Gonduras: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
kTahrir izohi yoʻq |
Edgars2007 (munozara | hissa) Fixing abbreviations (v0.2) |
||
Qator 6:
== Tabiati ==
Sohili anchagina parchalangan. Karib dengizi gʻarbiy qirgʻogʻi boʻylab kambar, sharqiy qirgʻogʻi boʻylab kengroq (80 km gacha) pasttekislik, shimolisharqi boʻylab esa botqoq pasttekislik (Moskit sohili) bor. Gonduras hududining 2/3 qismi 2865 m balandlikkacha boʻlgan togʻliklardan iborat boʻlib, koʻpgina daryolarning vodiylari alohida massivlarni hosil qiladi. Foydali qazilmalardan kumush, oltin, rangli metallar va temir rudalari, surma, boksit bor. Iqlimi tropik passat, pasttekislik va vodiylarda issiq (
Aholisining 90% ispan-indeys duragaylari, 6% indeyslar, 2% negrlar, 2% Yevropa mamlakatlaridan kelib Qolganlar. Rasmiy til — ispan tili. Shahar aholisi — 41,1%. Asosiy din — katolik dini. Yirik shaharlari: Tegusigalpa, San-Pedro-Sula, La-Seyba.
== Tarixi ==
Qadim zamonlarda Gonduras hududida indeys qabilalari yashagan. 16-asr gacha Gonduras hududi Igueras yoki Ibueras deb atalgan. Gondurasni 1502 yil X. Kolumb ochgan. 1524 yildan uni ispanlar bosib olishga kirishdi va 1525 yilda toʻla-toʻkis oʻziga boʻysundirdi. 16-asr oʻrtalarida Gonduras [[Gvatemala]] general-kapitanligi tarkibiga kiritildi. Mahalliy xalq ispan zamindorlari va kon egalari tomonidan qattiq jabr-zulmga duchor boʻldi. Ogʻir mehnatga bardosh bera olmay qirilib ketgan indeyslar oʻrni Afrikadan keltirilgan qul negrlar bilan toʻldirilgan. Gonduras xalqi 1821 yil 15
== Siyosiy partiyalari, kasaba uyushmalari ==
Qator 17:
== Xoʻjaligi ==
Gonduras— Lotin Amerikasidagi qoloq agrar mamlakatlardan biri. Iqtisodiyotining asosi — qishloq xoʻjaligi. Iktisodiy faol aholining yarmidan koʻprogʻi qishloq xoʻjaligida band. Yalpi ichki mahsulotning 23% ini qishloq, oʻrmon xoʻjaligi va baliqchilik, 19% ini sanoat beradi. Asosiy ekinlari: banan, kofe, [[tamaki]], [[shakarqamish]], [[sholi]], [[paxta]], makkajoʻxori, loviya, tariq. Yaylov chorvachiligi rivojlangan: qoramol, choʻchqa, qoʻy, yilqi boqiladi. Tropik daraxt yogʻochlari tayyorlanadi. Baliq ovlanadi, Fonseka qoʻltigʻidan krevetka tutiladi. Sanoati zaif rivojlangan va mayda konchilik korxonalaridan iborat. Kumush, qoʻrgʻoshinrux rudalari, oltin qazib olinadi. Bir yilda oʻrtacha 1,1 mlrd.
== Maorifi, ilmiy va madaniy-maʼrifiy muassasalari ==
Qator 24:
Matbuoti, radioeshittirishi va telekoʻrsatuvi. Gondurasda bir necha gaz. va jur,lar, jumladan, "Gaseta" (kundalik gaz., 1830 yildan), "Prensa" ("Matbuot", kundalik gaz., 1964 yildan), "Tribuna" ("Minbar", kundalik gaz., 1977 yildan), "Tyempo" ("Vaqt", kundalik gaz., 1970 yildan) gazetalari, "Komersio" ("Savdo", 1970 yildan) jur. chiqadi. Gonduras milliy radiosi 1976 yil, telekompaniyasi 1959 yil tijorat kompaniyasi tarzida tuzilgan.
Adabiyoti mustaqillik eʼlon qilingandan soʻng ispan tilida rivojlana boshladi. 19-asr shoirlari X. T. Reyes, T. Agilus, X. Sisneros va b. ispan mumtoz adabiyoti namunalariga ergashdilar. Gonduras adabiyotidagi birinchi roman — "Anxelina"ni K. Gutyerros 1898 yilda yaratdi. 19-asr oxiri — 20-asr boshlarida atoqli adib F. Tursios modernizm ruhida roman va sheʼrlar yezdi. Shoir A. Gilyen Sela ijtimoiy muammolarni qalamga oldi, shoir va yozuvchi R. E. Valye vatanparvarlik mavzularida ijod qildi. [[Ikkinchi jahon urushi|
== Meʼmorligi va tasviriy sanʼati ==
|