Vikipediya

Baqtriya: Versiyalar orasidagi farq

Tarixni interaktiv tarzda koʻrib chiqish
← Avvalgi tahrirKeyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
k qisqartmalarni toʻliqlash, replaced: hoz. → hozirgi, va b.) → va boshqalar) (7), va b. → va boshqa, mil.av. → miloddan avvalgi (7), -a.lar → -asrlar (6) using AWB
qisqartmalarni toʻliqlash (p1, v0.5)
Qator 4:
B.da dastlabki arxeologik tadqiqotlar 19-asrning 2-yarmidan boshlangan (N.A. Masv. I. V. Mushketov va boshqalar). Shim. B. hududida 1926 — 28 y.larda Sharqmadaniyati muzeyi (hozirgi Sharqxalqlari sanʼ-ati muzeyi) ekspsditsiyasi (rahbari B. P. Denike). 1936 — 38 y.larda Termiz arxeologiya-kompleks ekspeditsiyasi (rahbari M. Ye. Massoy), 1953 — 54 y.larda Tojikiston arxeologiya ekspeditsiyasi (rahbari M. M. Dyakonov), 1950 — 55 y.lari Oʻzbekiston arxeologiya ekspeditsiyasining Surxondaryo otryadi (rahbari L. I. Albaum) arxeologi k kazish ishlari olib borgan. 1960 y.dan (bir oz ta-naffus bilan) Oʻzbekiston sanʼatshunoslik ekspeditsiyasi (rahbari G. A. Puga-chenkova), 1972 y.dan Oʻzbekiston FA Arxeologiya institutining Baqtriya ekspeditsiyasi (raxbari V. M. Massoy) ar-xeologik tadqiqotlarni davom ettirdi. Jan. B. hududi (Shim. Afgʻoniston)da fransuz arxeologlari — R. Girshman (1936 - 41), D. Shlamberje (1945 - 64), P. Bernar (1964 — 78), shuningdek sobiq Ittifoq-Afgon ekspeditsiyasi (1970 — 78; I. T. Krutikova, V. I. Sarianidi, G. A. Pugachenkova, A. Asqarov, R. Sulaymo-nov, Sh. Pidayev, 3. Hakimov, V. N. Yagodin va boshqalar) qazish ishlari olib borgan.
 
Avesto, Bihistun kitobalari, Nakdsh Rustamdagi kitobalar hamda qad. gʻind adabiy yodgorliklari — "Rigveda" va "Ramayana"da B. haqida maʼlumotlar mavjud. B. Oʻzbekistonda dehqonchilik madaniyati taraqqiy etgan va ilk davlat tuzu mi vujudga kslgan qad. markazlardan biri. Bu yerda miloddan avvalgi 2ming yillikniig 1-yarmidayoq oʻtroq dehqonchilik madaniyati mavjud boʻlganligi arxeologi k materiallar bilan isbotlangan. Sotshitepsshan chiqqan topilmalar B.ning ilk shahar tipidagi qad. qishloqlari tarixiy topografiyasi, meʼmoriy tarhi, madaniyati, aholisining etnik qiyofasi va tarkibini aniqlab berdi. B.ning oʻtmishda "Ming bir shahar mamlakati" deb atalganligi unda shaharlarning koʻp boʻlganligidan guvoxlik beradi. Surxoidaryoning jan. tumanlarida olib borilgan arxe-ologik tadk,iqotlar jarayonida koʻplab shahar harobalari topilgan (q.qarang Ayri-tom, Dalvarzintepa, Termiz, Xolchayon va boshqalar). Tarixiy va arxeologik maʼlumotlarga koʻra baqtriyaliklar belbogʻli koʻylak, cholvor va kuloh kiyishgan, cholvorlarining pochasini uchi yuqoriga qayrilgan etiklarining qoʻnjiga tiqib yurishgan. B.da asosan oromiy yozuvidan va mahalliy tillardan foydalanilgan. Miloddan avvalgi 6 — 4-asrlarda B. madaniyati 2 uslubda taraqqiy etgan. Birinchisi, koʻproq koʻchmanchi aholi madaniyati bilan bogʻliq boʻlib, adabiyotda "hayvon uslubi" (mehnat va jang qurollari, uy-roʻzgʻor buyumlarini turli hayvonlar suratlari bilan bezash) deb yuritiladi. Ikkinchisi, oʻtroqbaqtri-yaliklar madapiyati yodgorliklarida aks etgan (q.qarang Amudaryo xazinasi va boshqalar). Budav-rda metall ishlash sanoati (q.qarang Dalvarzintepa va boshqalar), meʼmorlik (q.qarang Kuchuk-tepa, Halʼaimir va boshqalar), xalq ogʻzaki ijodiyoti taraqqiy etgan. B. madaniyati, ayniqsa miloddan avvalgi 1mingyillikning soʻnggi asrlarida yuksalgan (q.qarang Xotin-rabod va boshqalar). Mahalliy xalq madaniyati yunon, hind va fors madaniyatlari anʼanalari taʼsirida ham boyigan. Miloddan avvalgi 2 — 1-asrlarda ipakchilik va pillachilik rivojlangan (yana q. [[Sopollitepa)]]. Bu davrga oid meʼmorlik yodgorliklari, numizmatika materiallari, tasviriy va amaliy sanʼat namunalari Termiz, Zartepa, Dalvarzintepa. Qalʼa-imir, Xolchayon va boshqa joylardan topilgan. Jan. B.dagi Bagram, Balx, Dashli, Dilbarjin, Oyxonim, Oltindilsrte-pa, Xadda (Afgʻoniston) va Taksila (Pokiston)da olib borilgan arxeologik tadqiqotlar bu hakdagi maʼlumotlarni yanada boyitdi.
 
== Adabiyotlar ==
"https://uz.wikipedia.org/wiki/Baqtriya" dan olindi