'''Ateroskleroz''' (yun. athera —– bo‘tqa va skleroz) —– yog‘simon modda (li-poid)lar almashinuvi buzilib, ularning arteriya ichki qavatida to‘planishi va biriktiruvchi to‘qimaning o‘sib ketishi na-tijasida kelib chiqadigan surunkali kasallik. A. qon aylanishining umumiy va mahalliy buzilishi bilan birga kechadi. Arteriya devori to‘qimasi xujayralari-dagixujayralaridagi o‘zgarishlar, ularda kechadigan bio-kimyoviy jarayonlardagi buzilishlar A. paydo bo‘lishi va rivojlanishida muhim rol o‘ynaydi. Arteriyalar devorining ayrim sohalarida fibroz to‘qima rivoj-lanishi, shu sohalarda xolesterin va boshqa moddalar yig‘ilishi A. paydo bo‘lishiga olib keladi. Bu arterial qon bosimi-ningbosimining kutarilishi yoki arterial giperten-ziyaga (qarang Qon bosimi) bevosita bog‘liq. A. avj olishiga sabab bo‘ladigan kasal-liklardankasalliklardan biri qandli diabetdir. Bun-day bemorlar vrachning doimiy kuzatuvi ostida bo‘lishlari lozim. A.ga moyillik keyingi avlod vakillarining ma’lum bir qismi orasida irsiy yo‘l bilan utadi; ota-onasi A. bilan og‘rigan shaxslar irsiy moyillikka yo‘l qo‘ymaslik uchun uning ol-dini olish choralarini ko‘rishlari za-rur. A.da barcha arteriyalarning umumiy zararlanishi kam uchraydi. Asosan, bosh miya, yurak, buyrak va oyoq tomirlari za-rarlanadi. Bosh miya tomirlarida atero-sklerotik o‘zgarishlar avjiga chiqqanda qon aylanishining o‘tkir buzilishi —– insult ro‘y berishi mumkin.Yurak muskulini qon bilan ta’minlay-digan tomirlar A.i toj tomirlar yetish-movchiligining yuzaga kelishiga sabab bo‘ladi. Bunday yetishmovchilik oqibatida stenokardiya, miokard infarqti va yurak-ningyurakning boshqa kasalliklari rivojlanishi mumkin. Oyoq arteriyalari sklerozida oyoqlar bo‘shashadi, boldir muskullari og‘riydi va tortishadi, yurishda o‘zgarish kuzatiladi. A.ning oldini olish uchun arteriyalar devorining butunligini saqlash va ularda xolesterin yig‘ilishiga yo‘l qo‘ymaslik maqsadida bemorning hayot tarziga doir vrach maslahatlari va tavsiyalarini bajarish kerak.
