Botsvana: Versiyalar orasidagi farq

Botsvana Kalahari berk botigʻi va uning atrofidagi platolarni egallagan<ref name="Kalahari">{{cite web|url=http://www.mewt.gov.bw/DWNP/article.php?id_mnu=192|title=Central Kalahari Game Reserve|publisher=Department of Wildlife and National Parks|language=en|accessdate=2012-03-22|archiveurl=httphttps://www.webcitation.org/67m6ejjX9?url=http://www.mewt.gov.bw/DWNP/article.php?id_mnu=192|archivedate=2012-05-19}}</ref>. Yer yuzi tekislik, sharqi bir oz pastibaland. Oʻrtacha baland joyi – 800–1000 m, gʻarbda 1200 m gacha boradi. Kembriygacha paydo boʻlgan jinslardan tarkib topgan zamin ustida yuqori boʻr va kaynozoy yotqiziqlari yotadi. Kumir, asbest, marganes, misnikel rudalari, olmos, tuz kabi qazilma boyliklari bor. Iqlimi quruq subtropik, shimolda tropik iqlim<ref>{{cite web|author=UNESCO|title=Gcwihaba Caves|url=http://whc.unesco.org/en/tentativelists/5558/|lang=en|accessdate=10 февраля 2013|archiveurl=httphttps://www.webcitation.org/6EKsP5zfW?url=http://whc.unesco.org/en/tentativelists/5558/|archivedate=2013-02-10}}</ref>. Oʻrtacha temperatura yanvarda 21–27 C°, iyulda 16 C°. Yiliga 250–600&nbsp;mm yogʻin yogʻadi. Limpopo daryosi irmoqlari oʻtadigan qizilqoʻngʻir tuproqli yerlarda savanna oʻsimliklari oʻsadi. Arslon, qoplon, chiyaboʻri, sirtlon, zebra, jayran, kaltakesak, ilon kabi xilma-xil jonivorlar bor. Milliy bogʻlari: Imsbok, Chobe, Nskay-Pan<ref name=geonations>{{cite web|url=http://www.nationsencyclopedia.com/Africa/Botswana-LOCATION-SIZE-AND-EXTENT.html|author = Encyclopedia of Nations.|title=Botswana — Location, size, and extent|lang=en|accessdate=1 октября 2009}}</ref> .

Botsvananing 19-asrgacha boʻlgan tarixi kam oʻrganilgan. Qoyalarda saqlanib qolgan rasmlardan maʼlum boʻlishicha, B.ning tub aholisi bushmenlar (sanlar) koʻchmanchi boʻlib yashaganlar, ovchilik va yovvoyi daraxt mevalarini yigʻish bilan shugʻullanganlar. Taxminan milodiy 8-asrda rivojlanishning yuqoriroq pogʻonasidagi bantular bushmenlarni Kalahari choʻli ichkarisiga surib tashlaganlar. Botsvananing hozir asosiy aholisi tsvanalar avval hozorgi Transvaalda yashagan. Shimoldan bostirib kelgan xalqlar qisuvida ular 17-asr oxiri – 18-asr boshlarida Botsvanaga kelib qolganlar. 19-asr boshlarida ular bir necha mustaqil qabila ittifoqdariga birlashdilar. Janubiy zulular bilan boʻlgan urushlar Botsvanani gʻorat qildi. [[1820-yil]] Botsvanada yevropaliklarning birinchi xristian missiyasi ochildi. Keyinchalik ingliz mustamlakachilari Janubiy Afrikani qoʻlga kiritishda Botsvanadan harbiystrategik baza sifatida foydalandilar. Angliya [[1885-yil]] hozorgi Botsvanani Bechuanalend nomi bilan oʻz protektorata deb eʼlon qildi. Aslida u mustamlakaga aylantirilgan edi. Botsvana aholisi mustamlaka zulmiga qarshi uzluksiz kurashib keldi. Bu kurash 20-asrning [[1930-yil]]larida avj olib ketdi. [[Ikkinch jahon urushi]]da inglizlarning [[Yaqin Sharq]] va Yevropadagi harbiy operatsiyalarida 10 ming tsvana ishtirok etdi. Urushdan keyin [[Afrika]]da boshlangan milliy ozodlik harakati protektoratdagi ozodlik harakatiga katta taʼsir qildi. Angliya Botsvanaga oʻzini oʻzi boshqarish huquqini berishga majbur boʻldi. [[1966-yil]] 30-sentyabrda Bechuanalend Botsvana nomi bilan mustaqil davlat deb eʼlon qilindi. Botsvana Afrika qitasining janubiy qismida mustaqillik bayrogʻini koʻtargan birinchi davlat boʻldi<ref>{{cite web|url=http://www.vz.ru/news/2008/4/1/156217.html|title=Президент Ботсваны досрочно ушёл в отставку|author=Взгляд.ру|accessdate=6 октября 2009|archiveurl=httphttps://www.webcitation.org/616xOccM6?url=http://www.vz.ru/news/2008/4/1/156217.html|archivedate=2011-08-2221}}</ref>. [[1966-yil]] oktyabrdan [[BMT]] aʼzosi. Milliy bayrami: 30-sentyabr – Mustaqillik eʼlon qilingan kun (1966)<ref>{{cite web|title=Okavango Delta - Botswana|author=GNF|url=http://www.globalnature.org/docs/02_vorlage.asp?id=29987&domid=1011&sp=E&m1=11089&m2=28219&m³=18849&m4=29987|lang=ru|accessdate=13 января 2010|archiveurl=http://www.webcitation.org/616xMtoT4|archivedate=2011-08-22}}</ref>.

Botsvanada temir yoʻl uzunligi 900&nbsp;km, avtomobil yoʻllari uzunligi 15 ming km ga yaqin (uning 4,5 ming km qattiq qoplamali). Asosiy aeroporti – Gaborone shahrida<ref name=transportnat>{{cite web|author=Encyclopedia of Nations.|title=Botswana — Transportation|url=http://www.nationsencyclopedia.com/Africa/Botswana-TRANSPORTATION.html|lang=en|accessdate=4 октября 2009}}</ref>. Botsvana chetga marganes rudasi, olmos, mis, nikel, chorvachilik mahsulotlari chiqaradi. Chetdan mexanizmlar va asbobuskunalar, don, un, toʻqimachilik mahsulotlari, tayyor kiyimlar, keng isteʼmol mollari, qishloq xoʻjaligi asboblari, [[neft]] mahsulotlari va boshqalar keltiradi<ref>{{cite web|author=Botswana Tourism Board.|title=Transport in Botswana|url=http://www.botswanatourism.co.bw/getting_in/transport_in_botswana.html|lang=en|accessdate=4 октября 2009|deadlink=404|archivedate=2007-03-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070310193956/http://www.botswanatourism.co.bw/getting_in/transport_in_botswana.html}}</ref>.

[[1970-yil]]larning boshlarida boshlangich maktabda oʻqish haqi 2 baravar qisqartirildi; [[1976-yil]] setsvana yoki tsvana tilini oʻrganish, [[1980-yil]]dan bolalar uchun 6 yoshdan bepul majburiy boshlangʻich taʼlim joriy etildi. Boshlangʻich maktablar – 7 yillik; oʻrta maktablar – 5 yillik, pulli<ref>{{cite web|title=Botswana — Education|author=Encyclopedia of nations.|url=http://www.nationsencyclopedia.com/Africa/Botswana-EDUCATION.html | lang=en| accessdate=5 октября 2009}}</ref>. Davlat maktablari bilan bir qatorda xususiy maktablar ham bor. Boshlangʻich va toʻliq oʻrta maktablar negizida hunartexnika taʼlimi amalga oshiriladi. Boshlangʻich maktab oʻqituvchilari ped. bilim yurtlarida tayyorlanadi. [[1982-yil]] Gaboroneda Botsvana davlat unta tashkil etilgan (3 mingga yaqin talaba taʼlim oladi). Bundan tashqari Botsvana qishloq xoʻjalik kolleji (1967), universitet huzuridagi Taraqqiyot va madaniy tadqiqotlar milliy instituti ham bor. Gaboroneda Botsvana [[kutubxona]]si (1968) va Milliy arxiv (1967), milliy muzey va badiiy galereya (1968), Mochudida etnografiya muzeyi (1976) ishlaydi<ref name=edu>{{cite web|title=Botswana Education|author=Maps of World.|url=http://www.mapsofworld.com/botswana/education/|lang=en|accessdate=5 октября 2009|archiveurl=httphttps://www.webcitation.org/616xl3rXD?url=http://www.mapsofworld.com/botswana/education/|archivedate=2011-08-2221}}</ref>.