Uglerod: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
k vikifikatsiya, replaced: 0 y. → 0 yil using AWB |
qisqartmalarni toʻliqlash (p1, v0.5) |
||
Qator 8:
Uglerod Yer poʻstining massa jihatidan 2,310 2% ini tashkil etadi. U Yer poʻstining yuqori qismi (biosfera)da boʻladi. Tirik moddalarda 18%, yogʻochda 50%, toshkoʻmirda 80%, neftda 85%, antratsitda 96% Uglerod bor. Uglerodga xos minerallar soni 112 ta. Uglerod koinotda ham keng tarqalgan. Quyoshda Uglerod vodorod, geliy va kisloroddan keyin 4oʻrinni egallaydi.
Uglerodning 4 kristall modifikatsiyasi: grafit, olmos, karbin va lonsdeylit maʼlum. Karbin sunʼiy usulda olingan qora rangli mayda kristall kukun. Zichligi 1,9—2 g/sm³. Oʻzaro parallel uzun S atomlari zanjiridan tuzilgan. Lonsdeylit meteoritlarda topilgan va sunʼiy usulda olingan. Uglerodning atom radiusi 0,077 nm A, S4+ ionning radiusi 0,02 nm; S4~ ning radiusi 0,26 nm. Uglerodning amorf shakli — faollangan kumir kuchli adsorbent hisoblanadi. U nafaqat gazlarni, balki erigan moddalarni ham yutadi. Uglerodning barcha allotropik shakl oʻzgarishlari kimyoviy jiqatdan ancha chidamli va inert moddalardir. Uglerod metallar bilan karbidlar hosil qiladi. Uglerod oʻz birikmalarida +4, —4 +2 va — 4 valentli. Uglerod atomlari oʻzaro birikib "ochiq", "tarmoqlangan", "yopiq" zanjirlar, oʻzaro (shuningdek, boshqa elementlarning atomlari bn) "yakka", "qoʻsh" va "uch karrali" boglanishlar xrsil qila oladi (
Uglerod koʻpgina qotishmalar (poʻlat, choʻyan) ning muhim komponenti hisoblanadi. Tarkibida Uglerod koʻp boʻlgan materiallar elektrodlar, tigellar tayyorlashda, qora porox i.ch.da, rudalardan metallar eritib olishda (mas, koks), protivogazlarda yutuvchilar sifatida, kimyo sanoatida va boshqa sohalarda qoʻllanadi. (Uglerodning olinishi va qoʻllanishi haqida yana q. [[Grafit]], [[Karbonatlar]], [[Karbidlar]], [[Koks]], [[Is gazi]], [[Uglerod (IV]])oksid, Olmos, Qurum).
| |||