Markaziy Amerika: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
k qisqartmalarni toʻliqlash, replaced: t-ra → temperatura (2), mayd. → maydoni, va b.) → va boshqalar), va b. → va boshqa (2) using AWB
k qisqartmalarni toʻliqlash, replaced: sh. → shahri, bal. 4 → balandligi 4 using AWB
Qator 5:
M. A. ning katta qismini Kordilyera togʻlari sistemasiga kiruvchi oʻrtacha balandlikdagi togʻlar egallagan. Shim. qismida Tavasko, Yukatan, Moskitiya kabi yirik pasttekisliklar bor. Tavasko bilan Moskitiya akkumulyativ tekisliklar, Yukatan esa neogen ohaktoshlaridan tuzilgan platformadir. Kordilyera togʻlari geosinklinal mintaqasi murakkab taraqqiyot jarayonini oʻtgan, ichki tuzilishi va relyefi xilma-xil. Kaynozoyda yer yuzasi ancha koʻtarilib, yoriqlar hosil boʻlgan, vulkanlar otilib turgan. Hozir ham tez-tez zilzilalar boʻlib turadi.
 
M. A.da Kordilyera togʻlari uchta yoysimon tizmadan iborat. Shulardan eng yoshi Vulkanli yoki Tinch okean boʻyi togʻlari boʻlib, Meksika chegarasidagi Takana (bal.balandligi 4117 m) va Taxumulko (4217 m — M. A.ning eng baland nuqtasi) vulkanlaridan boshlangan va Tinch okean sohili boʻylab, Nikaragua botigʻi orqali Panamaning gʻarbiy qismigacha davom etgan. Bu tizmada oʻnlab soʻnmagan vulkanlar bor. Qad. togʻ jinslari orasidan oltin va kumush, qoʻrgʻoshin, surma, neft, oltingugurt va boshqa foydali qazilma konlari topilgan.
 
M. A. shim. tropik (Nikaragua botigʻigacha) va shim. subekvatorial iqlim mintaqalarida joylashgan (7—22° sh.shahri k. lar). Yil davomida oʻrtacha oylik temperatura farqi kam. Eng salqin oyining oʻrtacha temperaturasi 21—26°, eng issiq oyiniki 27—28°. Yillik yogʻin togʻlarning Atlantika okeaniga qaragan yon bagʻrida 7000 mm gacha, sohilda 1500–4000 mm, Tinch okeanga qaragan yon bagʻirlarida 1000–1700 mm, ichki soyliklarda va Yukatan ya.o.ning shim.-gʻarbida 500 mm dan kam.
 
Daryolari qisqa, tezoqar va gidroenergiyaga boy. Atlantika okeaniga oquvchi daryolar yil boʻyi sersuv, Tinch okeanga okuvchi daryolar esa fakat yezda toʻlib oqadi. Tektonik soyliklarda kul koʻp; shulardan eng yiriklari: Nikaragua va Managua.