Adolf Hitler: Versiyalar orasidagi farq

'''Adolf Hitler''' ([[20 aprel]] [[1889]], [[Innadagi Braunau]], [[Avstro-Vengriya]] —– [[30 aprel]] [[1945]], [[Berlin]], [[Uchinchi reyx]]) —– 29-iyul [[1921]]-yildan Milliy-sotsialistik nemis ishchilar partiyasining yetakchisi (''[[führer]]''), 31-yanvar [[1933]]-yildan [[Uchinchi Reyx|milliy-sotsialistik Olmoniyaning]] [[reyxskansler]]i, [[Ikkinchi jahon urushi]] davrida Olmoniya qurolli kuchlarining bosh qoʻmondoni.

HITLER (Hitler) (haqiqiy familiyasi Shiklgruber) Adolf (1889—19451889–1945) —– Olmoniya fashistik davlati boshligʻi (1933 yilda reyxskansler boʻlgan, 1934 yildan bu mansabni prezident lavozimi bilan birlashtirgan), fashistlar natsional-sotsialistik partiyasining fyureri (dohiysi; 1921 yildan). Olmoniya ommaviy terrorchi fashist rejimini oʻrnatgan. Ikkinchi jahon urushini boshlash, SSSRga hujum qilish (1941 y.yil iyun) tashabbuskori. Sovet qoʻshinlari Berlinga kirgach, oʻzini-oʻzi oʻldirgan. Nyurnberg sud jarayonida asosiy natsist harbiy jinoyatchi deb topilgan.

Adolf Hitler [[1889]]-yili [[20-aprel]]da [[Innadagi Braunau]] ([[Avstriya]]) shahrida tugʻilgan. Boʻlajak fyurerning otasi [[Alois Hitler]] (1837—19071837–1907) oldin etikdoʻz boʻlgan, keyin esa [[bojxona|bojxona xodimi]] boʻlib ishlagan; noqonuniy tugʻilganligi sababli u [[1876]]-yilgacha onasining familiyasi [[Maria Anna Shiklgruber|shiklgruberni]] olgan (Adolf keng tarqalgan fikrga qaramay, bu familiyani hech qachon olmagan). Alois yuqori boʻlmagan ober-ofitsial mansabiga ega edi. Onasi [[Klara Pölzl]], qizlik familiyasi Pelsl, ishchilar oilasidan kelib chiqqan.

[[1918]]-yilning oxirida u Myunhenga qaytib keladi va [[reyxsver]]ga aʼzo boʻladi. Qoʻmondonlikning buyrugʻiga binoan u Myunhendagi qoʻzgʻolon hodisalarining ishtirokchilariga material yigʻar edi. Kapitan E. Remning maslahatiga koʻra (keyinchalik Hitlerning yaqin safdoshi) u Myunhendagi „Nemis ishchilar partiyasi“ tarkibiga kiradi. Partiya boshqaruvidan uning yaratuvchilarini tezda siqib chiqarib, u toʻla huquqli yetakchiga —– ''[[führer]]ga'' aylanadi. Gitlerning tashabbusiga koʻra [[1919]]-yili partiya yangicha nomlanadi —– Nemis milliy-sotsial ishchilar partiyasi (nemis transkipsiyasida [[NSDAP]]). Siyosiy publitsistikada ularni sotsialchilar ''Sotsi'' deb atalganidek ''Natsi'' deb atashadi.

[[1924]]-yil fevral—martfevral–mart oylarida qoʻzgʻolon boshchilari ustidan sud jarayoni boshlanadi. Sudlanuvchilar kursisida faqatgina Hitler va uning bir necha tarafdori oʻtirishadi. Sud Hitlerni 5 yilga qamoqqa mahkum qiladi, ammo 9 oydan soʻng uni ozodlikka chiqarib yuborishadi.

Bu vaqtda Hitler umumgerman darajada yordam axtarar edi. U generalitetning ishonchini qozonishga va sanoat magnatlari bilan aloqa oʻrnatishga muvaffaq boʻladi. [[1930]]-va [[1932]]-yilgi parlament saylovlari millatchilarga deputat mandatlarining jiddiy oʻsishini olib kelganida, davlatning hukmron doiralarida NSDAPni siyosiy kombinatsiyalarning ishtirokchisi sifatida jiddiy koʻra boshlashdi. Hitlerni partiya boshchiligidan chetlashtirib, vazifani Strasserga yuklash harakati amalga oshirildi. Ammo, Hitler raqibi va yaqin doʻstini darrov izolyatsiya qilib partiyadagi har qanday taʼsiridan mahrum qiladi. Ohir-oqibat german choʻqqilarida Hitlerga bosh maʼmuriy-siyosiymaʼmuriysiyosiy mansabni berib, atrofini anʼanaviy konservativ partiyalardan boʻlgan vasiylar bilan oʻrashga qaror qilinadi. [[1933]]-yil [[31-yanvar]]da prezident [[Paul von Hindenburg|Hindenburg]] Hitlerni reyxskansler etib tayinlaydi.<ref>Kershaw J. Hitler. London, 1991.</ref>