Partenogenez: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
CoderSIBot (munozara | hissa)
Yangi maqola yaratildi
 
k imlo, replaced: mikdor → miqdor using AWB
Qator 3:
Bunday xrlat nayeli koʻplab qirilib ketadigan turlar uchun ayniqsa katta ahamiyatga ega. P. umurtqasiz hayvonlarning deyarli barcha tiplarida va koʻpchilik umurtqalilarda (sut emizuvchilardan tashqari) uchraydi. Sut emizuvchilarning partenogenetik embrioni embriogenezning ilk davrlaridayoq halok boʻladi. Tuxum faqat P. orqali koʻpayganida obligat P., tuxum urugʻlanib va urugʻlanmasdan koʻpayish xususiyatiga ega boʻlganida esa fakultativ P. deyiladi. Erkagi boʻlmaydigan turlarning faqat P. orqali koʻpayishi konsta’nt P. deb ataladi. Koʻpincha P. orqali koʻpayish ikki jinsli koʻpa-yish bilan almashinib turganida siklik P. roʻy beradi. Partenogenetik nayelning genotipi, jinsi va gomozigotaligi P. koʻpayishning mitoz orqali oʻtishi yoki oʻtmasligi hamda diploidlikning qanday usulda tiklanishi bilan bogʻliq. Naslning jinsiga binoan, amfitopiya (urugʻlanmagan tuxumdan urgʻochi va erkak individlar rivojlanishi), arrenotokiya (tuxumdan faqat erkaklari rivojlanishi) yoki telitokiya (tuxumdan faqat urgʻochilarning rivojlanishi) farq qilinadi. Pedogenez P. shakllaridan biri hisoblanadi. Koʻpayishning oʻziga xos shakllari hisoblangan ginoge-nez va androgenez ham P.ga misol boʻla oladi.
 
Sunʼiy P.da, odatda, organizm rivojlanishning dastlabki davrlaridayoq halok boʻladi. Tut ipak qurtining urugʻlanmagan tuxumlariga yuqori va past harorat taʼsir ettirish orqali 90% tuxumlarning partenogenetik rivojlanishiga erishilgan (Astaurov, 1936). Ana shu omillarning kichik mikdorimiqdori tut ipak qurtida mitotik P.ni tezlashtirgan va faqat erkak gomozigot formalarning rivojlanishiga imkon bergan. Tut ipak qurtida P. orqali jinsni boshqarish katta amaliy ahamiyatga ega.
 
Urugʻli va sporali oʻsimliklarda konstant P. koʻproq uchraydi. Ikki uyli oʻsimliklarda P. koʻpincha erkak indi-vidlarning uchramasligi, bir uyli oʻsimliklarda esa changchilik gullarning degeneratsiyasi, changlarning xreil boʻlmasligi yoki abortivligi bilan bogʻliq. Oʻsimliklarda sunʼiy P. har xil kimyoviy va fizik omillar taʼsir ettirib xreil qilingan. <ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
 
== Manbalar ==
{{manbalar}}
 
{{stub}}
{{no iwiki}}
 
{{OʻzME}} <!-- Bot tomonidan yaratildi -->
 
 
{{stub}}