Kanal (suv yoʻli): Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
k clean up, replaced: m3/ → m³/ using AWB |
k qisqartmalarni toʻliqlash, replaced: y.da → yilda, va b. → va boshqa (4) using AWB |
||
Qator 1:
{{Maʼnolari|Kanal (maʼnolari)}}
'''Kanal''', '''sugʻorish kanali''' — maxsus qazilgan suv yoʻli, sugʻorish sistemasining asosiy qismi. K., oʻtaydigan vazifasiga qarab, magistral (dare, suv ombori va sh.k. suv manbalaridan sugʻoriladigan yerlarga suv oqib keladigan); taqsimlaydigan (magistral kanallardagi suvni tuman yoki xoʻjaliklarga tarqatadigan); xoʻjalik (suvni tumanlararo yoki xoʻjaliklararo K.dan olib, xoʻjalikning sugʻoriladigan yerlariga oqizadigan), suvni egatlarga taqsimlash uchun xizmat qiladigan muvaqqat (ariq) turlarga boʻlinadi. K. suv olish inshootlaridan boshlanadi. Suv olish inshootlari orqali suv K.ga oʻzi oqib oʻtadi (oʻzioqar kanallar) yoki nasos st-yasi (mashina kanallari) orqali koʻtarib beriladi. K. qazilma, koʻtarma, yarim qazilma-yarim koʻtarma tarzda qurilishi mumkin. Odatda, uning koʻndalang kesimi trapetsiya shaklida boʻladi. Ayrim hollarda, K. oʻzani beton yoki temir beton bilan krplanadi, hozirgi davrda yigʻma temir-beton konstruksiyalaridan keng foydalanilmoqda. Magistral, tumanlararo vaxoʻjaliklararo K.lar boʻylab uni ishlatish bilan bogʻliq boʻlgan yoʻl va aloqa liniyasi oʻtkazish uchun yer-qirgʻoq polosasi ajratiladi. Bir K.dan ikkinchisiga suv taqsimlanadigan joylarda rostlagich zulfinlari va suv oʻlchagich moslamalar bilan taʼminlanadigan suv taqsimlagich inshootlar quriladi,; K.ning daryo, yoʻl, jar va sh.k. toʻsiqlar bilan kesishgan joyida akveduk, dyuker va
Qishloq xoʻjaligi, asosan, sugʻorma dehqonchilikka asoslangan Oʻrta Osiyoda juda yirik K.lar, jumladan, Turkmanistonda Krrakum kanali, Tojikistonda Katta Hisor kanali, Oʻzbekistonda Amu-Buxoro mashina kanali, Karshi magistral kanali, Katta Fargʻona kanali, Janubiy Mirzachoʻl kanali, Doʻstlik kanali va
Oʻrta Osiyodagi yangi oʻzlashtirilayotgan yerlarda xoʻjalik K.lari qurishda temir-betondan yasalgan novlar (lotoklar) keng qoʻllanilmoqda. Qadimdan sugʻorib kelinayotgan maydonlardagi sugʻorish tarmoqlari qayta qurilmoqda — ochiq xoʻjalik K.lari suv oʻtkazgich quvurlar bilan almashtirilmoqda. K.lar avtomatik boshqarish sistemasi tarkibiga olinmoqda, bu esa suvni behuda sarflash va
== Adabiyot ==
|