Evril Turon: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Bek98 (munozara | hissa)
Har ehtimolga qarshi saqlab qo'yay. Tahrir davom etmoqda.
 
Bek98 (munozara | hissa)
Tahrir izohi yoʻq
Qator 1:
'''Evril Turon''' (haqiqiy ism-sharifi Mamadali Mahmudov, 1940-yil 12-dekabr, Jizzax viloyati, Forish tumani, Bog'donBogʻdon qishlog'iqishlogʻi) — - o'zbekoʻzbek yozuvchisi va O'zbekistonOʻzbekiston madaniyat forumining sobiq raisi. 1981-yilda yozilgan "O'lmas„Oʻlmas qoyalar"qoyalar“ romani bilan mashhur.
 
== Tarjimai holi ==
Mamadali Mahmudov 1940-yilning 12-dekabrida Jizzax viloyatining Forish tumanidagi Bog'donBogʻdon qishlog'idaqishlogʻida tug'ilgantugʻilgan. Otasi Mahmud Ahmad o‘g‘li Tog‘ begisi (Tog‘dagi o‘rmon va hayvonlarga qarovchi) 1943 yilda urushga ketib, bedarak ketgan. Onasi Saodat opa bitta farzand bilan qolgan. Yozuvchining hikoya qilishicha, sho‘rolarga qarshi qurolli kurashda ishtirok etgan bobosi Ahmad Bek 1936 yilda osib o‘ldirilgan.
 
Mamadali Mahmudov boshlang‘ich sinfda Bog‘don qishlog‘i, 8 sinfgacha Oltinkon shaharchasidagi maktablarda tahsil olgan.1959 yilda Sovet Armiyasiga ketib, 3 yil harbiy xizmatni o‘tagan.
Qator 10:
1964 yilda Chirchiq shahridagi kimyo kombinatiga ishga kirib, mashinist yordamchisi va mashinist bo‘lib ishlagan. Bir vaqtning o‘zida kechki yoshlar maktabida, 10 va 11-sinflarda tahsil olgan.
 
1966 yilda Toshkent Davlat Universiteti filologiya fakultetining jurnalistika bo‘limiga o‘qishga kirgan. So‘nggi kurslarni sirtdan o‘qib, “Saodat”„Saodat“ jurnalida ishlagan.
 
1974 yilda birinchi kitobi — „Tog‘ “Tog‘ ohusi”ohusi“ ocherklar to‘plami nashr qilingan.
 
1975 yilda chop etilgan “Bog‘don„Bog‘don qashqiri”qashqiri“ qissasida yozuvchi birinchi marta bosmachilik harakati ishtirokchilarini milliy-ozodlik kurashchilari sifatida tasvirlagan. Adib o‘zining 1981 yilda “Sharq„Sharq Yulduzi”Yulduzi“ jurnalida chop etilgan “O‘lmas„O‘lmas qoyalar”qoyalar“ romanida ayni mavzuni davom ettirib, O‘rta Osiyoga rus bosqinini qoralaydi. Moskvadagi muhokamalar ortidan taqiqlangan roman Turkiya va g‘arbiy Olmoniya jurnallarida chop etiladi<ref>[https://qulnoma.wordpress.com/2013/12/07/mamadali-mahmudov-dunyo-etiqod-bilan-tirik-etiqod-bilan-gozal-bbc-uzbek/#more-9998 Mamadali Mahmudov: dunyo e’tiqodeʼtiqod bilan tirik, e’tiqodeʼtiqod bilan go‘zal! — bbc uzbek]
</ref>.
 
Yozuvchilar uyushmasidagi maslahatchilik lavozimidan ishdan olinib, KGB tomonidan so‘roq qilingan Mamadali Mahmudovni, o‘zining aytishicha, o‘sha paytdagi O‘zbekiston rahbari Sharof Rashidov qamoqdan asrab qolgan.
 
Asar to‘laligicha faqat mustaqillikdan so‘ng, 1991 yilda kitob holida dunyo yuzini ko‘rgan<ref>http://www.ziyouz.com/index.php?option=com_remository&Itemid=57&func=fileinfo&id=3866</ref> va Cho'lponChoʻlpon mukofotiga sazovor bo'lganboʻlgan.
 
Mamadali Mahmudov ijod bilan birga jamoatchilik ishlari bilan ham faol shug‘ullangan. U O‘zbekiston Yozuvchilar uyushmasining kotibi, Madaniyat Jamg‘armasi raisi lavozimlarida ishlagan.
 
1991-yilgi prezident saylovlarida "Erk"„Erk“ partiyasini qo'llabqoʻllab-quvatlagan<ref name=":0">[https://pen.org/defending-writers/mamadali-mahmudov MAMADALI MAHMUDOV, UZBEKISTAN]
</ref>.
 
=== Birinchi qamoq muddati ===
1994-yili 3-mart kuni o'nlaboʻnlab IIV xodimlari Mamadali Mahmudovning uyiga va ofisiga bostirib keldi. 4-aprel 2003-yil uning O'zbekistonOʻzbekiston Prezidentiga ochiq xatida yozishicha, ular uyiga to'pponchatoʻpponcha, giyoxvand moddalar va "Erk"„Erk“ gazetasining bir nechta sonini tashlab ketgan. Giyoxvand moddalar ofisiga ham tashlab ketilgan edi. Ushbu xatida Mamadali Mahmudov uyiga gazetalarni tashlab qo'yganqoʻygan odam bir necha yildan so'ngsoʻng kim ekanligi bilganini va bu DXQ (KGB) xodimi Aktam Roziqov ekanligini yozdi. O'shaOʻsha kuni Evril Turonni IIV binosiga olib ketishgan. Davlat mulkini o‘g‘irlashda aybdor, deb topilib, 4 yilga ozodlikdan mahrum etilgan. 5 oy va 18 kun IIV binosining yerto'ladagiyertoʻladagi izolyatorida o'tirganoʻtirgan. So'ngraSoʻngra Navoiy-29, Olmaliq-45 qamoqxonalarining izolyatorlarida saqlangan<ref name=":1">[https://zonakz.net/articles/3275 ОткрытоеOtkritoe письмоpismo заключенногоzaklyuchennogo писателяpisatelya МамадалиMamadali МАХМУДОВАMAXMUDOVA (ЭврилаEvrila ТУРОНАTURONA) ПрезидентуPrezidentu РеспубликиRespubliki УзбекистанUzbekistan ИсламуIslamu КАРИМОВУKARIMOVU]
</ref>. Ish "PEN„PEN America"America“ va "Amnesty„Amnesty International"International“ tomonidan soxtalashtirilgan deb baholandi.
 
Ozod qilinishi uchun xalqaro kampaniyadan keyin 1996 yil 6 avgust kuni avf qo‘llanib, muddatidan oldin ozod qilingan<ref name=":0" />.
 
=== Ikinchi qamoq muddati ===
1999-yil 19-fevral kuni, soat taxminan besh-oltilarda, kechki payt oʻz mahallasidagi doʻkonning yonida, yuzlab odamlar shohidligida qora niqobli odamlar tomonidan oʻgʻirlab ketildi. Keyinchalik bilishicha, ular unga tegishli „Tiko“ avtoulovini ham oʻgʻirlab ketishgan. Prezidentga ochiq maktubida Toshkentdan 2,5-3 soat yoʻl uzoqlikda joylashgan zindonda unga nisbatan qoʻllanilgan dahshatli qiynoqlar haqida yozgan<ref name=":1" />. Toshkent shahar prokuraturasi qoʻlga olinishidan keyin bir yarim oy oʻtibgina uni hibsga olish haqida farmon bergan. Prokurorning farmonidan soʻng IIVning zindoniga, soʻngra esa IIV 1-tergov izolyatoriga („Toshturma“ga) tashlangan.
 
18-avgust 1999-yili Jinoyat kodeksining 25-, 159-(band 4), 242-(band 1), 216-moddalari boʻyicha ayblanib 14 yil qamoq jazosiga hukm etildi. 1999-yilning 14-dekabrigacha „Toshturma“ning zindonida saqlangan. 15-dekabrda eas Navoiy shahridagi 46-zonaga tashlangan. U yerdagi maxbuslarga, ayniqsa 159-modda boʻyicha qamalganlarga nisbatan noinsoniy munosabatni va tahqirlashlarni keyinchalik Prezidentga yoʻllagan ochiq maktubida batafsil taʼriflab bergan<ref name=":1" />.
 
2000-yilning 24-aprelida Qoraqalpogʻistonnig Kungrad tumanidagi „Jasliq“ qamoqxonasiga koʻchirildi.
 
2000-yilning 1-iyulida yana 46-zonaga joʻnatildi. U yerda u 16 kun tibbiy-sanitar boʻlimda yotdi. 16-kunda Sanshaharga yuborildi. Sanshaharda Mamadali Mahmudov 8 oy va 18 kun davolandi. Maʼlum boʻlishicha, „Jasliq“da u 12 kasallik, jumladan oshqozon yazvasini ham orttirgan.
 
2001-yil 16-iyundan Chirchiq zonasida saqlangan.