'''Mendeleyev Dmitriy Ivanovich''' ([[1834]].27.1 (8.2), [[Tobolsk]] — [[1907]].20.1 (2.2), Peterburg (hozirgi [[Sankt-Peterburg]])) — [[rus]] [[kimyogar]] [[olim]]i va [[pedagog]]i. Peterburgdagi Bosh pedagogika instituti fizikamatematika f-tining [[tabiiy fanlar|tabiiyot fanlar]] boʻlimini tugatgan (1855). 1856 y.dayilda Peterburg untida [[magistr]]lik [[dissertatsiya]]sini yoklaydi. 1859—61 y.lardayillarda Gelderberg sh.gashahriga ilmiy xizmat safariga yuboriladi. M. bu yerda Gelderberg untining R. V. Bunzen boshchiligidagi [[laboratoriya]]sida ishlaydi. [[1861]] y.da „[[Organik kimyo]]“ [[darslik|darsligi]] [[chop]] etiladi. 1865 y.dayilda [[doktor]]lik [[dissertatsiya]]sini yoqlaydi va Peterburg untining [[professor]]i, 1876 y.danyildan Peterburg [[Fanlar akademiyasi|FA]] [[muxbir]] [[aʼzo]]si qilib saylanadi. 1893 y.dayilda M.ning [[tashabbus]]i bilan Oʻlchov va [[tarozi]] [[namuna]]lari [[depo]]si [[Oʻlchov va tarozilar bosh palatasi]]ga aylantiriladi. Mendeleyev. [[umr]]ining oxirigacha shu ishda boshqaruvchi ([[direktor]]) boʻlib ishlaydi.
M.ning [[ilmiy faoliyat]]i keng va koʻp [[qirra]]li boʻlib, eng asosiylari [[kimyo]], [[kimyotexnologiya]], [[fizika]], [[metrologiya]], [[meteorologiya]], [[iqtisod]] va b.gaboshqalarga oid. [[Kimyoviy elementlar davriy sistemasi|Kimyoviy elementlar davriy qonuni]]ning [[kashf]] qilinishi — M.ning buyuk xizmatidir (q. [[Mendeleyev davriy sistemasi]]). M. [[eritmalar]]ning kimyoviy („[[gidrat]]“) [[nazariya]]sini ishlab chiqdi, kritik trani<sup>([[kritik temperatura]]?)</sup> [[kashf]] qildi (1860). Bir [[mol]] [[ideal gaz]] uchun [[bosim]], [[hajm]] va [[temperatura]] orasidagi bogʻliqlikni ifodalovchi holat [[tenglama]]sini ([[Mendeleyev - Klapeyron tenglamasi|Klapeyron — Mendeleyev tenglamasi]]<sup>(qaysi biri toʻgʻriroq?)</sup>) hisoblab topdi (1874). [[Koʻmir]]ni [[yer]] ostida [[gaz]]ga aylantirish [[gʻoya]]sini ilgari surdi (1888). [[Tutunsiz porox]]ning [[yangi]] [[tarkib]]ini topdi (1890) va uni i.ch.niishlab chiqarishni yoʻlga qoʻydi.
[[Moskva kimyotexnologiya instituti]] va [[Tobolsk pedagogika instituti]] M. nomiga qoʻyilgan. [[Shimoliy Muz okeani]]dagi [[suv]] osti tizmasi, Kunashir [[orol]]idagi (Kuril o.lari) soʻnmagan [[vulkan]], [[Oy]]dagi [[krater]], [[mendeleyevit minerali]] M. sharafiga atalgan.
[[1955]] y.da [[Amerika]] [[olim]]lari (G. Siborg va b.boshqalar) [[sintez]] qilgan [[Mendeleviy|101-element]]ni M. [[sharaf]]iga [[mendeleviy]] ([[Mendeleviy|Md]]) deb atadilar.
