Sloveniya: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Tahrir izohi yoʻq |
k qisqartmalarni toʻliqlash, replaced: q.x. → qishloq xoʻjaligi (4), inti → instituti (2), Mayd. → Maydoni, y.lar → yillar (22), va b.) → va boshqalar), va b. → va boshqa (9) using AWB |
||
Qator 1:
{{Sloveniya info}}
'''Sloveniya''' (Slovenija), '''Sloveniya Respublikasi''' (Republika Slovenija) — Bolqon ya.o.ning shim.garbida joylashgan davlat.
== Davlat tuzumi ==
S. — respublika. Amaldagi konstitutsiyasi 1991 y. 23 dek.da qabul qilingan; unga 1997 va 2000
== Tabiati ==
Qator 12:
== Tarixi ==
S. hududida qadimdan keltilliriy qabilalari yashagan. Mil. av. 1-a.da Rim davlati bosib olgan. 6—7-a.larda bu yerga slavyan (sloven)lar kelib oʻrnashgan. 7-a.da Karantaniya deb ataluvchi ilk davlat paydo boʻlgan. 11 — 13-a.larda S hududida Karintiya, Shtiriya, Krayna va
== Siyosiy partiyalari, kasaba uyushmalari ==
Liberal demokratiya partiyasi, 1913 y. asos solingan S. liberal partiyasining davomchisi sifatida 1989
== Xoʻjaligi ==
S. — industrialagrar mamlakat. Yalpi ichki mahsulotda sanoatning ulushi 35%,
== Sanoati ==
Qoʻrgʻoshinrux, polimetall rudalar, qoʻngʻir kumir, boksit, surma, simob qazib olinadi. Yesenitse, Shtore, Ravneda qora metallurgiya, Mejitse, Kidrichevoda rangli va kora metallurgiya korxonalari bor. Mashinasozlik, sellyulozaqogʻoz sanoati va metall ishlash — sanoatning yetakchi tarmogʻi. Maribor, Lyublyana, Sele, Krandagi zavodlarda gidroturbinalar, yuk avtomobillari, avtobus, mototsikl, roʻzgʻor asboblari, elektrotexnika buyumlari va
Qishloq xoʻjaligi sermahsul. Goʻshtsut chorvachiligi rivojlangan, qoramol, choʻchqa, ot. qoʻy boqiladi. Dehqonchilikda kartoshka, bugʻdoy, makkajoʻxori, suli, arpa, tariq, xmel, qand lavlagi, zigʻir ekiladi. Bogʻdorchilik va tokchilik rivojlangan.
Tra nsportida t.y. uzunligi 1,2 ming km, avtomobil yoʻllari uz. 14,7 ming km. Dengiz porti — Koper. Xorijiy sayyohlik yaxshi yoʻlga qoʻyilgan. Chetga yuk avtomobillari, avtobuslar, toʻqimachilik, kimyo sanoati va
== Maorifi, ilmiy va madaniy-maʼrifiy muassasalari ==
S.da 8 yillik maktab taʼlimning asosiy boʻgʻini hisoblanadi. Toʻliq oʻrta maʼlumotni gimnaziya beradi. Malakali ishchilar tayyorlaydigan maktablar,
Matbuoti, radioeshittirishi va telekoʻrsatuvi. Asosiy gaz.lari: "Delo" ("Ish", mustaqil kundalik gaz., 1959
== Adabiyoti ==
S. yozma adabiyoti 10-a.dan boshlangan. Uning rivojlanishida boy xalqogʻzaki ijodiyoti muhim rol oʻynagan. Ruhoniy P. Trubar (1508—86) sloven alifbosini ishlab chiqib, sloven tilida liniy adabiyotlar nashr ettirdi. S. Krel. Yu. Dalmatin, A. Boxorich uning ishini davom ettirdi. 18-a.da Yevropa Uygʻonish davri gʻoyalari taʼsirida dunyoviy adabiyot vujudga kelib, rivojlandi. Dramaturg A. T. Linhart va shoir V. Vodnik ijodiyoti shu davrga toʻgʻri keldi. F. Preshern (1800—49) ijodi ("Poeziya", 1847) sloven va yevropa adabiyotida muhim voqea boʻldi, uning asarlari S.da romantizmning karor topishida katta rol oʻynadi. F. Levstik sloven nazmi, nasri va adabiy tanqidchiligida realistik oqimni boshlab berdi. Uning izdoshlari — avvalo tarixiy qissa va romanlari bilan tanilgan Y. Yurchich, yozuvchi va shoirlardan Y. Strirar, I. Tavchar, Ya. Kersnik, S. Yenko, S. Gregorchich, A. Ashkers realizmni yuqori pogʻonaga koʻtardilar.
19-a. oxiri — 20-a. boshlarida "Sloven moderni" ijodiy guruqi (nasrda Y. Sankar, D. Kette, nazmda O. Jupanchich va
== Meʼmorligi va tasviriy sanʼati ==
S. hududida mil. av. 1-a. va mil. 4-a.larda Qad. Rim shaharlari (Emona, xrz Lyublyana; Petovio, hozirgi Ptuy) mavjud boʻlgan. Ulardagi istehkomlar, ibodatxonalar, osma quvurlarning qoldiqlari hozirgacha saqlangan. Oʻrta asrlardan roman uslubidagi (Stichnadagi cherkov, 1136 — 56), gotika uslubidagi (Ptuydagi cherkov, 1260—70. PtuyskGora qishlogʻidagi cherkov, 15-a. boshi) ibodatxonalar qolgan. 15— 16-a.lar meʼmorligida Uygʻonish davri belgilari seziladi. 17—18-a.larda barokko uslubi yoyildi, bu uslub cherkovlar (Lyublyanadagi avliyo Yakov cherkovi, 1613— 15; Ursulin cherkovi, 1718—26), ratushalar, favvoralar (Lyublyanadagi F. Robba favvorasi, 1751) va sh.k.lar qurilishida namoyon boʻldi. 19-a. oxiri — 20-a. boshlarida Y. Plechnik, I. Vurnik, V. Shubits kabi meʼmorlar ijodida milliy anʼanalar va qad. meʼmoriy uslublar bilan bir katorda "modern" uslubidan ham foydalanildi. 1945
S. hududida paleolit davriga mansub suyakdan yasalgan buyumlar, neolit davriga oid chorpoya ustiga kurilgan binolarning krldiklari, jimjimador naqshlangan sopol idishlar topilgan. Jez davridan jez haykalchalar, naqshin shamshir va
== Musiqasi ==
Koʻpgina xalq kuylariga nemisavstriya hamda venger xalq musiqa anʼanalarining yaqinligi xos. S.da mavsum, marosim (koledalar), tarixiy, qahramonlik, sevgi, hazil qoʻshiqlari mavjud. Koʻp ovozli kuylash keng tarqalgan. Xalq cholgʻu asboblardan lab garmonikasi, skripka, klarnet va
== Teatri ==
17-a.da nemis va lotin tillarida dastlabki tomoshalar — "maktab dramasi" va diniy mavzudagi dramalar koʻrsatila boshlagan, sung dunyoviy teatrlar ham paydo bulgan. 1765 y. Lyublyanada doimiy ishlaydigan Tabaka teatri ochilib, unda nemis tilida A. Iffland, A. Kotsebu, 19-a.dan F. Shiller va
== Oʻzbekiston — Sloveniya munosabatlari ==
Qator 57:
{{Yevropa}}
{{OʻzME}}
{{stub}}▼
[[Turkum:Sloveniya| ]]
Qator 63 ⟶ 62:
[[Turkum:Davlatlar]]
[[Turkum:BMT aʼzolari]]
▲{{stub}}
|