Oleg Bashoratchi: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Khasan azim1 (munozara | hissa)
"Олег Вещий" sahifasini tarjima qilib yaratildi
(Farq yoʻq)

2-Sentyabr 2020, 18:52 dagi koʻrinishi

Oleg ( Bashoratchi Oleg, qad.-ruscha Ольгъ, Ѡльгъ, vafoti. 912 ) - 879 yildan Novgorod knyazi va 882 yildan buyuk Kiev knyazi .

Oleg Ryurik vafotidan keyin uning kichik o'g'li Igorning regenti sifatida Novgorod o'lkalari ustidan hokimiyatni qo'lga kiritgandan so'ng, Kievni egallab oladi va poytaxtni o'sha erga ko'chiradi va shu bilan Sharqiy slavyanlarning ikkita asosiy markazini birlashtirdi. Shuning uchun, ko'pincha Qadimgi Rossiya davlatining asoschisi deb Ryurik emas, balki aynan u e'lon qilingan.

"O'tgan yillar haqidagi hikoya " [1] qo'lyozmasida uning laqabi Bashoratchi (oldindan kelajakni biluvchi [2], shuningdek, dono [3] yoki notiq [4] ) deb qayd qilingan.

Olegning kelib chiqishi

Qo'lyozmalarda Olegning tarjimai holining ikkita versiyasi berilgan: an'anaviy ( O'tgan yillar haqidagi hikoyada ) va Novgorod ilk qo'lyozmasida. Novgorod xronikasida avvalgi xronikalar to'plamining parchalari saqlanib qolgan ("O'tgan yillar haqidagi hikoya" ham shu asosda yaratilgan), ammo X asr voqealari qo'lyozmasida noaniqliklar mavjud.

"O'tgan yillar haqidagi hikoya" ga ko'ra, Oleg Ryurikning qarindoshi (qabiladoshi) bo'lgan.

V. N. Tatishev Yoaxim qo'lyozmasiga murojaat qilgan holda , u o'zini Efanda deb atagan Ryurikning rafiqasining ukasi ya'ni qaynog'asi deb hisoblaydi [5] . Olegning aniq kelib chiqishi "O'tgan yillar haqidagi hikoya"da ko'rsatilmagan. Uning shaxsiyati bilan bog'liq afsonalar, shuningdek, Odda Orvar (O'q) haqidagi yarim afsonaviy Skandinaviya dostonida saqlanib qolgan, bu shahzodani Skandinaviyada taniqli bo'lganligidan dalolat beradi [6] .

879 yilda knyazlik sulolasining asoschisi Ryurik vafotidan keyin Oleg Novgorodda Rurikning kichik o'g'li Igorning homiysi sifatida hukmronlik qila boshladi .

Ismning kelib chiqishi

Oleg ismining ruscha talaffuzi skandinaviyalik Xelge ismidan kelib chiqqan bo'lib [7], bu dastlab (proto-shved tilida - Xaylaga) "aziz", "davolovchi in'omga ega" degan ma'nolarni anglatadi [8] . Dostonlardan Helgi ismining VI—IX asrlarga to'g'ri keladi bir necha tashuvchilari ma'lum.[9] . Skandinaviya tarixchisi E.A.Melnikova uni skandinavcha helgi, heilagr - "muqaddas", "muqaddas" so'zidan kelib chiqqan debxulosa qiladi.[10]

  1. «Повесть временных лет» \\ «Древнерусская литература» в переводе Д. С. Лихачёва
  2. Вещий — происходит от слова «ведающий», родственные слова «вещун», «ведьма». См., напр., Словарь М. Фасмера .
    Словарь Даля — Вещий, кому всё ведомо и кто вещает будущее; прорицатель, предсказатель; умный, мудрый, смотрок, предусмотрительный.
  3. Большой толковый словарь русского языка С. А. Кузнецова — ВЕЩИЙ -ая, -ее. Книжн.: Умудрённый опытом; знающий; мудрый (как постоянный эпитет некоторых исторических лиц, литературных персонажей: Вещий Боян, Вещий Олег).
  4. Словарь Ушакова — ВЕЩА́ТЬ: Говорить торжественно, непререкаемо, внушительно (книжн. устар.).
  5. Татищев В. Н.. История Российская — 113 bet. 
  6. Пчёлов Е. В.. Рюриковичи. История династии — 48—50 bet. 
  7. См. этимологический словарь М. Фасмера, со ссылкой на В. Томсена
  8. Per Vikstrand,Pre-Christian Sacral Personal Names in Scandinavia during the Proto-Scandinavian Period. Proceedings of the 23rd International Congress of Onomastic Sciences August 17—22, 2008, York University, Toronto, Canada
  9. См. список в статье Хельге[en]
  10. Мельникова Е. А. Олег // Древняя Русь в средневековом мире. Энциклопедия. — М., 2017. — С. 571.