzda 28— 30 sm chuqurlikda shudgorlanadi, gektariga 10—35 t goʻng va
== Adabiyot ==
* Golodkovskiy V . L ., Sistematika kukuruzi, T., 1966; Rashidov T. R., Makkajoʻxorining kelib chiqishi va filogeniyasi, T., 1970; Azimov X.U., Agrotexnika kukuruzi na oroshayemix zemlyax
Ibrohimjon Halimov.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
Qator 10:
== Manbalar ==
{{manbalar}}
{{stub}}▼
{{OʻzME}} <!-- Bot tomonidan yaratildi -->
Qator 17 ⟶ 15:
[[Turkum:Xona oʻsimliklari]]
[[Turkum:Bugʻdoydoshlar]]
▲{{stub}}
|