AGA BURYATLARI MUXTOR OKRU-GI – Rossiya Federatsiyasining Chita viloyati tarkibidagi muxtor okrug. 1937-yil 26 sentabrda tashkil etilgan. Maydoni 19 ming km². Aholisi 79 ming kishi (1993). Okrug tarkibida 3 ma’muriy tuman, 4 shaharcha bor. Ma’mu-riy markazi – Aginskoye shaharchasi.Tabiati. A. Aga Buryatlari muxtor okrugi o. Sharqiy Bayka-lortining janubida. Janubi-g‘arbdangʻarbdan shimoli-sharqqa parallel holda Cherskiy, Dauriya, Mogoytuy (okrugning eng baland nuqtasi – Alxanay cho‘qqisichoʻqqisi, 1663 m) tizmalari cho‘zilganchoʻzilgan. Jan.da 700 – 800 m ba-landlikdagi Onon bo‘yiboʻyi tekisligi bor. Iqlimi keskin kontinental, mo‘tadilmoʻtadil. Yoz issiq, iyulninig o‘rtachaoʻrtacha temperaturasi g‘arbdagʻarbda 16°, janubi-sharqda 18°. Qish sovuq, bulutsiz kunlar ko‘pkoʻp, qor kam, yanvarning o‘rtachaoʻrtacha temperaturasi – 22° dan – 24’ gacha. Yiliga janubi-sharqda 300 mm lan g‘arbdagʻarbda 400 mm gacha yogin yog‘adiyogʻadi. Bahor va yozning boshlarida yog‘ingarchilikyogʻingarchilik bo‘lmaydiboʻlmaydi. Qor qoplami 3 – 6 sm. Vegetatsiya davri g‘arbidagʻarbida 90 kundan 150 kungacha. Daryolari kamsuv. Okrugning janubiy va sharqiy chegarasidan Onon daryosi, o‘zidanoʻzidan esa Ononning Ileya va Aga irmoqlari oqib o‘tadioʻtadi. Janubiy da kichik ko‘llarkoʻllar bor. G‘arbidagiGʻarbidagi tog‘lardatogʻlarda podzollashgan va kulrang tuproqlar, tekisliklarda karbonatli kashtan va qoratuproqlar tarqalgan. Pasttekisliklarda dasht o‘simliklarioʻsimliklari o‘sadioʻsadi. Okrug hudining 30% o‘rmonoʻrmon.Aholisi. A. Aga Buryatlari muxtor okrugi o.ning asosiy aholisi buryatlar va ruslar; shuningdek ukrainlar, tatarlar va 6. yashaydi. Shahar aholisi 33%. Aholisining o‘rtachaoʻrtacha zich-ligi 1 km² ga 4,2 kishi.Xo‘jaligidaXoʻjaligida qishloq xoʻjaligi muhim rol o‘ynaydioʻynaydi. Okrug hududining 2G‘52Gʻ5 qismi dasht yaylovlari va pichanzorlardan iborat. Aga Buryatlari muxtor okrugi da mayin junli yaylov qo‘ychiligiqoʻychiligi, go‘shtgoʻsht-sut chorvachiligi, yilqichilik (okrugning janubi-sharqida) rivojlangan. G‘allaGʻalla ekinlaridan bug‘doybugʻdoy, suli, arpa va yem-xashak ekinlari ekiladi.Sanoati asosan mahalliy qishloq xoʻjaligi mahsulotlarini qayta ishlaydi. Oryol kon-boyitish kombinati va Aginskoye yog‘yogʻ zavodi bor. O‘rmonOʻrmon sanoati Ara, Ilya, Duldurga, Aginskoyeda rivojlangan.146Okrugning sharqiy qismini temir yoʻl kesib o‘tganoʻtgan. Argaley, Aginskoye, Mogoy-tuy va Sugol orqali avtomobil yo‘liyoʻli o‘tadioʻtadi. Okrugning g‘arbiygʻarbiy qismida Darasun – Duldurga – Xapcheranga avtomobil yo‘liyoʻli bor.
